«Δεν σταμάτησα να ζυγίζω τα ανθρώπινα δράματα»

«Δεν σταμάτησα να ζυγίζω τα ανθρώπινα δράματα»

Του Βασίλη Μπορνόβα
πρώην Γενικού Προξένου της Ελλάδας
στο Αργυρόκαστρο

Όπως γνωρί­ζετε, είναι τώρα πάρα πολλά χρόνια που ά­φησα την Αλβανία, όπως η εργασία μου το απαιτεί. Θα ήθελα όμως να γνωρίζετε ότι ουδέποτε, έκτοτε, σταμάτησα να νοσταλγώ τη θητεία μου στο Αργυρόκαστρο, μια ιδιαίτερη κρίσιμη περίοδο των Ελληνοαλβανικών σχέσεων.

Το Γενικό Προξενείο Αργυροκάστρου συστήθηκε εκ νέου το 1992, 51 ολόκληρα χρόνια από την παύση λειτουργίας του, το 1941. Θυμόμαστε όλοι μια κοινωνία ρευστή και γεμάτη προ­σμονή και ελπίδες, καραβάνια ολόκληρα ανθρώπων που αναζη­τούσαν καλύτερες τύχες, σύνορα που βούιζαν από ανθρώπινο πόνο, ανθρώπινα κύματα σαν τα στάχια που τα διπλώνει ο άνε­μος. Βρέθηκα πολλές φορές μπροστά σε φοβερά διλήμματα και δεν μπορώ να γνωρίζω, ακόμα σήμερα, αν οι προτεραιότη­τες που τότε έθετα ήταν πάντα σωστές.

Θυμούμαι μόνο ότι δεν σταμάτησα να ζυγίζω τα ανθρώπινα δράματα που με περιέβαλαν καθημερινά, με όση νηφαλιότητα οι περιστάσεις μου επέτρεπαν και με τα περιορισμένα μέσα που διέθετα. Κανείς, πράγματι, δεν περίμενε τότε μια τέτοιας έ­κτασης και πολυπλοκότητας τραγωδία. Έπραξα, πιστεύω το καθήκον μου, υπακούοντας κατά κύριο λόγο στις ιδέες που εί­χα και έχω για την ανθρώπινη αξία και αξιοπρέπεια. Προσπά­θησα επίσης να μεταφέρω στους συνομιλητές μου την ιδέα για την κοινωνία των πολιτών που οι δυτικές δημοκρατίες είχαν προ πολλού κατακτήσει. Η Αλβανία τότε, έκανε τα πρώτα της βήμα­τα στη δημοκρατία, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες και οδυνη­ρές συνθήκες.

Ήμουν πραγματικά τυχερός, διότι και χάρη στην αμέριστη βοήθεια και συμπαράσταση του τότε Υπουργού Εξωτερικών κύριου Κάρολου Παπούλια, βρήκα τη δύναμη να συνεισφέρω στο έργο της ανασυγκρότησης της υποδομής και της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή, γεγονός που με αξίωσε καλούς φίλους μεταξύ αλβανών και βορειοηπειρωτών. Χαίρομαι που ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι να μου το θυμίζουν.

Τα γεγονότα, που μετά το 1997 μεσολάβησαν, στοίχισαν στην Αλβανία πολύ. Επίσης, ο αμείλικτος νόμος της αγοράς ο­δήγησε χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα, σε ένα ξεριζωμό πε­ρισσότερο ή λιγότερο μόνιμο. Χαίρομαι όμως όταν περπατώ­ντας στην Αθήνα ή σε άλλα μέρη της Ελλάδος, συναντώ πρό­σωπα χαμογελαστά, ανθρώπους που έχω να δω χρόνια και που μου μιλούν με καμάρι για την προκοπή των παιδιών τους και την επαγγελματική επιτυχία των ίδιων.

Το ανθρώπινο εκείνο βουητό έχει σήμερα μετασχηματιστεί σε ανθρώπους που πολλά προσφέρουν στην Ελληνική, αλλά και στην Αλβανική κοινωνία.

Θα ήθελα, τέλος, να αναφερθώ στον άνθρωπο που τα χρό­νια εκείνα μου στάθηκε αρωγός στις κρίσιμες αποφάσεις μου με διαύγεια σκέψης και λογισμό σπάνιο. Τον τότε πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο νομάρχη Αργυροκάστρου Σωκράτη Καλυβόπουλο, που με πάθος πρόσφερε στη χώρα του (πολλά ενερ­γειακά και αρδευτικά φράγματα της Αλβανίας φέρουν την υπογραφή του) και στον τόπο του, το Αργυρόκαστρο όπου με τη σοφία και τη σύνεσή του απέτρεψε επικίνδυνες ρήξεις στη ρευστή εκείνη κοινωνία. Πιστεύω ότι η ιστορία ξέρει να ανταμείβει. Ο Σωκράτης, αλλά και ο πατέρας του Αλέξανδρος-σπάνιος γιατρός και ουμανιστής που λειτούργησε, χάρη στην προσπάθεια και το έργο του ως συγκολλητικό υλικό μεταξύ διαφορετικών στον ίδιο τόπο- θα βρουν αργά ή γρήγορα τη θέση τους στην ιστορία.

Στο μοναστήρι εργασίες
Από τις εργασίες ανακαίνισης της Ιεράς Μονής Δερβιτσάνης.

Δεν θέλω να ταλαιπωρώ περισσότερο τους αναγνώστες σας με τούτα και με κείνα, επειδή όμως μου ζητήθηκαν κάποιες φωτογραφίες από το αρχείο μου, θυμήθηκα κάποιο απόγευμα στην Δερβιτσάνη, όταν αποκαμωμένοι από τη δουλειά για την επισκευή του μοναστηριού, στήσαμε χορό μεγάλο με πρωτοχορευτή τον παπα-Ντάκο, είναι μερικά χρόνια που έφυγε και από κοντά μας. Μόνο οι ανήμποροι θυμάμαι δεν κάναν το δρόμο για το μοναστήρι. Δεν έχω ξανανιώσει τέτοια πληρότητα ψυχής. Δοκήθηκα τον τόπο όπως εκείνη η μαυροφορεμένη ανώνυμη στην Λεσινίτσα που «δοκήθηκέ με» από μακριά καθώς πλησίαζα στο χωριό. Ήμουν ένας απλός διαβάτης, σε γνώριμο τόπο, που έκοβε χαμοσφάκι και κρυφάκουγε την ελληνική πολυφωνία στον ευλογημένο εκείνο τόπο.

Στο εξώφυλλο: Μετά την κουραστική εργασία στο μοναστήρι, ένας χορός με τον παπα – Ντάκο στην κορυφή.

Από το λεύκωμα ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ – Θρύλοι και πραγματικότητα, έκδοση της εφημερίδας «Λαϊκό Βήμα», Σεπτέμβριος 2002

Σχετικά άρθρα: