Η Ελλάδα και τα 16 χρόνια καγκελαρίας της Μέρκελ

Η Ελλάδα και τα 16 χρόνια καγκελαρίας της Μέρκελ
Από το Νταβός το 2010 στο «go back» και το τρίτο μνημόνιο – Οι σταθμοί στις σχέσεις των δύο χωρών και η επόμενη μέρα

Σταύρος ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

Ένα κεφάλαιο 16 ετών, που πέρασε από πολλές φάσεις, κλείνει αύριο όταν και θα ολοκληρωθεί η τελευταία επίσκεψη της Αγκελα Μέρκελ στην Ελλάδα ως καγκελαρίου. Η σχέση της Αθήνας με τη «σιδηρά κυρία» της Ευρώπης ξεκίνησε πριν από 16 χρόνια και ταυτίστηκε με τη χειρότερη περίοδο της Γ΄ Eλληνικής Δημοκρατίας, την περίοδο των μνημονίων και της οικονομικής λιτότητας.

Η σχέση ξεκίνησε το 2005. Εκείνη νεοεκλεγείσα καγκελάριος και πρωθυπουργός της χώρας ο Κώστας Καραμανλής, που επίσης είχε εκλεγεί έναν χρόνο πριν. Ηταν η περίοδος που στην Αθήνα δεν μας απασχολούσε τι γίνεται στα Eurogroup και το Βερολίνο δεν είχε στα ραντάρ του την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, που την αντιμετώπιζε σαν «εσωτερικό πρόβλημα της χώρας». Η σχέση πάντως Καραμανλή – Μέρκελ χάλασε οριστικά εξαιτίας των γερμανικών πιέσεων για την αγορά των αεροσκαφών Eurofighter. Ο κ. Καραμανλής εκδήλωνε συνέχεια αόριστο ενδιαφέρον για την αγορά, χωρίς όμως να προχωράει σε κάποια κίνηση, κάτι που εξόργισε την καγκελαρία που θεώρησε πως εμπαίζεται από τον Ελληνα πρωθυπουργό.  

Η «στενή» σχέση ξεκινάει από το 2010 στο Νταβός, όπου ο νέος πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου και η Αγκελα Μέρκελ κάνουν την πρώτη επαφή στο πλαίσιο της επταμερούς συνάντησης κατά τη διάρκεια του έκτακτου, άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες στις 10 Φεβρουαρίου, με θέμα την Ελλάδα. Σε εκείνη τη σύσκεψη η κ. Μέρκελ πρώτη φορά επισήμως ασχολείται με την Ελλάδα, ζητώντας από τον Γιώργο Παπανδρέου να πάρει μέτρα, ώστε να χαλαρώσει η πίεση των αγορών. Η συζήτηση για το αν η Ελλάδα έχει θέση στην Ευρωζώνη έχει αρχίσει, έστω ατύπως, και υπό το βάρος αυτό ο κ. Παπανδρέου περνάει ένα πρώτο σκληρό πακέτο μέτρων από την ελληνική Βουλή. Η αρχή της «εποχής Μέρκελ» στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει. Η πολιτική κατάσταση σταδιακά ξεφεύγει και η κοινωνική ένταση μεγαλώνει. Αυτό καθόλου δεν ανησύχησε το Βερολίνο. Ο επόμενος πρωθυπουργός, Λουκάς Παπαδήμος, που ανέλαβε στις 11 Νοεμβρίου 2011 έφερε πετυχημένα εις πέρας την αναδιάρθρωση του χρέους, που εξασφάλισε την αποφυγή της πτώχευσης. Η σχέση του με τη Μέρκελ ήταν σύντομη αλλά «εποικοδομητική», όπως προκύπτει και από τις δύο πλευρές. Τα δύσκολα ωστόσο ήταν ακόμα μπροστά.   

Ζητούμενο η στάση του Βερολίνου απέναντι: στο πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής της Ε.Ε. μετά την πανδημία, στην Άγκυρα και στο μεταναστευτικό.

Η άνοδος του Αντώνη Σαμαρά στην εξουσία δεν έφερε την ομαλοποίηση των σχέσεων, παρά το γεγονός ότι ανήκαν στην ίδια ευρωπαϊκή οικογένεια, το Λαϊκό Κόμμα. Ο κ. Σαμαράς πόνταρε στη σοβαρότητα της διακυβέρνησής του, που σύντομα έφερε οικονομικά αποτελέσματα. Ομως, παρά το αντικειμενικό αυτό στοιχείο και το γεγονός πως η ελληνική κοινωνία διαρκώς ασφυκτιούσε, βγάζοντας μόνο για λίγο το κεφάλι από το νερό για να πάρει ανάσα και να συνεχίσει, η Γερμανία δεν χαλάρωσε την πολιτική της έναντι της χώρας. Χαρακτηριστικό είναι πως στο φινάλε της διακυβέρνησης Σαμαρά και ενώ είχαν προηγηθεί 2,5 χρόνια σκληρής προσπάθειας, το Βερολίνο δεν πρόσφερε την κρίσιμη στήριξη που απαιτούνταν για να «κλείσει» η περίφημη «πέμπτη αξιολόγηση», οδηγώντας τον κ. Σαμαρά με στρατηγικό ντεζαβαντάζ στις εκλογές, κάτι που αποτυπώθηκε στην κάλπη και την εύκολη ήττα από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα. Ενδεικτικό της γερμανικής στάσης τότε, είναι πως η κ. Μέρκελ δεν πείστηκε ούτε υπό την «απειλή» ανόδου στην εξουσία της Αριστεράς. Ο Αλέξης Τσίπρας έμελλε από το «go back κυρία Μέρκελ» να φτάσει στην καλύτερη χημεία που είχε Ελληνας πρωθυπουργός μαζί της. Δεν άλλαξε στάση έναντι της Ελλάδας, αλλά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και τότε πρωθυπουργός έγινε πιο ευέλικτος σε σχέση με όσα πρέσβευε πριν από τις εκλογές, κάτι που τελικά λειτούργησε υπέρ της χώρας. Στα θετικά κρίνεται ωστόσο πως η Γερμανίδα καγκελάριος είχε στηρίξει με τον τρόπο της την Ελλάδα, όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ζητούσε να βγει η Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης. Προηγήθηκε ωστόσο ένα τρίτο μνημόνιο, αποτέλεσμα της αποτυχημένης εξάμηνης διαπραγμάτευσης που είχε προηγηθεί.

Η 16ετής σχέση της Μέρκελ με την Ελλάδα θα μπορούσε να πάρει τον τίτλο που η ίδια έβαλε σε πρόσφατη εξομολόγησή της, όταν είπε πως ιεράρχησε ως πιο δύσκολη στιγμή της θητείας της ως καγκελάριος «όταν ζήτησα τόσα πολλά από τους πολίτες στην Ελλάδα». Το φινάλε αυτής της σχέσης θα γραφτεί την Παρασκευή, όπου θα καταγραφεί ο τρόπος με τον οποίο θα αποχαιρετήσει την Ελλάδα.  

Τι περιμένει η Αθήνα  

Με τα θετικά και τα αρνητικά, την περίοδο Μέρκελ η Αθήνα ήξερε τι να περιμένει σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και στα εξωτερικά, όπου οι διαχρονικές σχέσεις Βερολίνου – Αγκυρας καθόριζαν σε πολλές περιπτώσεις την ελληνοτουρκική ατζέντα. Η μετά Μέρκελ εποχή χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, με την Αθήνα να θέλει να διαπιστώσει τη γερμανική στάση σε μια σειρά από βασικά ζητήματα, όπως η αναθεώρηση ή όχι του πλαισίου δημοσιονομικής πολιτικής της Ε.Ε. μετά την πανδημία, η στάση του Βερολίνου έναντι της Αγκυρας και του μεταναστευτικού, δύο βασικών προβλημάτων στα οποία η κ. Μέρκελ δεν έδωσε τη στήριξη που ανέμενε η Ελλάδα. Η Αθήνα εκτιμάει πως ο νέος καγκελάριος, μη έχοντας το βάρος των 16 ετών της κ. Μέρκελ, δεν θα μπορεί να αρνηθεί βασικές πολιτικές της Ε.Ε. που θα στηρίζονται και από τη Γαλλία.

kathimerini.gr

Σχετικά άρθρα: