Παναγιώτης ΜΠΑΡΚΑΣ: Μια ξεχωριστή σχέση με τον τόπο που αγαπά

Παναγιώτης ΜΠΑΡΚΑΣ: Μια ξεχωριστή σχέση με τον τόπο που αγαπά

(Συνέντευξη)

Συγγραφέας, καθηγητής, μα πάνω απ’ όλα έγκυρος κι επίκαιρος αναλυτής. Συνάμα και αγωνιστής, ο φίλος μας, ο Παναγιώτης. Γράφει πολλά. Κάνει ακόμα περισσότερα. – Αφού πολλές φορές λες, τι είναι αυτές οι αντοχές;! – Τον θαυμάζεις κυριολεχτικά.

Επιμένει σε βασικά. Τόσο πολύ, που λες: Το παρακάνει. Όμως, καλά κάνει. Στον τρόπο πώς αγωνίζεται, ακολουθεί πιστά τον Καζαντζάκη, που λέει: «Πολέμα, πολέμα, γιατί θα νικήσουμε». Με την ελπίδα ότι κάτι θα συμβεί… κάποτε…

Ας ξέρει καλά ότι όταν ελπίζεις και χάνεις, χάνεις πολλαπλά…, συνεχίζει να μάχεται και να αγωνιά. Είναι η παράφορη σχέση του με την ελληνικότητα του τόπου, όπως λέει ο ίδιος, που του ποτίζει τα αισθήματα.  

Έχει τέτοια πυγμή, στον τρόπο γραφής, άσκησης κριτικής, που φαντάζεσαι ότι πίσω του βρίσκεται συσπειρωμένη ομάδα. Εθνική Οργάνωση, ολόκληρη αντιπολίτευση… Όμως, δυστυχώς, πίσω του, δεν υπάρχει κανείς.

Γι’ αυτό, απογοητευμένος, αφού έχει ανατρέξει ακόμα και σε προφητείες, καταλήγει στο συμπέρασμα, που ασπαζόμαστε και εμείς: «Του Άγιου Κοσμά… θέλει άλλους ανθρώπους να γίνει…».  

Ερ: Πώς θυμάσαι τον εαυτό σου πιτσιρικά;

Απ: Από τότε που άρχισα να περπατώ και να αγρικώ το περιβάλλον με αποκαλούσαν «τρυποξύλι…, με το κεφάλι ορθό σαν την οχιά να αφουγκραστεί και να ξέρει τα πάντα».

Δεν πήγα νηπιαγωγείο. Μεγάλωσα στους δρόμους, στα αγκάρια, στα χωράφια. Η βασική τροφή μου ήταν τα φρούτα. Από τότε που άρχιζαν τα κεράσια, τα συκοστάφυλα, τα καρύδια και μέχρι τα κυδώνια, τα μήλα και τα χειμωνάπηδα.

Αλλά ήμουν και κοντά στη μάνα μου, που κουβαλούσε μαζί της έναν μαγικό κόσμο: Παραμύθια, μύθους με ξωτικές και νεράιδες, ιστορίες, ξόρκια, δεισιδαιμονίες, μεταφυσικές δυνάμεις, τραγούδια, συναξάρια αγίων και απόλυτη αφοσίωση στη θρησκεία, την χριστιανική πίστη και τον Ελληνισμό.

Πολλά αποσπάσματα από τον «Ύμνο εις την ελευθερία» τα γνώριζα από μικρό παιδί, ως δημοτικά τραγούδια, ενώ οι ιστορίες και τα τραγούδια της κλεφτουριάς, άσωτα. Από τη μάνα μου γνώρισα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Απ’ αυτό τον κόσμο δεν απαλλάχτηκα ποτέ. Με ακολουθεί σε κάθε βήμα της ζωής μου. Απλώς είναι συστηματοποιημένος και ερμηνευμένος….

Ερ: Κάποια παιδική σου επιθυμία που δεν εκπληρώθηκε;

Απ: Η λήξη του 8ταξίου έφερε την πρώτη σκληρή αντιπαράθεση με την κοινωνία. Στο χωριό ήρθε ένα  δικαίωμα φοίτησης, για την μέση παιδαγωγική ακαδημία στα ελληνικά, στο Αργυρόκαστρο. Μου τύχαινε διότι ήμουν ο καλύτερος μαθητής. Οι αρχές του χωριού επικαλέστηκαν κόλλημα στη βιογραφία και με παρέκαμψαν. Είπα τότε στον πρώτο αυτουργό. «Αυτό που μου κάνατε θα μου κοστίσει ακριβά σε όλη τη ζωή». Ήμουν μόλις 14 χρόνων. Δυστυχώς δικαιώθηκα. Όλη μου η υπόλοιπη ζωή συνδέθηκε με τον Ελληνισμό. Εμπόδιο τα ελληνικά μου. Δεν είναι η επένδυση σε χρόνο και κόπο για να μάθω καλά τη γλώσσα, αλλά δεν είχα κάποια πιστοποίηση ελληνικών. Για κάθε σχετική με τα ελληνικά θέση εργασίας, η απουσία πιστοποίησης μετατρέπονταν σε εφιάλτη.

Ερ: Ποιο είναι το πρώτο λογοτεχνικό σου κείμενο;

Απ: Στην πέμπτη τάξη έγραψα ένα διήγημα. Με παρτιζάνους ασφαλώς. Μια ιστορία για την δολοφονία του παππού μου από τους γερμανο – μπαλίστες και πως βγήκε παρτιζάνος ο πατέρας μου. Δεν το διάβασε κανείς. Οι δάσκαλοι είπαν ότι το αντέγραψα από κάπου και δεν του έδωσαν σημασία.

