Διάλογος με ένα πορτρέτο

Με τη «γιαγιά» του ταλαντούχου ζωγράφου, Γιώργου Τζούμπα

Ασφαλώς και συνομιλείς. Κάνεις διάλογο μ’ ένα πορτρέτο – πίνακα ζωγραφικής. Αν είναι, όμως, «ζωντανό». Φορτισμένο με συναίσθημα. Όπως, π.χ., με τη «Γιαγιά» του Γιώργου Τζούμπα.

Δεν ξέρω αν μπορεί να πετύχει άλλο τέτοιο έργο. Τι να πω…;!

(Νομίζω ότι δεν είναι μόνο ο καλός ζωγράφος, μα και το πρόσωπο που επιλέγει για να ζωγραφίσει, που φέρνει την επιτυχία).

Μόλις έπεσε το βλέμμα μου στο συγκεκριμένο πορτρέτο, κόλλησε πάνω του. Και δεν έλεγε να ξεκολλήσει. Μήπως ήταν λάθος εκτίμηση;! Απάτη;! Επηρεασμός της στιγμής;! Ή σχεδόν τίποτε απ’ όλα αυτά;!

Για να ξεδιαλύνω τα πράγματα, να τα βάλω στη θέση τους, απευθύνθηκα στο φίλο μου, το Γιώργο Μήτση, που κάθεται στην κορυφή της πυραμίδας των ζωγράφων μας. Συνυπέγραψε την απορία μου, τον πειρασμό μου, για το καταπληκτικό έργο του συναδέλφου του και ηρέμησα.

Αισθάνθηκα, πραγματικά, μέσα μου ότι το πινέλο του ζωγράφου δεν είναι απλά βουτηγμένο σε χρώματα, αλλά μέσα σε πόνο, σε ανησυχία… Στην κοινή ευαισθησία ενός αγαπημένου προσώπου, που λατρεύει ο καλλιτέχνης.

Η γιαγιά πνίγει μέσα της τον πόνο. Δεν μιλάει πουθενά, για τις κακές στιγμές της. Για τους ελάχιστους μήνες που έζησε με τον σύζυγό της και για τον μοναχογιό που έφερε στη ζωή, με την ελπίδα κάποια στιγμή να της ανοίξει την κλεισμένη πόρτα. Αυτό, τουλάχιστον, εκφράζουν τα επτασφράγιστα χείλη της στο πορτρέτο αυτό.

Το ασπρομάντηλο δεμένο με περίσσιο μεράκι. (Έδινε μεγάλη σημασία η γιαγιά στο δέσιμό του). Είναι ατσαλάκωτο, πεντακάθαρο. (Δεν κολλάει τρίχα πάνω του). Περασμένο προσεκτικά κάτω από το πηγούνι, πάνω από το καθαρό μέτωπο. Κι αφημένο να σκεπάζει ελεύθερα τα αφτιά της…

Φιλόξενη όσο καμιά άλλη στο χωριό. Κάθονταν στο σουφά με την εξώπορτα και την καρδιά της πάντα ανοιχτή και καλούσε τους περαστικούς να μπουν μέσα στην αυλή της, γεμάτη από μολόχες, τριαντάφυλλα, γαρύφαλλα, βασιλικό και κρίνα… Για έναν καφέ, για ένα νερό κι ένα ποτήρι τσίπουρο.

Συμπαθητική γιαγιά. (Μην μου πει κανείς ότι είναι στοιχείο προσωπικής μου φαντασίας αυτό;!) Η ανατομία του προσώπου της λέει ότι στα νιάτα της ήταν πανέμορφη. Αν κάποιος κάθονταν τότε και αράδιαζε τα όμορφα κορίτσια του χωριού σε έναν κατάλογο, την έβαζε άφοβα ανάμεσα στα πιο όμορφα. Από χαρακτήρα; Πρώτη.

