ΥΠΕΞ Κοσσυφοπεδίου: Πρέπει να είναι σαφές ότι ο διάλογος Βελιγραδίου – Πρίστινα αφορά την αμοιβαία αναγνώριση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σπύρος Σιδέρης

Η Υπουργός Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου, Ντονίκα Γκερβάλα-Σβάρτς σε αποκλειστική της συνέντευξη στο iEidiseis, αναλύει τα επόμενα βήματα και τις προτεραιότητες της Πρίστινα στο δρόμο για την Ευρώπη, την προοπτική για ένα νέο πόλεμο στην περιοχή των Βαλκανίων, τις διαπραγματεύσεις με το Βελιγράδι, αλλά και τις φήμες για αναγνώριση της χώρας της από την Ελλάδα.

Αναφέρεται επίσης στον πόλεμο στην Ουκρανία και το πως επηρεάζει τα Βαλκάνια, την Τουρκία αλλά και τις σχέσεις Αθήνας Πρίστινα που αναβαθμίζονται.

Κυρία Υπουργέ, μιλώντας για την διεύρυνση της ΕΕ και την ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων, είναι έτοιμο το Κοσσυφοπέδιο να προχωρήσει προς τα εμπρός ώστε να δημιουργήσει τις βάσεις για να γίνετε μέλος της ΕΕ;

Νομίζω ότι το Κοσσυφοπέδιο έχει βελτιωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια και μπορώ να σας το αποδείξω με μερικά στοιχεία από το περασμένο έτος, όταν είχαμε οικονομική ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 10,3%, είχαμε αύξηση των φορολογικών μας εσόδων πάνω από 30% χωρίς να αλλάξουμε τίποτα στη φορολογική μας πολιτική. Έτσι, το Κοσσυφοπέδιο κινήθηκε και στην πανδημία. Τη διαχειριστήκαμε αρκετά καλά. Είμαστε η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό θανάτων και το υψηλότερο ποσοστό εμβολιασμού ανά κάτοικο στην περιοχή.

Αλλά και ταυτόχρονα με ένα πολύ σαφές όραμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόσφατα δημοσίευσαν τις τελευταίες δημοσκοπήσεις σχετικά με την αποδοχή της ΕΕ στις διάφορες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και το Κοσσυφοπέδιο είναι με πάνω από 90% πρωταθλητής στην περιοχή. Κάποιοι περίμεναν ότι θα είμαστε απογοητευμένοι γιατί δεν έχουμε ούτε καν απελευθέρωση της βίζας και έχουμε πέντε κράτη μέλη που δεν μας αναγνωρίζουν, αλλά το ευρωπαϊκό όραμα είναι πολύ ξεκάθαρο. Και ναι όλοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι το Κοσσυφοπέδιο σε σχέση με τον πόλεμο της Ουκρανίας ήταν πολύ ξεκάθαρο από την πρώτη μέρα για το πώς βλέπουμε αυτόν τον πόλεμο και σε ποια πλευρά είμαστε. Έτσι, δεν εφαρμόσαμε μόνο, πλήρως, τις κυρώσεις της ΕΕ και τις κυρώσεις των ΗΠΑ, αλλά κάναμε περισσότερα από αυτό, για παράδειγμα, φιλοξενώντας κάποιους στο Κοσσυφοπέδιο όχι μόνο για να ζήσουν, αλλά ταυτόχρονα για να έχουν ένα χώρο εργασίας. Έτσι βλέπετε ότι προσπαθούμε όχι μόνο να κάνουμε τα σωστά πράγματα στο εσωτερικό, αλλά ταυτόχρονα να δείξουμε ποιοι είμαστε και τι περιμένουμε. Ναι, πέντε από τα κράτη μέλη δεν αναγνώρισαν το Κοσσυφοπέδιο και δουλεύουμε πολύ σκληρά κάθε μέρα γι’ αυτό. Διότι το γεγονός ότι πέντε χώρες δεν αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο, μας δίνει την εντύπωση ότι το Κοσσυφοπέδιο μπορεί να έχει μόνο τη Β’ και όχι την Α’ θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι που κατά τη γνώμη μας δεν είναι σωστό, διότι πρέπει να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στα Βαλκάνια από δύο απόψεις.

Πρώτον, δεν υπάρχουν χώρες Α και Β στα Βαλκάνια και δεύτερον και ίσως πιο σημαντικό ότι τα σύνορα στα Βαλκάνια είναι καθορισμένα. Κάθε πολιτικός που μιλάει για αλλαγή των συνόρων στα Βαλκάνια και διακινδυνεύει έναν πόλεμο γι’ αυτό, πρέπει να θεωρείται τρελός. Έτσι αυτά είναι δύο πράγματα που είναι πολύ σημαντικά και η αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από τα πέντε κράτη μέλη της ΕΕ σύντομα, θα μπορούσε να είναι μια πολύ σημαντική συμβολή για την ειρήνη και τη σταθερότητα στα Βαλκάνια.

Φοβάστε για έναν νέο πόλεμο στην περιοχή;

Δεν φοβόμαστε. Δεν φοβόμαστε, αλλά είμαστε σε μεγάλη επαγρύπνηση και προσπαθούμε να πείσουμε όλους τους εταίρους και συμμάχους μας στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αλλού, ότι ένας νέος πόλεμος στα Βαλκάνια δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να φανταστεί κανείς όπως πριν από χρόνια. Αλλά κάτι που παίρνει πολύ συγκεκριμένα περιγράμματα και είναι κάτι που μπορούμε ακόμη να αποτρέψουμε, όταν στείλουμε τα σωστά και ισχυρά μηνύματα σε μια κυβέρνηση στα Δυτικά Βαλκάνια, η οποία είναι εντολοδόχος της Ρωσίας και η οποία έχει στα χέρια της τα εργαλεία για να ξεκινήσει ή να αποτρέψει τον πόλεμο.

Κυρία Υπουργέ, το 2019 έγινε η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον πρώην πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου στη Νέα Υόρκη. Ήταν η πρώτη συνάντηση σ’ αυτό το επίπεδο. Πολλές φήμες μιλούν για το ότι είμαστε πολύ κοντά για την αναγνώριση από την Ελλάδα είναι αλήθεια;

Δεν ξέρω πόσο κοντά είμαστε, αλλά είμαι πολύ χαρούμενη…

Είμαι σίγουρος ότι το ξέρετε πολύ καλά, αλλά…

Είμαι πολύ χαρούμενη για την εξαιρετική εμπειρία της συνεργασίας με την Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα. Ξεκινώντας από τον πολιτισμό, την ανταλλαγή φοιτητών και ανθρώπων με εμπειρία, το σύστημα υγείας, μετά την οικονομία και το εμπόριο. Μας ενδιαφέρει πολύ να έχουμε μια καλή συνεργασία με τις ελληνικές επιχειρήσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επειδή βλέπουμε και γνωρίζουμε την εμπειρία που έχει η ελληνική οικονομία στην πράσινη ενέργεια, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Έτσι, όλα αυτά και η ύπαρξη ενός γραφείου που είναι πολύ ενεργό, του ελληνικού γραφείου στο Κοσσυφοπέδιο, το οποίο είναι πολύ ενεργό στην παροχή όλων των απαραίτητων συμφωνιών που και οι δύο πλευρές θέλουν να προωθήσουν κι έχοντας ένα καλύτερο καθεστώς του γραφείου του Κοσσυφοπεδίου στην Ελλάδα, αυτό είναι πολύ θετικό. Δεν λέω ότι μόνο οι χώρες που έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου θα πρέπει να είναι εταίροι μας. Με την Ελλάδα έχουμε δείξει ότι μπορούμε να είμαστε καλοί, αξιόπιστοι και σοβαροί εταίροι. Οι όποιες χώρες, που δεν το έχουν κάνει αυτό, δεν σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουν την πραγματικότητα στο Κοσσυφοπέδιο και στα Βαλκάνια κι ότι δεν είναι καλό αυτό. Τώρα με την Ουκρανία, πιστεύω πραγματικά, ότι αυτό δεν έχει να κάνει πλέον με την εξωτερική πολιτική αλλά με την πολιτική ασφάλειας και με την ειρήνη στα Βαλκάνια.

Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί μια πρωτοβουλία, από τους Βούτσιτς, Ράμα και Ζάεφ, τα «Ανοιχτά Βαλκάνια». Μια πρωτοβουλία για τα Δυτικά Βαλκάνια και ενώ σας έχουν προσκαλέσει να συμμετάσχετε, εσείς έχετε αρνηθεί την συμμετοχή σας. Για ποιο λόγο είπατε όχι;

Αν το κοιτάξετε, υπάρχουν πολλά σχέδια γύρω από τα Βαλκάνια. Κι έχουμε συμφωνήσει ότι όλες μαζί, οι έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, έχουμε ήδη συμφωνήσει όλοι και δεσμευτεί, από την πλευρά μας, από τη Σερβία, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο να προωθήσουμε την κοινή περιφερειακή αγορά, η οποία είναι ένα σχέδιο της διαδικασίας του Βερολίνου. Έχουμε πολλά θεσμικά όργανα που εργάζονται γύρω από την κοινή περιφερειακή αγορά. Για παράδειγμα σήμερα έχουμε το Περιφερειακό Συμβούλιο Συνεργασίας (RCC), και άλλα που εργαζόμαστε πολύ σκληρά. Έτσι, έχουμε δημιουργήσει θεσμούς για να εφαρμόσουμε μια κοινή στρατηγική και το ενδιαφέρον μας είναι η ολοκλήρωση της ΕΕ και όχι η διάλυση της ΕΕ.

Οι εναλλακτικές λύσεις της ΕΕ για τα Βαλκάνια έχουν αποσυνθετικό χαρακτήρα και όχι της ολοκλήρωσης. Μας ενδιαφέρει πραγματικά πολύ να κινηθούμε με την περιοχή μαζί προς την ΕΕ και γι’ αυτό έχουμε μια αυστηρή πορεία σε μια κοινή περιφερειακή αγορά. Κι αυτό έχει προχωρήσει. Ελπίζουμε ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση θα συνεχίσει αυτό το έργο και στη συνέχεια ο νέος Γερμανός Καγκελάριος, ο οποίος το έχει ήδη δηλώσει δημόσια, ότι μαζί με τους άλλους εταίρους μας θα προχωρήσουμε στη διαδικασία του Βερολίνου 2.0 έτσι ώστε να δούμε το μέλλον μας μέσα από αυτό το έργο.

Γιατί λέμε όχι στα «Ανοιχτά Βαλκάνια»; Γιατί δεν εμπιστευόμαστε μια τέτοια διαδικασία. Είχαμε πολλές προσπάθειες με την κοινή περιφερειακή αγορά τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες, όπως η ελευθερία της μετακίνησης για τους ανθρώπους, τα αγαθά, τα κεφάλαια και άλλα πράγματα που έχουμε προσπαθήσει μαζί με την ΕΕ να εφαρμόσουμε στη διαδικασία του Βερολίνου και δεν έχει πετύχει. Έτσι δεν πιστεύουμε ότι χωρίς τη διεθνή παρουσία θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε εναλλακτικό σχέδιο, το οποίο δημιουργήθηκε από την απογοήτευση ορισμένων χωρών στη δική τους διαδικασία για την ΕΕ. Το Κοσσυφοπέδιο έχει όλους τους λόγους για να είναι απογοητευμένο από τις διαδικασίες της ΕΕ, αλλά γνωρίζουμε ότι η ΕΕ δεν έχει εναλλακτική λύση στην περιοχή μας. Κι αυτό δεν είναι τα «Ανοιχτά Βαλκάνια» ούτε άλλες πρωτοβουλίες. Οι περιφερειακές πρωτοβουλίες, όλες μαζί, θα πρέπει επίσης να συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή προοπτική που έχουν τα Βαλκάνια.

Το Κοσσυφοπέδιο έχει ιδιαίτερη επιρροή από τις ΗΠΑ αλλά και από την Τουρκία, άλλη μια χώρα υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ. Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν η Τουρκία να γίνει μέλος της ΕΕ; Πιστεύετε ότι είναι απαραίτητο να γίνει μέλος;

Δεν μπορώ να το εκτιμήσω αυτό γιατί πιστεύω ότι υπάρχουν άλλοι λόγοι για τους οποίους η Τουρκία δεν είναι ακόμη μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι το να μιλάμε για μια μόνο χώρα είναι λίγο διαφορετικό από το να μιλάμε για μια περιοχή που έχει αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις στο παρελθόν. Όλοι μας έχουμε περάσει μέσα από έναν πόλεμο που η Σερβία ξεκίνησε εναντίον των γειτόνων της. Έχουμε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο που έχουν αντιμετωπίσει γενοκτονία. Κι έτσι εκεί χρειαζόμαστε βοήθεια για να έχουμε την ευκαιρία να ξεπεράσουμε τα προβλήματα που έχουμε μεταξύ μας. Γι’ αυτό η ευρωπαϊκή προοπτική είναι πολύ σημαντική.

Πιστεύετε ότι σύντομα θα έχουμε καλά νέα από το Κοσσυφοπέδιο;

Νομίζω ότι θα έχουμε κάθε εβδομάδα καλά νέα από το Κοσσυφοπέδιο, επειδή το κράτος δικαίου ευημερεί η οικονομία έχει καλή προοπτική για τους νέους μας. Δεν είμαστε μόνο ένα πολύ νέο κράτος, αλλά και μια πολύ νέα χώρα από άποψη πληθυσμού. Και νομίζω ότι το Κοσσυφοπέδιο έχει καλές πιθανότητες αυτή τη στιγμή να γίνει μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εργαζόμαστε σκληρά για να κάνουμε τα πάντα να είναι έτοιμα για να υποβάλουμε αίτηση για ένταξη και ελπίζουμε να έχουμε την υποστήριξή της ΕΕ κι όχι μόνο από τις χώρες που το αναγνωρίζουν. Επειδή ξέρετε ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης δεν είναι μόνο πολιτική. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι για τα ανθρώπινα δικαιώματα για τα βασικά δικαιώματα και πιστεύουμε ότι και ο λαός του Κοσσυφοπεδίου θα πρέπει να έχει την ίδια πρόσβαση στα ευρωπαϊκά δικαστήρια και σε άλλα θεσμικά όργανα που έχουν οι άλλοι Ευρωπαίοι. Ίσως αυτό να είναι το πρώτο καλό νέο που περιμένουμε.

Αλλά πάντα να μην ξεχνάμε ότι το ΝΑΤΟ και το Κοσσυφοπέδιο είναι ένα ζευγάρι που δεν μπορείς να χωρίσεις. Δεν είμαστε μέρος του ΝΑΤΟ, αλλά έχουμε το ΝΑΤΟ μέσα στη χώρα μας. Κι εκεί έχουμε την Ελλάδα που συμμετέχει στο KFOR και είναι μέρος της EULEX. Οι χώρες που φροντίζουν για την ασφάλεια και την ελευθερία του Κοσσυφοπεδίου είναι πάντα φίλοι του Κοσσυφοπεδίου και δεν είναι σημαντικό αν το έχουν επίσημα αναγνωρίσει ή όχι. Είμαι πραγματικά πολύ αισιόδοξη ότι θα δημιουργηθούν νέες πραγματικότητες στα Βαλκάνια αν είμαστε προσεκτικοί και αν είμαστε έτοιμοι να στείλουμε σαφή μηνύματα όταν κάποιος από εμάς δεν είναι στο σωστό δρόμο.

Δεν είπατε κάτι για τον διάλογο μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα. Ισχύει αυτό που είπε ο Πρωθυπουργός σας ότι ο διάλογος με την Σερβία, δεν είναι προτεραιότητα;

Ξέρετε πώς είναι τα λόγια. Ναι το Κοσσυφοπέδιο έχει πολλές προτεραιότητες. Το κράτος δικαίου, η προοπτική για τους νέους για δουλειές και δικαιοσύνη. Αυτά που υποσχεθήκαμε στην προεκλογική μας εκστρατεία είναι πολύ σημαντικά. Αλλά την ίδια στιγμή, ναι, γνωρίζουμε ότι ο διάλογος είναι μια σημαντική διαδικασία και αν είναι η πρωταρχική μας προτεραιότητα, πρώτη ή έβδομη, αυτό δεν αλλάζει τις προσδοκίες των ανθρώπων του Κοσσυφοπεδίου, προς αυτή την κυβέρνηση, ότι θα πρέπει να είμαστε αυτοί που θα έχουν την τελική συμφωνία με τη Σερβία. Αυτό είναι ένα καλό παράθυρο ευκαιρίας επειδή έχουμε σταθερή πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό. Θα έχουμε για τρίτη χρονιά μια κυβέρνηση που δεν αλλάζει, επειδή έχουμε μια πολύ σταθερή πλειοψηφία. Έχουμε μια κυβέρνηση στο Κοσσυφοπέδιο όπου ξεκινώντας από την πρόεδρο, τον επικεφαλής του κοινοβουλίου, τον επικεφαλής της κυβέρνησης και άλλους αξιωματούχους δεν θεωρούνται από τους πολίτες μας να είναι σε αμφιβολία για τη λήψη λανθασμένων συμβιβασμών με τη Σερβία για την οποία ο λαός μας θα πληρώσει ένα υψηλό τίμημα. Έτσι οι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου εμπιστεύονται πάρα πολύ αυτή την κυβέρνηση και αυτό είναι μια καλή ευκαιρία για να τελειώσει ο διάλογος τώρα. Αλλά πρέπει να είναι σαφές ότι ο διάλογος αφορά την αμοιβαία αναγνώριση. Αυτό δεν είναι κάτι που λέγεται μόνο από το Κοσσυφοπέδιο. Αλλά κι ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είναι πολύ σαφής σε αυτό και επικεντρώνεται γύρω από την αμοιβαία αναγνώριση, η ΕΕ έχει την ίδια διατύπωση από τα κράτη μέλη της. Έτσι, δεν χρειαζόμαστε ένα διάλογο και δεν είναι η προτεραιότητά μας να βγάζουμε φωτογραφίες και να κάνουμε χειραψίες στις Βρυξέλλες. Χρειαζόμαστε μια διαδικασία διαλόγου η οποία να είναι πολύ ουσιαστική και όπου θα κάνουμε πραγματική πρόοδο σε αυτό που χρειάζεται.

Και, ναι δεν διαπραγματευόμαστε μόνο για την αμοιβαία αναγνώριση, αλλά με την αμοιβαία αναγνώριση στο επίκεντρο μπορούμε να διαπραγματευτούμε για όλα τα άλλα θέματα που χρειάζονται για να καταστεί δυνατή και για τις δύο πλευρές η αμοιβαία αναγνώριση. Αλλά πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι η αμοιβαία αναγνώριση είναι το αποτέλεσμα αυτού του διαλόγου. Διαφορετικά θα συνεχίσουμε το ίδιο που συνέβη την τελευταία δεκαετία απλά πηγαίνοντας στις Βρυξέλλες συμφωνώντας για κάτι και πηγαίνοντας πίσω να μην το εφαρμόζουμε.

ieidiseis.gr