Ερ: Από τότε απογοητεύτηκες και τα παράτησες ή ακολούθησαν κι άλλα κείμενα;

Απ: Όχι, ποτέ δεν σταμάτησα να γράφω λογοτεχνία. Λίγα δημοσίευσα και κάποτε σχεδιάζω να επανέλθω. Υπάρχουν όμως λογοτεχνικά γεγονότα που δύσκολα τα ξεχνάς.  Στο λύκειο έγραψα ένα πεζογράφημα για την ξενιτιά. Περίγραψα με πολύ λυρισμό μια οικογενειακή πονεμένη ιστορία. Δεν είχε, όμως, αίσιο τέλος, όπως απαιτούσε η μέθοδος του σοσιαλρεαλισμού. Ο καθηγητής της λογοτεχνίας μόλις το είδε, άφρισε. Με κατηγόρησε ως Γκέργκ Φίστα, ο, τι πιο αντιδραστικό και εχθρικό μπορούσε να υπάρχει για την κομουνιστική λογοτεχνία και ιδεολογία. Μια τέτοια ρετσινιά ήταν τότε επικίνδυνη και με μεγάλο κόστος.

Ερ: Μα, μου κρύβεις την «αγάπη…!».

(Γέλια)

Απ: Εννοείς, το δράμα «Χειμωνιασμένη αγάπη». Το έγραψα όταν ήμουν φοιτητής, το 1981. Με μια ομάδα Ελλήνων φοιτητών στα Τίρανα σχεδιάσαμε να κάναμε έναν ελληνικό σύλλογο, που θα κρύβονταν πίσω από τον θεατρικό όμιλο. Τότε οι  σύλλογοι απαγορεύονταν με νόμο. Δεν προχώρησε. Το δράμα, το πρώτο στη μητρική γλώσσα ,μετά από περίπου 40 χρόνια, το ανεβάσαμε στη σκηνή στους Σχωριάδες του Πωγωνιού, όπου το 1983 – 84 υπηρέτησα δάσκαλος. Ήμουν συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός, υπεύθυνος για τα σκηνικά….

Μένει ανεξίτηλη η ετοιμότητα των Σχωριαδιτών, δασκάλων και νέων. Τα περισσότερα κορίτσια «ηθοποιοί» ήταν βλάχικης καταγωγής και τα ελληνικά κείμενα τα έγραφαν με λατινικούς χαρακτήρες. Δεν τους επιτρέπονταν να μάθουν ελληνικά στο σχολείο, παρά μόνο αλβανικά. Με ξάφνιασαν, όμως, όταν για τα σκηνικά του δράματος, έβγαλαν από τα σεντούκια τους τα πολυτιμότερα χαλιά και τις κουρτίνες της προίκας τους…

Ερ: Ποιό είναι το στίγμα του «ΕΙΝΑΙ» του Παναγιώτη Μπάρκα;

Απ: Οι αρχές και τα πιστεύω μου καλλιεργημένα έμφυτα, σε σημείο που στο υπαρξιακό μου «είναι» αγνοούν τη συνειδησιακή γραμμή του Φρόυντ. Και έχω υπόψη τα κοινά και κυρίως τα εθνικά. Αυτό εγγυάται την αυθεντικότατα, τη δύναμη, τη φυσικότητα, την γνησιότητα, την τόλμη και επιμονή. Ταυτόχρονα, σε εκθέτει άγρια στα κοινά συμφέροντα της πραγματικότητας. Και όταν αυτά ενώνονται εναντίον σου, γίνονται πολύ επικίνδυνα. Για μένα αυτή είναι και μια εξήγηση και απάντηση ταυτόχρονα, γιατί γύρω μου υπάρχει τόσο αντίδραση, έχτρα, φήμες και συκοφαντίες, άρνηση.

Προσπαθώ να εξατομικεύσω τον Καζαντζάκη που λέει: «Δεν ελπίζω τίποτα. Δε φοβάμαι τίποτα. Είμαι λέφτερος»  και τον Νίτσε που σημειώνει ότι η βίωση της πραγματικότητας συμβαίνει όταν καταφέρνεις να προσεγγίσεις την περεταίρω διάστασή της, αφού πρώτα έχεις αγγίξει την ουσία της.

Ερ: Διαπιστώνεις κάποιο μειονέκτημα στον εαυτό σου και παλεύεις να το αποφύγεις;

Απ: Στη ζωή μου κινούμε πάντα με σύμμαχο την ελευθερία των πιστεύω μου, που δεν έχει καμιά σχέση με τον αυθορμητισμό. Προς τα δύσκολα βαδίζω με αυτοπεποίθηση. Δεν ξέρω αν είναι μειονέκτημα, αλλά ποτέ δεν θέλησα να καταλάβω ότι η αλήθεια σε αφήνει μόνο.

Ερ: Πιστεύεις σε κάποια … δύναμη …;

Απ: Πάντα είναι δίπλα μου να με καθοδηγεί μια άλλη δύναμη. Δεν θέλω να την προσδιορίσω.  Υπάρχει μέσα μου, σε μια διαλεκτική σχέση με το ΕΙΝΑΙ μου. Πιστεύω σ’ αυτή και την εμπιστεύομαι απόλυτα. Έχει τις ρίζες της στη βαθιά πίστη στο Θεό. Όχι σε ρασοφόρους, οι οποίοι, στο όνομα του Κυρίου, είτε καταναλώνονται στην βουλιμία τους, είτε επενδύουν όλη τη θρησκευτική τους πίστη στην υστεροφημία τους. 

Ερ: Νοσταλγείς για κάτι;

Απ: Στις αμέτρητες δύσκολες στιγμές της ζωής μου νοσταλγώ πολύ τον δικόν μου πιτσιρικά. Την ελευθερία του, που εκδηλώνονταν στις απεριόριστες δυνατότητες ύπαρξης, απαλλαγμένης από φόβους, διλήμματα, δισταγμούς, περιορισμούς, εξαναγκασμούς, όπου οι παιδικές επιθυμίες συγκατοικούσαν τόσο απλά με την πραγματικότητα. Πιστεύω, κατά την ψυχανάλυση του Φρόυντ, ότι αποτελεί τη συνιστώσα, που δίνει δυναμικά το παρόν σε κάθε στάδιο της ζωής, σε κάθε σταυροδρόμι της.

Ερ: Τι είναι για σένα η δημοσιογραφία;

Απ: Νομίζω ότι είναι συνυφασμένη με το ΕΙΝΑΙ μου. Ο από μικρός «τρυποξύλης», που θέλει να γνωρίζει τα πάντα. Το πνεύμα ανακάλυψης, αποκάλυψης και υπεράσπισης του δίκαιου και της αλήθειας με οποιοδήποτε κόστος. Το πνεύμα υποστήριξης του αδύναμου, το θάρρος διατύπωσης άποψης δημοσίως. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά μου, είναι τόσο συμβατά με τη δημοσιογραφία. Είναι αρεστά και άκρως επιθυμητά από την πολιτική και τον πολιτικό, αλλά η ανάγκη επιβίωσης του δεύτερου τον φέρνει πραχτικά αντιμέτωπο.   

Ερ: Μα η λόξα με την εκφώνηση, με το μικρόφωνο, πότε ξεκίνησε;

Απ: Στην Τσιάτιστα, όταν διορίστηκα δάσκαλος, μετά την Πούκα. Κλεινόμουν ώρες ολόκληρες στην αίθουσα των δασκάλων και διάβαζα φωναχτά ελληνικά κείμενα, κυρίως ειδήσεις. Εξασκούμουν με την εκφώνηση, μιμούμενος την ανεπανάληπτη Εύη Ντεμίρη της ΕΡΤ. Κάθε Σάββατο, που γύριζα από το Πωγώνι, δεν πήγαινα στο χωριό, αλλά κατευθείαν στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αργυροκάστρου, όπου εκφωνούσα μια, το πολύ δύο ειδήσεις.

Το Καλοκαίρι του 1984 ανακοινώθηκε μια δεύτερη θέση συντάχτη για την εκπομπή των ελληνικών στο Ραδιοφωνικό Σταθμό. Επιλέχτηκα μεταξύ τριών υποψηφιοτήτων.

Στις 23 Αυγούστου ο διευθυντής του Σταθμού με κάλεσε στο γραφείο του και μου ανακοίνωσε τα καθήκοντα. Ενώ εκείνος μιλούσε εγώ χαμογελούσα. Μου διάβαζε το περιεχόμενο της επιστολής μου προς τον Ραμίζ Αλία την Άνοιξη του 1984. Του έγραφα ότι η εκπομπή δεν ανταποκρινότανε στην μέριμνα που «το Κόμμα εκδήλωνε για την Ελληνική Μειονότητα». Ότι χρειάζονταν αλλαγές σε μερικές κατευθύνσεις, όπως απαλλαγή της εκπομπής από την απλή ανάγνωση ειδήσεων και ένταξη στο πρόγραμμα ζωντανών εκπομπών. Να αύξαινε ο αριθμός των ειδήσεων και ανταποκρίσεων από τις μειονοτικές περιοχές. Να αύξαιναν και οι ηχογραφήσεις των λαογραφικών τραγουδιών και χορών.

Ε, θα ήταν πολύ άδικο να μη διοριζόμουν στη θέση αυτή.

Ερ: Ήταν εύκολο το εγχείρημα ….; 

Απ: Η μεγαλύτερη δυσκολία δεν ήταν η αναδόμηση της εκπομπής, όπως μπορεί να φανταστεί κανείς, αλλά τα ελληνικά μεταξύ των Ελλήνων. Το λεξιλόγιο και η ελληνική γλώσσα είχαν περιοριστεί σε στενό καθημερινό κύκλο επικοινωνίας. Κυρίως οι νέοι δεν μπορούσαν να εκφραστούν ελληνικά. Ακόμα και στα 8τάξια σχολεία και στα νηπιαγωγεία ήταν δύσκολα να ηχογραφήσεις μια εκπομπή στα ελληνικά. Λέξη προς λέξη μοντάραμε τις προτάσεις σε στούντιο με πρωτόγονα μέσα και με τεχνικούς, που δεν γνώριζαν την ελληνική.

Ήταν μια επανάσταση, απ’ όπου έπρεπε να βγαίναμε νικητές. Σιγά – σιγά τα καταφέραμε. Η ελληνική εκπομπή από τυπική, ανέβαζε συνεχώς την ακροαματικότητα. Εκατοντάδες γράμματα κατέφταναν κάθε βδομάδα στη σύνταξή μας.  

Ερ: Στο Ραδιοφωνικό Σταθμό σε πήγαν για να τους φέρεις άνω – κάτω…;

(Γέλια)

Απ: Κάπως έτσι….

Μέσα μου ζούσε ένας διακαής πόθος. Η εκπομπή να πρόσφερε τις υπηρεσίες της στους Έλληνες, να ενθάρρυνε την μητρική γλώσσα και να άνοιγε ένα παράθυρο στις παραδόσεις μας. Η πρώτη προσπάθεια αλλαγής της φυσιογνωμίας της εκπομπής έγινε με τις ηχογραφήσεις των δημοτικών τραγουδιών. Προσανατολισμός στην παράδοση και προσέλκυση του κοινού, μέσω της συμμετοχής του. Η διεύθυνση επέτρεπε να ηχογραφηθούν μόνο πολυφωνικά τραγούδια, μάλιστα με καθαρά ιδεολογικό περιεχόμενο. Το ελληνικό πολυφωνικό θεωρούνταν δάνειο από τα αλβανικά, οπότε ήταν αναγκαστικά επιτρεπτό(!!) Τα κλαρίνα της Νότιας Ηπείρου χαρακτηρίζονταν ελληνική παράδοση, από την οποία έπρεπε να αποστασιοποιηθούμε και να την αντιμετωπίζουμε ως «ξένη και αντιδραστική».

Ερ: Τι στόχευες να κάνεις σε εκείνους τους χαλεπούς καιρούς;

Απ: Παρουσίασα γραπτώς τις απόψεις μου. Εκεί χρησιμοποίησα για πρώτη φορά τον όρο «ενιαία λαογραφική Ήπειρο». Δανείστηκα τον Κανταρέ, που εκείνη την περίοδο, για λογαριασμό της αλβανικής προπαγάνδας κατά της Γιουγκοσλαβικής Ακαδημίας Επιστημών, μιλούσε για λαογραφικά φαινόμενα στη Βαλκανική που δεν γνώριζαν σύνορα.

Καταφέραμε να κάνουμε περισσότερες από 500 ηχογραφήσεις παραδοσιακών δημοτικών τραγουδιών, πολυφωνικών και με κλαρίνα. Άλλες τόσες ήταν μελωδίες χορών. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί με τι κόπο κατέφθαναν τα γκρουπ στο μοναδικό στούντιο του σταθμού. Ούτε τις θυσίες για να εγκρίνονταν τα τραγούδια και να γίνονταν οι ηχογραφήσεις. Πώς μπορείς να ξεχάσεις τον Έλληνα διευθυντή προγράμματος του Σταθμού, Δημήτρη Γιοβάνη, ο οποίος επέμενε για την ποιότητα της ηχογράφησης, αλλά τα κατάφερνε μια χαρά να περάσει απαρατήρητα η έντονη ελληνικότητά τους.  Μέσα από τις ηχογραφήσεις μας και από την εκπομπή μας αναδείχτηκαν οι λαϊκές ορχήστρες του Κ. Βέρδη, του Λ. Γκιόκα, του Ντέρου, του Μαγκλάρα κι άλλες.

Ασφαλώς, υπήρχαν και τραγούδια με ιδεολογικό περιεχόμενο. Αν τα αποφεύγαμε, θα σβηνότανε και το καντήλι που επιδιώκαμε να κρατήσουμε αναμμένο στο σκότος.

Ερ: Σε ποιο χώρο να βρίσκονται τώρα τάχα και να τα τρώει η σκόνη ….;

Απ: Σήμερα αυτός ο ανεκτίμητος πλούτος λείπει από την φωνοθήκη του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αργυροκάστρου. Κάποιοι επιτήδειοι Γιαννιώτες, που δήθεν φρόντισαν να διασώσουν την πολιτιστική μας κληρονομιά, την μετέφεραν στην Ελλάδα. Αγόρασαν όλους τους δίσκους με τις ηχογραφήσεις και τους εξαφάνισαν.

Το χειρότερο κακό βέβαια είναι ότι εμάς, που συγκεντρώσαμε και ηχογραφήσαμε όλα αυτά τα τραγούδια, μας κατηγορούν για αντεθνική δράση, επειδή εργαστήκαμε στην εκπομπή αυτή(!!!)

Ερ: Τι αναμνήσεις κουβαλάς από εκείνη την περίοδο;

Απ: Οι περισσότερες πονάνε. Η θέση του δημοσιογράφου προϋπόθετε την άμεση συμμετοχή στις γραμμές του Κόμματος Εργασίας. Εγώ, μετά από τέσσερα χρόνια δημοσιογραφίας στην ελληνική εκπομπή, ούτε καν είχα σκεφτεί ένα τέτοιο βήμα. Με κάλεσαν στην Κομματική Επιτροπή, όπου και μου έγινε η πρόταση. Τους απάντησα ότι δεν με εκφράζει η οργάνωση του κόμματος του Ραδιοφωνικού Σταθμού, την οποία «διευθύνει ένας μεθύστακας».

Σε λίγες μέρες πήρα βαριά επίπληξη από τη διεύθυνση και την Κομματική Οργάνωση για «παράβαση καθήκοντος» (!!)

Ερ: Μα κι εκείνο το ρεπορτάζ με την αποφυλάκιση των αδερφών Πράσο…;

Απ: Το Δεκέμβρη του 1989, δυο μέρες νομίζω μετά τα Χριστούγεννα, με κάλεσε στην Κομματική Επιτροπή ο γραμματέας του Ιδεολογικού Τομέα και μου είπε να ετοιμαζόμουν για μια ειδική αποστολή. Μόνο τόσο.

Κάποια στιγμή ήρθαν και με πήραν στο Σταθμό με το τζιπ της Κομματικής Επιτροπής.

– Γνωρίζεις τα αδέρφια Πράσο; – με ρώτησε ο γραμματέας.

Δεν ήξερα τι να του απαντήσω. Γνώριζα ότι τα είχαν συλλάβει ενώ επιδίωξαν να δραπετεύσουν για Ελλάδα κι ότι τα είχαν βασανίσει άγρια, μάλιστα και δικοί μας άνθρωποι. Το μυαλό μου πάει αμέσως στο κακό, επειδή είχα πολλές διασυνδέσεις με την Πέπελη και με την ορχήστρα του Λευτέρη Γκιόκα, που κατάγονταν από οικογένεια «με κακή βιογραφία».

– Το Κόμμα αποφάσισε να τ’ αποφυλακίσει απόψε. Σε επιλέξαμε να κάνεις το ρεπορτάζ και να μεταδοθεί σήμερα κιόλας.

Ξαλάφρωσα.

–  Πρόσεξε όμως, πρέπει να μιλήσουν και οι πέντε, – συνέχισε ο γραμματέας.

Με πήγαν στο τζιπ, που είχαν τα αδέρφια, τα οποία δεν γνώριζαν προορισμό.

Με πολύ δυσκολία τα έπεισα να μου μιλήσουν στο μικρόφωνο. Μάλιστα, δέχτηκαν όταν είδαν ότι φτάσαμε στο χωριό. Εκεί τα περίμενε πολλής κόσμος. Ήταν περίεργα θερμή η υποδοχή.

Το ασυνήθιστο ρεπορτάζ έγινε την ίδια βραδιά, ασφαλώς υπό την επίβλεψη του γραμματέα του κόμματος και μπήκε αμέσως στη μετάδοση. Όταν έμεινα μόνος μου, εξαφάνισα την ταινία με το ρεπορτάζ.  

Την άλλη μέρα με κάλεσαν στο γραφείο του διευθυντή. Είχα κάνει «το λάθος», χαρακτήρισα τα παιδιά «πέντε λεβέντες».  Κατ’ εκείνους ο όρος αυτός χρησιμοποιείται μόνο για τους ήρωες. Στην ίδια πλεύση και ο συνάδελφός μου. Ζήτησα τη γνώμη του επιτηρητή της εκπομπής, του αγαπητού Κώστα Ζάβαλη. Λες και είχε πιάσει το νόημα, διάβασε το κείμενο και απάντησε χωρίς κανένα δίλλημα: «Πολύ σωστά και εύχρηστα». Στα μάτια των ιθυνόντων διάβαζες εύκολα: «Μας γλίστρησε…».

Ερ: Και… ξεμπέρδεψες…;

Απ: Όχι! Ήταν παραμονή Πρωτοχρονιάς κι ετοιμαζόμασταν να τη γιορτάσουμε στη Δρόβιανη, όπου έμενε ο 5-μηνος γιος μου. Κατά τις 9 – 10 ή ώρα         ο τηλεβόας του χωριού φωνάζει το όνομά μου. Με   ζητούσαν στο τηλέφωνο από το Σταθμό. Έπρεπε   να παρουσιαστώ επειγόντως στο Αργυρόκαστρο. Έφυγα, αφήνοντας πίσω παγωμένα πρόσωπα. (Από την οικογένεια της γυναίκας μου δεν είχε φύγει ακόμα η σκιά της πολιτικής δίωξης μετά την απόφαση του πεθερού μου να γιορτάσει τα 200-χρονα του ελληνικού σχολείου στη Δρόβιανη, όταν το πρώτο αλβανικό δεν είχε κλείσει 100).

Μετά από 7 χιλιόμετρα ποδαρόδρομο, ανέβηκα στην καρότσα ενός φορτηγού, για να φτάσω στο Αργυρόκαστρο.

Στο χολ του Σταθμού με περίμενε ο διευθυντής, μαζί με τρεις άλλους άντρες με μαύρα κοστούμια. Τα πρόσωπά τους παγωμένα.

Ο διευθυντής μου ζήτησε τη μπομπίνα με το ρεπορτάζ από την Πέπελη. Του απάντησα αμέσως. «Δεν το έχω. Το έσβησα για τις ηχογραφήσεις για τις εκπομπές της Πρωτοχρονιάς…». Με ρώτησαν αν είχα τις ελεύθερες ηχογραφήσεις των συνεντεύξεων με τα παιδιά και τους είπα «όχι». Ήμουν απόλυτος και οι κοστουμαρισμένοι τα έβαλαν με το διευθυντή. Ζητούσαν επίμονα τις ηχογραφήσεις  με τις δηλώσεις όλων των αδερφών.

Έφυγα. Πρόλαβα το λεωφορείο της γραμμής για το Λόγγο. Στα Βρυσερά κατέβηκα και τράβηξα για την Πέπελη. Συνάντησα ένα από τα παιδιά και το συμβούλεψα να μην κάθονται ποτέ όλα μαζί και να αποφεύγουν τις δηλώσεις.

Επιστροφή για Δρόβιανη μέσω Ντριάνου. Περισσότερες από τρεισήμισι ώρες δρόμο. Στους δικούς μου δεν μπορούσα να εξηγήσω τίποτε.

Τις επόμενες ημέρες στην Πέπελη αφίχθηκαν περισσότερα από 50 τηλεοπτικά κανάλια από όλο τον κόσμο. Επίμονα ήταν τα τουρκικά. Για μετάφραση και συνοδό έπαιρναν τον συνάδελφό μου… Εκείνος μου έλεγε ότι «τα παιδιά είναι ακόμα φοβισμένα και δε θέλουν να βγουν όλα μαζί στα κανάλια»(!)  Υπήρξε υπογείως έντονη η Ελληνική διαμαρτυρία για τη ζωή των αδερφών Πράσο.

Είχε πέσει το τοίχος του Βερολίνου…

Ερ: Είχες το αποκλειστικό ρεπορτάζ για την ιστορική επίσκεψη Σαμαρά στη Δερβιτσιάνη. Προέκυψε επεισοδιακό… Συγκεκριμένα τι έγινε; 

Απ: Ήταν 25 ή 26 Οκτωβρίου του 1990. Η διεύθυνση του Σταθμού αποφάσισε να καλύψω εγώ αυτή τη σημαντική επίσκεψη. Με εντολή της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος έπρεπε να έπαιρνα συνέντευξη από τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών. Με εξέπληξε η επιλογή μου. Δεν με έστελναν ποτέ σε τέτοιου είδους αποστολές σε σχέση με την Ελλάδα. Πιθανόν, η απόφαση να σχετίζονταν με το γεγονός ότι εκείνο τον καιρό έμπαινα στο μικρόφωνο για την εκπομπή χωρίς χαρτί. Ίσως, επειδή ήμουν ο μόνος που είχα εξασφαλίσει από Ελλάδα ένα μίνι δημοσιογραφικό κασετόφωνο.

Δε θα αναφερθώ σε λεπτομέρειες σχετικά με την επίσκεψη Σαμαρά στη Δερβιτσιάνη και τη Γοραντζή. Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, ήθελε να περάσει τα μηνύματά του. «Να είστε έτοιμοι, μας είπε κάποια στιγμή, σας περιμένουν ραγδαίες εξελίξεις» (!!) Επίσης, δεν σεβάστηκε το πρωτόκολλο, ενώ η εκδήλωση αγάπης των Ελλήνων μειονοτικών προς το πρόσωπό του ήταν συγκινητική. Μπήκε ανάμεσα στο πλήθος των Ελλήνων. Συνομιλούσε μαζί τους, τους χαιρετούσε, τους αγκάλιαζε. Στις τσέπες του τρύπωναν δεκάδες πούσουλες. Επισκέφτηκε την κλειστή εκκλησία που είχε μετατραπεί σε αποθήκη…

Λόγω της εξέλιξης αυτής η διεύθυνση του Σταθμού αποφάσισε να μη μεταδοθεί το ρεπορτάζ. Δήλωσα ότι «αν συμβεί κάτι τέτοιο, δεν θα επιτρέψω την μετάδοση της ελληνικής εκπομπής». Ό, τι έλεγα, το εννοούσα. Η στάση μου ήταν πέρα από πολιτική τρέλα. Ο διευθυντής αναγκάστηκε να τηλεφωνήσει στα Τίρανα, απ’ όπου έλαβε την εντολή: «Να δοθεί το ρεπορτάζ με τη συνέντευξη Σαμαρά για μια βδομάδα συνέχεια!».

Ερ: Η ανάπτυξη δύο λόχων εφέδρων από τη Λαμπουριά, στο χωριό σου, τη Βόδριστα αποτελεί μήπως μέρος «των ραγδαίων εξελίξεων»;

Απ: Να σας εξηγήσω: Στα μέσα του Δεκέμβρη του 1990 με κάλεσε για έναν καφέ ο Έλληνας γραμματέας της Κομματικής Επιτροπής Αργυροκάστρου, Ηλίας Καλαϊτζής. Πριν από ένα χρόνο τον επισκέφτηκα εγώ στο γραφείο του. Του μίλησα για την ανάγκη βελτίωσης των ελληνικών σχολικών κειμένων και το ωραιότερο, για την αύξηση των ωρών διδασκαλίας στην ελληνική στο 8τάξιο. Με έβγαλε από το γραφείο για να μου πει: «Άκου, το καλό που σου θέλω, ξέχνα αυτή την κουβέντα».

Τώρα με καλούσε εκείνος: «Σου έχω εμπιστοσύνη και θέλω τη βοήθειά σου», μου είπε.

Στο χωριό μου, με κομματική εντολή είχαν αναπτυχθεί δύο λόχοι εφέδρων από τη Λαμπουριά με το επιχείρημα «να αναχαιτίσουν» το κύμα των φυγάδων προς Ελλάδα. Στην ουσία τους πήγαν εκεί να προκαλέσουν το χωριό. Επέλεξαν την Βόδριστα επειδή γνώριζαν ότι ήταν ένα οξύθυμο χωριό, με περισσότερους από 400 άνδρες. Όντως οι Αλβανοί έφεδροι με την ανοιχτή ανοχή των αξιωματικών, είχαν προκαλέσει και εξαγριώσει το χωριό, το οποίο ζητούσε επίμονα την παρέμβαση των αρχών.

Η Κομματική Επιτροπή ζήτησε από τον Έλληνα μειονοτικό γραμματέα να πάει να ηρεμήσει την κατάσταση. Οι πληροφορίες που εκείνος είχε από τη Βόδριστα αφορούσαν τα σχεδιασμένα, αναμενόμενα αποτελέσματα, δλδ η άμεση σύγκρουση και διεθνικά επεισόδια. Δεν ήθελε να μπλεχτεί.

«Να ζητήσεις να πάει, όποιος αποφάσισε να στείλει εκεί τις δυνάμεις στρατού», – του είπα.

Η εντολή ήταν από τον Νομάρχη, μετά προσωπικής οδηγίας του Ραμίζ Αλία.

Το γεγονός ότι θα πήγαινε υψηλόβαθμο κομματικό στέλεχος στο χωριό, μαθεύτηκε γρήγορα. Νέοι του χωριού, φίλοι μου, με ρώτησαν τι πρέπει να κάνουν. «Αντιδράστε σκληρά. Ανατρέψτε του το αυτοκίνητο» –  τους συμβούλεψα.

Στην μετά από χρόνια αφήγησή του, ο πρώην Νομάρχης δεν αποδέχτηκε την ανατροπή του       αυτοκινήτου στη Βόδριστα, αλλά εκφράστηκε ότι τον είχε εντυπωσιάσει η συμπεριφορά τριών ατόμων, που γνώριζε ότι ήταν συνεργάτες των μυστικών υπηρεσιών. «Ήταν πολύ επιθετικοί εναντίον μου…», μου είπε. Ένας… άνηκε σε οικογένεια με πολύ κακή βιογραφία (!!!)

Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία, καλούνταν να λάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στις αναμενόμενες εξελίξεις για την ανατροπή του καθεστώτος στην Αλβανία. Αλλά εκείνη έδειχνε ότι, ούτε μνήμη είχε, ούτε μπορούσε να ξετινάξει από πάνω της το λήθαργο που της είχε επιβληθεί.

Ερ: Μα τα γεγονότα του Αλύκου…;!

Απ: Ήταν όντως σκληρή η αντίδραση. Η πρώτη πραγματική αντικαθεστωτική διαδήλωση στην Αλβανία, μάλιστα με εθνική χροιά. Είχε στις ρίζες της το αίμα των παιδιών μας που αγαπούσαν την Ελλάδα και την ελευθερία. Ήταν όμως αποσπασματική. Ούτε στο μέλλον μπόρεσε να μετατραπεί σε σύμβολο αυτής της αγάπης. Το χειρότερο. Έλληνες που πήγαν να καταστείλουν τη διαδήλωση διαμαρτυρίας των Aλυκιωτών και των γύρω χωριών, ανέλαβαν στη συνέχεια θέση στην εθνική καθοδήγηση της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας

Στο Αλύκο πήγα την επόμενη, στις 13 Δεκεμβρίου 1990. Δεν εισάκουσα σε καμιά φωνή που μου έλεγε ότι θα με λιντσάρουν. Δεν συνέβηκε τίποτε. Οι Αλυκιώτες αδιαφόρησαν για μένα. Ένιωσα βαρύ σφίξιμο στην καρδιά… Μου έκανε καλό, όσον αφορά την συνειδητοποίηση της πορείας που ήταν προγεγραμμένη μέσα μου.    

Ερ: Είσαι ένας από τους ιδρυτές της Ομόνοιας, αγωνιστής της, μα διαχρονικά πολιτικός αντίπαλος της ηγεσίας της.

Απ: Η ανοιχτή και ταυτοχρόνως κλειστή ερώτηση με δυσκολεύει στην απάντηση. Εντούτοις, καμιά απάντηση, όσο λακωνική και πετυχημένη, δεν μπορεί να είναι εύστοχη. Ίσως και επειδή η οργάνωση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ έχει στην ίδρυσή της πολύ δική μου ενέργεια, αφοσίωση, ελπίδα… Νέος τότε. Μόλις 32 χρονών. Οι εξελίξεις προμήθευαν απεριόριστα το δεδομένο αίσθημα της ελευθερίας μου. Αυτή η παράφορη σχέση με την ελληνικότητα του τόπου μας αποχτούσε μια άλλη διάσταση, ποτίζοντας ολωσδιόλου τα αισθήματά μου.

Δεν είχαμε καταλάβει τότε ότι υπήρχε ένας μηχανισμός, ίσως σκουριασμένος, αλλά πολύ σκληρός, τον οποίο δύσκολα να υπερβείς. Αυτός ο μηχανισμός με παντοίους τρόπους ένθεν και ένθεν των  συνόρων, κατάφερε να θέσει υπό έλεγχο την ΟΜΟΝΟΙΑ. Όσοι δεν συμβιβαστήκαμε εξοστρακιστήκαμε.

Όποιος όμως οραματίστηκε την ίδρυση μιας εθνικής οργάνωσης, πάλεψε για την ίδρυση και εδραίωσή της, της έδωσε όνομα, δύναμη και εθνική υπόσταση, διανοείται εύκολα την ολίσθηση των ελεγχόμενων ηγεσιών σε άλλα συμφέροντα και δεν του επιτρέπεται να παραδώσει τα όπλα, με οποιοδήποτε κόστος.

Ερ: Πες μας κάποιες λεπτομέρειες για να φωτιστούν καλυτέρα κάποια σκοτεινά σημεία.

Απ: Το πολιτικό πρόγραμμα της σημερινής ΟΜΟΝΟΙΑΣ ήταν μαζί μου από τον Ιούλιο – Αύγουστο του 1990. Θα έλεγα ως μια συνέχεια της προσπάθειας ίδρυσης του συλλόγου των Ελλήνων του 1981. Μετά το διάταγμα του Ραμίζ Αλία της 12ης Δεκεμβρίου 1990, για κομματικό πλουραλισμό, πρόσθεσα στο πρόγραμμα και καταστατικές αρχές. Υπήρχε πλέον το πρότυπο του νεοϊδρυθέντος Δημοκρατικού Κόμματος. Εμφανίστηκαν και στο χώρο μας κινήσεις για σχηματισμό πολιτικού κινήματος. Οι προσπάθειες μου, να βρω συνεργάτες, δεν απέδιδαν.

Στα τέλη του Δεκέμβρη, ο Βασίλης Ζούλας με τον αδερφό του, τον Δημήτρη, μου ζήτησαν να μετάσχω στη δική τους ομάδα. Δέχτηκα. Στην ομάδα τους ήταν ακόμα οι: Αναστάσης Ντούρος (νομικός) Μενέλαος Χατζής (ιστορικός, καθηγητής Πανεπιστημίου), Γιώργος Μπούκας (ιατρός), Δημήτρης Κίκης (συντάκτης του ελληνικού σχολικού βιβλίου). Η κινητικότητα και η σοβαρότητα της ομάδας μας  την μετέφεραν στο κέντρο όλων των προσπαθειών.

Για να κατανοήσουμε την ταχύτητα, με την οποία εργαστήκαμε και το φάσμα των προβλημάτων που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε, θέλω να υπογραμμίσω ότι η εξάδα μας, στην ουσία επτάδα, συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στις 5 Γενάρη 1991. Στις 11 Γενάρη, μια μέρα πριν την άφιξη του Μητσοτάκη στα Τίρανα, καταφέραμε να έχουμε έτοιμο πρόγραμμα και καταστατικό, να έρθουμε   σε επαφή με όλες τις ομάδες δράσης, να ενημερώσουμε την Ελληνική Πρεσβεία στα Τίρανα και        να πραγματοποιήσουμε τη συνάντηση στη Δερβιτσιάνη στις 11 Γενάρη, με την παρουσία εκπροσώπων από τις ομάδες δράσεις και άλλα στελέχη από Αργυρόκαστρο, Δέλβινο, Αγίους Σαράντα και Τίρανα.

Ερ: Ο κόσμος είναι περίεργος. Θέλει να μάθει τι ακριβώς προέκυψε στη συνάντηση της Δερβιτσιάνης;

Απ: Κοίταξε να δεις. Στη Δερβιτσιάνη πήγαμε επειδή πληροφορηθήκαμε ότι το προαποφασισμένο κέντρο  συνάντησης στο Αργυρόκαστρο ήταν υπό στενή παρακολούθηση της αστυνομίας και της Σιγουρίμι. Εντούτοις, γνωρίζαμε ότι και στους κόλπους της επτάδας είχαμε πληροφοριοδότες, αλλά δεν μας φόβιζε κάτι, διότι κινούμασταν στα πλαίσια του νόμου. Δεν κατάλαβα όμως πως βρέθηκαν στη Δερβιτσιάνη, για τη συνάντηση, άτομα που εμείς τα είχαμε απορρίψει από τις λίστες των προσκεκλημένων, λόγω του παρελθόντος τους. Όπως επίσης, γιατί άτομα δικά μας με εντολή του Κόμματος Εργασίας ήρθαν στη Δερβιτσιάνη να μάθουν και ενημερώσουν τα αφεντικά τους. Όλοι αυτοί έγιναν στη συνέχεια ηγετικά στελέχη στην ΟΜΟΝΟΙΑ.

Ερ: Απ’ όσα λες προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι Αλβανοί παν να ελέγξουν τη Μειονότητα.

Απ: Ακούσαμε τότε και επιβεβαιώσαμε αργότερα, ότι την ίδια περίοδο ο Ραμίζ Αλία είχε καλέσει υψηλόβαθμα μειονοτικά στελέχη στα Τίρανα, όπως τον Μενέλαο Νταλιάνη, τον Πασχάλη Χατζή και άλλους και τους παρότρυνε να φτιάξουν αυτοί μια οργάνωση της Μειονότητας. Την εξήγηση της κίνησης Αλία δώσαμε αργότερα όταν ο ίδιος μας δήλωσε προσωπικά ότι «ο φάκελος Μειονότητα θα είναι ένας ανοιχτός τάφος για οποιαδήποτε πολιτική τάξη στην Αλβανία». Συνεπώς η καλύτερη λύση για τα Τίρανα ήταν ο έλεγχος της Μειονότητας με τα δικά μας χέρια. Το παιχνίδι αυτό έγινε απολύτως εφικτό όταν τα Τίρανα κατάφεραν να αναγκάσουν την Αθήνα να παίζει στους όρους ή με τους όρους τους.