Πράος άνθρωπος, ήρεμη, λογική. Σαν να μην φώναξε ποτέ. Σαν άνοιγε το στόμα της, μονάχα γλυκόλογα έλεγε.

Με ψυχή πλημμυρισμένη από αγάπη. Σαν να μην μίσησε ποτέ αυτή η ανθρώπινη ύπαρξη.

Οι ρυτίδες, που οργώνουν το πρόσωπο της, πολύ φυσιολογικές. Δείχνουν ότι δούλεψε, κουράστηκε, πόνεσε, αγάπησε, αγχώθηκε, φρόντισε κι όλο κάτι περίμενε… Το οποίο, δεν το συνάντησε ποτέ… Αυτό, νομίζω, λέει το βλέμμα της…

Γυναίκα με αναμούστρα. Στα χωράφια, σε σπορεία, σε στάβλους, παντού, δούλεψε παραδειγματικά. Στο σχολείο, που εργάστηκε ένα φεγγάρι, διατήρησε το περιβάλλον πεντακάθαρο. Άναβε τη σόμπα στις κρύες μέρες του χειμώνα σε όλες τις τάξεις, για να ζεσταθούν τα παιδιά. Τα χουχουλίζει σαν να ήταν δικά της.

Κάτω από τη μεγάλη σκεπή του σπιτιού του Τζια, που στέγαζε δύο μεγάλες μονιασμένες οικογένειες, με εσωτερική πόρτα επικοινωνίας πάντα ανοιχτή κι ακλείδωτα ντουλάπια, μπαούλα, δόγα του ψωμιού…, η Ιουλία έμαθε πολλά. Πρώτα απ’ όλα την υπομονή. Μα και την άψογη συμπεριφορά, που τη δίδαξε και σε άλλους.

Ήταν στα 17 του χρόνια, στη δεύτερη τάξη του Καλλιτεχνικού Λυκείου, όταν ο Γιώργος διέκρινε σε όλο το είναι της γιαγιάς του αυτά τα έντονα στοιχεία, που τον καθήλωσαν στον τρίποδα και το τελάρο να τη ζωγραφίσει. Να κάνει το πρώτο πορτρέτο του σε λάδι.

Εκτός όλων των άλλων, το καλύτερο ενθύμιο που διατηρεί ο ζωγράφος, είναι το δαχτυλίδι που του χάρισε η γιαγιά του όταν πέρασε στο Πανεπιστήμιο κι εκπληρώθηκε έτσι η επιθυμία της. Αυτό – του είπε – είναι δικό σου. Για να με θυμάσαι. Με το όνομά σου, σκαλισμένο από τον συνονόματο παππού σου. Να έχεις την ευχή μου καρδιά μου και να μην το βγάλεις ποτέ από το δάχτυλό σου!

Το έχει σχεδόν 37 χρόνια άβγαλτο.

Πειράζεις το Γιώργο:

-Μα… γιατί τόσα χρόνια αυτό το ωραίο καλλιτέχνημα -η ζωγραφισμένη γιαγιά- να είναι μέσα στο σεντούκι;!

Σου απαντάει εύθυμα, χαμογελώντας καλοσυνάτα:

-Τα ωραία πράγματα εμφανίζονται σπάνια και προκαλούν αναστάτωση.

Η ευχέρεια του Γιώργου είναι σε άλλες μορφές ζωγραφικής. Ελάχιστα ως καθόλου έσκυψε πάνω σε πορτρέτο. Όμως τη «Γιαγιά» του, τη γιαγιά που εκπροσωπεί επάξια, δυνατά τις γιαγιάδες όλης της Δρόπολης, την έβγαλε από τα βάθη της ψυχής του. Για να τη χαρούμε όλοι μαζί.

Στη ΓΙΑΓΙΑ – εικόνα ζωγραφικής και πραγματικό πρόσωπο – ανήκουν πολλά. Τόσα πολλά, που η σεμνή μου πένα δεν μπορεί να περιγράψει.