Νερά, πετρέλαια, σύνορα

Νερά, πετρέλαια, σύνορα

Του Βασίλη Νιτσιάκου, Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας,

Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

-Κείμενο από τα ΕΘΝΟ ΟΙΚΟ ΤΟΠΙΚΑ-

Μιλώντας και γράφοντας τα τελευταία χρόνια για τον ποταμό Αώο και την ανάγκη προστασίας του, τονίσαμε το γεγονός ότι ένα ποτάμι δεν είναι απλά κυβικά νερού. Είναι δρόμος νερών, ανθρώπων και πολιτισμών. Ο Αώος είναι το μοναδικό ποτάμι που πηγάζει στην Ελλάδα και τέμνοντας το ελληνο-αλβανικό σύνορο, χύνεται στην Αδριατική. Ενώνοντας δύο χώρες είναι κατά κάποιον τρόπο ένα πολυπολιτισμικό ποτάμι. Στην πορεία του από την Βάλια Κάλντα και τα υψίπεδα του Μετσόβου ακούει ντοπολαλιές, διαλέκτους και γλώσσες διάφορες. Επίσης, κατά τόπους διαμορφώνει μικρά οικοσυστήματα που αντιστοιχούν σε ανάλογους τοπικούς πολιτισμούς και ταυτότητες. Από τους πολιτισμούς της στάνης και των δασικών κοινοτήτων μέχρι την ποιητική των κάμπων και των βάλτων στο δέλτα.

Μιλώντας, ωστόσο, για τομές συνόρων πάμε στην γειτονική χώρα, την Αλβανία, και σε μια κοντινή του Αώου περιοχή, αυτή του Δελβίνου. Στο ξακουστό Δέλβινο, λοιπόν, με τα δικά του ρέματα, πριν από κάμποσα χρόνια μια Καναδική Εταιρεία έκανε εξορύξεις για υδρογονάνθρακες. Σύμφωνα με την έγκριτη εφημερίδα Daily Telegraph “η τελευταία υγιεινή ανάλυση δείχνει ότι το πόσιμο νερό της πόλης του Δελβίνου αποδεικνύεται ακατάλληλο για τους πολίτες λόγω του υψηλού επιπέδου ρύπανσης που καθορίστηκε από τις εργαστηριακές αναλύσεις της Διεύθυνσης Υγιεινής. Αιτία αυτής της ρύπανσης η άκριτη εκμετάλλευση και εκτός των τεχνικο-επιστημονικών συνθηκών των πετρελαιοπηγών που βρίσκονται στα περίχωρα της πόλης. Οι υδρογονάνθρακες που έχουν απομείνει στο έλεος της τύχης, έχουν προκαλέσει την έλλειψη σήμανσης του πόσιμου νερού της πόλης για τους καταναλωτές του Δελβίνου, προσθέτοντας τον κίνδυνο να συνεχίσουν να αγοράζουν πόσιμο νερό. Ο αντιπεριφερειάρχης Γκέργκι Μάνο διέταξε να ληφθούν επείγοντα μέτρα και να ελεγχθεί αυτή η επικίνδυνη κατάσταση για τη ζωή των πολιτών….”

Τις ίδιες πληροφορίες καταγράψαμε με ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πραγματοποιώντας εθνογραφική έρευνα στην ευρύτερη περιοχή πρόσφατα. Στα χωριά της ελληνικής μειονότητας, που γειτνιάζουν με το Δέλβινο και βρίσκονται στον κάμπο που διαρρέεται από τον ποταμό Μπίστριτσα, η αγωνία των κατοίκων γενικά για τον κίνδυνο μόλυνσης των νερών είναι έντονη και εκφράζεται με την παραμικρή αφορμή. Σε μια περιοχή που λατρεύεται ιδιαίτερα ο Άι Δονάτος, ένας από τους δρακοντοκτόνους Αγίους της ελληνικής παράδοσης, και επιχωριάζουν πολλές παραλλαγές του θρύλου για τον δράκο-στοιχειό που κρατάει το νερό μιας πηγής και ζητάει θυσία νέας κοπέλας για να το απελευθερώσει, οι νέοι κίνδυνοι προσλαμβάνουν νέες διαστάσεις, επαναφέροντας σε λειτουργικότητα τους παλιούς θρύλους. Μόνο που τώρα οι δράκοι δεν είναι στοιχειά αλλά πολυεθνικές εταιρείες…

Σχετικά άρθρα: