Χίλιες ξενιτιές δεν κάνουν μια Πατρίδα

Χίλιες ξενιτιές δεν κάνουν μια Πατρίδα

Του Βασίλη Γ. ΛΑΧΑΝΑ

Ξενιτιά, όχι όμως ξεριζωμός

Πολλοί ήταν και από τα χωριά της Άνω Δρόπολης, κυρίως νέοι και άνδρες, που πήραν το δρόμο της ξενιτιάς. Τα αιτία πολλά:

Η ζωή τους σε ανελεύθερα καθεστώτα, η κατάσταση ανασφάλειας, οι διώξεις σε καιρούς πολέμου, η έλλειψη βιώσιμης προοπτικής, οι σκληροί νόμοι του κράτους, οι δυσβάστακτοι φόροι όπως: Το δέκατο, τα βασιλικά χρέη, το τζελέπι, το νιζάμι, τα χρέη στους τοκογλύφους, οι φόροι για τα κατοικίδια ζώα …

Ποτέ όμως, τα χωριά μας, η περιοχή μας,  ο τόπος μας, δεν άδειασε, δεν ερήμωσε.

Οι πίκρες και οι χαρές, τα καλά της ξενιτιάς, παραμένουν ζωντανά στην πλούσια φιλοσοφία και λαογραφία μας. Στα ατελείωτα τραγούδια, στις φρασεολογίες, τις παροιμίες, τις ευχές και τις κατάρες:

  • Ανάθεμα σε ξενιτιά, με τα φαρμάκια που ‘χεις.
  • Χίλιες ξενιτιές δεν κάνουν μια Πατρίδα.
  • Την ξενιτιά την ορφάνια, την πίκρα την αγάπη,
    τα τέσσερα τα ζύγισαν, βαρύτερα είναι τα ξένα.
  • Ο ξένος εις την ξενιτιά, πρέπει να βάζει μαύρα,
    για να ταιριάζει η φορεσιά, με της καρδιάς τη λάβρα.
  • Ξένος θα είσαι ξένε μου, όσο δικός κι αν γίνεις.
  • Αλίμονο σ’ εκείνον που έχει δυο πατρίδες.
  • Παρηγοριά έχει ο θάνατος και λησμονιά ο χάρος,
    ο ζωντανός ο χωρισμός παρηγοριά δεν έχει.
  • Ο ξένος και ο ποταμός, τον τόπο τους γυρεύουν.
  • « … Μικρός εξενιτεύτικα,
    μα είχα το σκοπό μου,
    δυο – τρία χρόνια το πολύ
    και να ‘ρθω στο χωριό μου…»

  • «Όλου του κόσμου τα καλά,
    στα ξένα ν´ αποκτήσω,
    το σπίτι μου και το χωριό,
    δε θα τα λησμονήσω…»

  • «Αν ψάξεις σήμερα στη Β. Ήπειρο,
    παντού απ’ άκρη έως άκρη.
    Δε θα βρεις μάνα να γελά
    και μάτια δίχως δάκρυ.»

Ένα στοιχείο από την περίοδο της μαζικής φυγής: Το 1936 στη Σωτήρα βρίσκονταν μόνον 20 άνδρες. 216 άλλοι ήταν στην ξενιτιά και όμως, ποτέ το χωριό δεν ερήμωσε. Σεβόταν τότε έναν ιερό κανόνα: Όσοι ξενιτευόταν, δεν έπαιρναν μαζί τους την οικογένεια και γύριζαν συχνά στην πατρίδα.

Στη φωτογραφία του 1927, που είναι δανεισμένη από το πλούσιο φωτογραφικό αρχείο του Γεωργίου Μ. Βάσσου του Σωτήριωτη, είναι η οικογένεια Ντούμη από την Κοσοβίτσα,  Άνω Δερόπολης. Ο παππούς με τις γυναίκες της οικογένειας και τα εγγονάκια. Οι άνδρες και τα ηλικιωμένα παιδιά, βρίσκονταν στην ξενιτιά. Το αγόρι, στην αγκαλιά του παππού, είναι ο Ανδρέας Ντούμης, ο ελληνοδιδάσκαλος.

Σχετικά άρθρα: