Η Κολορτσή

Η Κολορτσή

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

(Από το βιβλίο «Ο Άλλος Χάρτης» με τα εξαφανισμένα χωριά μας, του Ανδρέα ΖΑΡΜΠΑΛΑ)

Η Κολορτσή βρίσκεται στα προάστια της πόλης του Αργυρόκα­στρου και κατά κάποιον τρόπο αποτελεί την νότια πύλη της πόλης. Στα παλαιά χρόνια ήταν χτισμένη σε λοφίσκο δίπλα στο δημόσιο δρόμο. Σήμερα, στην τοποθεσία αυτή έχουν χτιστεί νέα σπίτια του χωριού Λαζαράτες, το οποίο κατηφορίζει πια προς τη δη­μοσιά. Το παλιό και γνωστό χάνι της Κολορτσής αντικαταστάθηκε από καφέ-μπαρ, στο λόφο δεν απέμεινε ίχνος από τις οικίες και άλ­λα κτίρια. Οι στρατιωτικές εγκατατάσεις στον ίδιο χώρο έχουν εξα­φανίσει οποιοδήποτε ίχνος παλαιότερης ζωής. Το μόνο που παραμέ­νει άθιχτο στη θέση του είναι το γεφύρι με τις σπουδαίες καμάρες του πάνω από το ποτάμι Ξεριάς.

Σύμφωνα με την παράδοση ιδρυτής της Κολορτσής ήταν ο Κολόρης με καταγωγή από το γένος Λιβατοβείου. Ο Κολόρης ήταν και ο πρώτος «κυβερνήτης» της ευρύτερης αυτής περιοχής. Στο χρονικό της Δρόπολης (Δρυοπίδος) αναφέρεται πως ο Αργυρός έχτισε το Αργυ­ρόκαστρο, ο Κολόρης την Κολορτσή και ο Χρυσόδαλος την Χρυσοδάλη. Χώρισαν έτσι την περιοχή, παίρνοντας ο Αργυρός την κάτω κοιλάδα από το Αργυρόκαστρο μέχρι το Τεπελένι, μαζί με τη ζώνη του Καρδικιώτικου ποταμού, ο Κολόρης την αριστερή όχθη νότια του Αργυροκάστρου και μέχρι την Αρινίτσα του Πωγωνίου, ενώ ανατολι­κά μέχρι το Μοναστήρι της Κοσοβίτσας. Ο Χρυσόδαλος πήρε τη δυ­τική όχθη του Δρίνου με τις πλαγιές ως το ποτάμι της Σούχας.’

Πολλές μαρτυρίες υπάρχουν για αρχαιολογικά και άλλα ιστορικά ευρήματα στην ίδια την Κολορτσή ή πιο πέρα, που σχετίζονται μ’ αυτή. Στην περιγραφή που κάνει ο Β.Δ. Ζώτος-Μολοσσός για τα χωριά της κοιλάδας του Δρίνου, για την Κολορτσή αναφέρει τα εξής:   «Κολουριτσή ή Κούλουρη, φρούριον μία ώρα από το Αργυρόκαστρον, επί λόφου απόπτου με 30 οίκους χριστιανικούς Ελλήνων, ερείπια αρχαίας τετειχισμένης πόλεως, κείμενης κατάντικρυ της συνοικίας των Ντουναβάτων».[1]

Η Κολορτσή κατάφερε να διατηρηθεί, αλλά ταυτοχρόνως να λει­τουργήσει και ως σημαντική κωμόπολη και κατά την περίοδο του Βυζαντίου. Το Χρονικό της Δρόπολης μας ενημερώνει: «Ότε δε βασίλευσεν ο Αλέξιος ο Κομνηνός (1081-1118) έστειλεν εις όλα τα θέ­ματα να πηγαίνουν να ιδεί τα χρυσόβουλα και τας συνθήκας εκάστου τόπου. Και ούτως έστειλαν οι Δρυϊνουπολίται τον αρχιερέα των Μεθόδιον, όστις κατήγετο εκ του γένους του Κολορού, άνθρω­πος σοφός και επιστήμων και, μετ’ αυτού δώδεκα άρχοντας εκλε­κτούς επαρχιώτας αυτού:

Τον Δούκα εκ του Αργυρού

Μάρκελλον εκ της Γάρδης

Ανδρέαν εκ της Χωμύλης

Αγγελινόν εκ της Τιτουπόλεως

Κωνσταντίνον εκ Κολορής

Πέτρον εκ της Ζωϊλίας

τους οποίους εδέχθη ο βασιλεύς (Αλέξιος) ευσεβοφρόνως».[2]

Μετά την υποδούλωση του τόπου από τους Οσμανλήδες, τα χωριά μας υπέστησαν μεγάλα δεινά. Η Κολορτσή ακόμα μεγαλύτερα. Ως σημαντική κωμόπολη με οικονομικές δραστηριότητες, ευημερία, αλ­λά και ανένδοτους κατοίκους, απροσάρμοστους στη νέα πραγματικό­τητα, που επιβάλλονταν με φωτιά και με σίδερο από τους Οθωμα­νούς, ήταν πάντα στο στόχαστρο των κατακτητών. Από την άλλη με­ριά, ως κέντρο πλησίον της πόλης του Αργυροκάστρου με τουρκική στρατιωτική διοίκηση, αλλά και έδρα των άσπλαχνων αγάδων είχε την κακή τύχη να δοκιμάσει στο κορμί της όλη τη θηριωδία του κατακτητή και σύντομα να οδηγηθεί στον αφανισμό. Στην τουρκική απογραφή του 1431, η Κολορτσή αναφέρεται με 53 σπίτια, ενώ η Δερβιτσιάνη με 400 σπίτια. Το στοιχείο αυτό είναι ενδεικτικό της παρακ­μής της Κολορτσής από τα πρώτα κιόλας χρόνια της σκλαβιάς.

Ο Πουκεβίλ κατά την περιοδεία του στην Ήπειρο, περνώντας από το Αργυρόκαστρο και την κοιλάδα του Δρίνου, αναφέρει τα εξής για την Κολορτσή: «Στους περιπάτους μου δεν ανακάλυψα κανένα ίχνος αρχαιοτήτων. Με διαβεβαίωσαν ωστόσο ότι άλλοτε είχαν ιδείτα ερεί­πια μιας μεγάλης εκκλησίας, ακόμα και αρχαίους κίονες στη συνοικία που ονομάζεται Κολόρσα, όπου μετά την υποδούλωσή της το 1813 από τον Αλή Πασά, χτίστηκε ένα μεγάλο ανάκτορο κι ένα φρούριο.»[3]

Ο Ν.Κ. Παπαδοπούλας μας πληροφορεί ότι η Κολορτσή διαλύθηκε εντελώς το 1897. Στην περιγραφή του για την Κολορτσή αναφέρει: «Απ’ εδώ αρχίζουν τα χωράφια του κάμπου της Κολορτσής και το πο­τάμι κλωθογυρίζει και σμίγει κοντά στο γιοφύρι με τα νερά του ποτα­μού της Σούχας. Τούρκικο απομεινάρι το γιοφύρι της Κολορτσής, χτί­στηκε το 1827 από τον Καπλάν Πασά, που ήταν από μάνα Καστερός».[4]Τα ίδια αναφέρει και ο Βασίλης Διαμάντης στο άρθρο του «Η Δερβιτσιάνη». Μετά την καταστροφή από τους Τούρκους το 1897, οι κάτοι­κοι της Κολορτσής μετοίκησαν στη Δερβιτσιάνη. Μέχρι σήμερα σώζε­ται το χάνι της Κολορτσής και δίπλα του το μεγάλο γιοφύρι της Κυράς. Σώζεται επίσης το εξωκλήσι Άγιος Γεώργιος, που οι Δερβιτσιώτες, πη­γαίνοντας στο Αγιονέρι, γιόρταζαν την ημέρα της Αναλήψεως.[5]

Στον κατάλογο των χωριών που συνέταξε ο Π. Αραβαντινός, η Κολορτσή εμφανίζεται ως Καλορτζί και έχει 15 χριστιανικούς οί­κους. Παρουσιάζεται ως ένα από τα μικρότερα χωριά της κοιλάδας της Δρόπολης μαζί με τη Γορίτσα.[6]

Φημισμένο είναι το Αγιονέρι της Κολορτσής. Την ημέρα της Ανα­λήψεως συγκεντρώνονται εκεί πολλοί πιστοί από τα χωριά της Δρό­πολης και του Αργυροκάστρου. Ακόμα και Μωαμεθανοί πήγαιναν την ημέρα αυτή στην Κολορτσή.


[1] Β.Δ. Μολοσσού, «Δρομολόγια Ελλάδος, Ηπείρου και Αλβανίας», κεφ. Δρόπολις, σελ. 78 (Ο Βασίλειος Μολοσσός γεννήθηκε στο χωριό Δρόβιανη νομού Αγ. Σαράντα το ε’τος 1837 και απεβίωσε στην Αθήνα το 1912).

[2] Ν. Βερνίκος, Σ. Δασκαλοπούλου, Το Χρονικό της Δρόπολης.

[3] Πουκεβίλ, Ταξίδι στην Ελλάδα, Ήπειρος, Αθήνα 1994, σελ. 23.

[4] Ν. Παπαδοποΰλου, «Δροπολίτικα», σειρά Α, Αθήνα 1972, σελ. 35.

[5] Βασίλης Διαμάντης, «Η Δερβιτσιάνη» – Δρόπολη 1965, σελ. 50.

[6] Π. Αραβαντινός, Χρονογραφία της Ηπείρου, τόμος Β’, σελ. 362-364.

Σχετικά άρθρα: