Άγιος που ζωγράφιζε Αγίους

Στο Χλωμό έτυχε να βγουν από ίδια πόρτα – σε τέσσερις συνεχόμενες γενιές – τέσσερις ζωγράφοι.

Τα πινέλα, τα χρώματα, το τρίποδο κι άλλα σύνεργα, πέρασαν από χέρι σε χέρι κάτω από την ίδια σκεπή.

Πήρε το χρωστήρα του πατέρα του, του Σταύρου, ο Θεοδόσης. Ο ίδιος τον παρέδωσε στον Κώστα, το γιο του.

Ο χρωστήρας – σκυτάλη, τώρα βρίσκεται σε σίγουρα χέρια – σε αυτά της Μαρίνας, της εγγονής του Θεοδόση…

…Μπορώ να πω υπεύθυνα ότι ο Θεοδόσης Γιούσης – ο πλανόδιος λαϊκός ζωγράφος – που πέρασε το Μπουρέτο και μετέτρεψε σε μόνιμο στέκι του τη Δερβιτσάνη, για να εξασφαλίσει το ψωμί της οικογένειάς του – ήταν ένας από τους βασικούς εμπνευστές, ώστε στο χωριό μας να δημιουργηθεί σταδιακά ολόκληρη στρατιά από 35 ταλαντούχους ζωγράφους.

Αρκετά χρόνια στεγάστηκε στο παρατημένο σπίτι του Σπύρου Μπάσσιου. Εκεί και ζωγράφιζε.

Στην εκκλησία και στην κοινωνία, ήταν πάντα σιωπηρός, κρατούσε πάντα σταυρωμένα χέρια και κλεισμένο στόμα.

Έβγαλε ζαλωμένο στη καμπουρωτή του ράχη το γιο του, τον Κώστα, πέρα από το σύνορο, για να γιατρευτεί από βαρύ κρυολόγημα.

Αργότερα ο Κώστας έφτασε στην Αμερική, πέτυχε στη ζωγραφική. Με την τέχνη του ανέβασε ψηλότερα τις αξίες του πατέρα του και του θείου του.

Έμαθε την αγιογραφία στην Πόλη. Το ‘να δάχτυλο του χεριού του το ‘χε ακίνητο, σχεδόν νεκρό. Το ‘χασε από κρυοπάγημα, όταν δούλευε και μάθαινε παράλληλα σε ταλαντούχο ζωγράφο τη ζωγραφική.

Δεν έβαζε μπροστά, όπως κάνουν συνήθως οι συνάδελφοί του, καθώς ζωγραφίζουν, συγκεκριμένο άγιο. Διατηρούσε το πρότυπο μέσα στην ψυχή του. Κι από κει τ’ αντίγραφε.

Ζωγράφιζε και τοπία, πορτρέτα. Στο πορτρέτο του υπερτερεί η γυναικεία μορφή.

Έστελνε το πορτρέτο της η γυναίκα, ζωγραφισμένο από τα χέρια του Θεοδόση, στον ξενιτεμένο άνδρα της κι ετοιμάζονταν εκεί μακριά – σε ειδικό στούντιο – η συζυγική φωτογραφία, που στέλνονταν μετά στην οικογένεια στο χωριό.

Τη δουλειά του ο ζωγράφος την υπολόγιζε συνήθως σε μπερεκέτι: Σε σιτάρι, σε καλαμπόκι, σε κριθάρι…, που το κουβαλούσε στο χωριό, για να κρατήσει στη ζωή την οικογένειά του.

Έχουν περισωθεί ευτυχώς, αρκετά έργα του Θεοδόση Γιούση, τα οποία φυλάσσονται στο Αργυρόκαστρο, στα Τίρανα και αλλού. Σχεδόν όλα επηρεασμένα από τη Βυζαντινή τέχνη.

Ένα περιστατικό, βάσει αφήγησης του εκπαιδευτικού, Θανάση Μπόλου, που διατηρούσε παλιά πλούσιο αρχείο, το παραθέτω πιστά: «Κάπου στα 1950 επισκέφτηκαν το Θεοδόση από το Σπίτι Πολιτισμού Αργυρόκαστρου στο χωριό. Ζήτησαν να του αγοράσουν τα έργα. Μαζί με αυτά και το ζωγραφισμένο πορτρέτο του πατέρα του.

Εκείνος ο ήσυχος άνθρωπος, που κανένας και ποτέ ως τότε, δεν άκουσε τη φωνή του, αυτή τη φορά φώναξε:

-Τι λέτε μωρέ, να πουλήσω εγώ τον πατέρα μου;!

Άφησε τον πίνακα κρεμασμένο στην κορυφή του οντά».