Ερ: Επιμένω, ξεκαθάρισε καλύτερα για το τι προέκυψε στη Δερβιτσιάνη!

Απ: Στη Δερβιτσιάνη φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο εγωκεντρισμός θα έβαζε απέναντι την συλλογικότητα, την ανοχή και τον κοινοτισμό. Η ισοπέδωση των αξιών θα υπονόμευε τους αγώνες για εθνικά δικαιώματα σε όφελος των εφήμερων λύσεων και των προσωπικών συμφερόντων. Το απλωμένο χέρι τρίτων θα κινούσε τα ζάρια και πιόνια στη σκακιέρα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και κατ’ επέκταση στην Ε. Ε. Μειονότητα. 

Στη συνάντηση, εκτός από την ομάδα μας που είχε έτοιμο πρόγραμμα και καταστατικό και σχέδιο δράσης, οι άλλοι εκπρόσωποι δεν μπορούσαν να αρθρώσουν άποψη. Κυμαίνονταν ανάμεσα στις προσωπικές τους φιλοδοξίες και τους επηρεασμούς που είχαν από άλλους φορείς.

Κανείς δεν ήθελε να ακούσει για πρόγραμμα και καταστατικό. Επιδιώχτηκε να βγει η ανακοίνωση της ίδρυσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, ποιος θα ήταν ο πρόεδρος και πού θα ήταν η έδρα της.

Αν η ομάδα Αργυρόκαστρου δεν θα συνέχιζε το έργο της, για τη συγκέντρωση των υπογραφών και την προετοιμασία του φακέλου για το Υπουργείο Δικαιοσύνης, είναι αμφίβολο να προχωρούσε η ίδρυση της οργάνωσης.

Ερ: Η Ομόνοια λες τέθηκε κιόλας υπό έλεγχο από τα σπάργανά της.

Απ: Ακριβώς, αυτό έγινε. Να υπολογίσεις ότι οι προσπάθειες για ίδρυση άλλης μειονοτικής οργάνωσης συνεχίστηκαν στα Τίρανα και μετά τη Δερβιτσιάνη. Η ομάδα Αργυροκάστρου, η οποία εξουσιοδοτήθηκε στη Δερβιτσιάνη να προετοιμάσει το φάκελο της ΟΜΟΝΟΙΑΣ για κατάθεση προς έγκριση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, απέρριψε το πρόγραμμα των Τιράνων ως μειοδοτικό. Εκείνοι παρουσίασαν τον δικό τους φάκελο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, αλλά ευτυχώς λίγο αργότερα από την ομάδα Αργυροκάστρου.

Εννοείται ότι μια οργάνωση θα επιτρέπονταν. Συνεπώς έπρεπε να τεθεί υπό τον έλεγχο των Τιράνων. Ο καλύτερος τρόπος ήταν η διείσδυση στην ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ ανθρώπων τους, μέσω εκδήλωσης ελληνικών εξτρεμιστικών εθνικιστικών θέσεων. Την επίθεση δέχτηκε πρωτίστως η ΟΜΟΝΟΙΑ Αργυροκάστρου, όπου και η δράση της ήταν πιο έντονη. Στα γραφεία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ άρχισαν να εμφανίζονται όψιμοι και ένθερμοι «πατριώτες», δήθεν κυνηγημένοι από τον αλβανισμό, που «με τα βίας περίμεναν αυτή την ώρα». Εκείνοι, που κάποτε λοξοδρομούσαν μόλις μας έβλεπαν, έδιναν «δυναμικό πατριωτικό» παρόν. Ενώ οι πραγματικοί ιδρυτές και τα ικανά στελέχη, άρχισαν να περιορίζονται, να στραγγαλίζονται και να εξουδετερώνονται.

Ερ: Κάποια παραδείγματα…;

Απ: Να σας πω δύο περιστατικά: Κατά την ομολογία του Θεόδωρου Μπέη, μια μέρα πριν την επίσκεψη Μητσοτάκη στα Τίρανα, η Πρεσβεία της Ελλάδας προσπάθησε να βρει Έλληνες φοιτητές και νέους με φλογερά ελληνικά αισθήματα, για να συναντηθούν με τον Έλληνα Πρωθυπουργό. Ο ίδιος ο Μπέης, από κοινού με ένα άλλο στέλεχος, επίσης ελληνικής καταγωγής στην τότε κομμουνιστική νομενκλατούρα και ενεργό στέλεχος κυβερνόντος αλβανικού κόμματος σήμερα, παρουσίασαν στην Πρεσβεία μας στα Τίρανα, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, τους δύο Βαγγελιδες της Δρόπολης. Στα μελλοντικά δρώμενα της Ε.Ε. Μειονότητας θα παίξουν αποφασιστικό και μακρό ρόλο, που καταγράφεται ως το παιχνίδι της διάσπασης.

Στις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1991 η Ομόνοια προέκυψε τρίτη πολιτική δύναμη. Το Δ. Κόμμα, λόγω των εξελίξεων στη Σκόδρα, (στις 2 Απριλίου δολοφονήθηκαν 4 διαδηλωτές), αποφάσισε να μποϊκοτάρει τη Βουλή. Έμενε στην ΟΜΟΝΟΙΑ ο ρόλος να αποχτήσει η Βουλή πλουραλιστική χροιά. Έγινε σύσκεψη στα Τίρανα, για να ληφθεί μια απόφαση για τη στάση μας. Μας παραχωρήθηκε πολυτελέστατη αίθουσα στο Μέγαρο πολιτισμού. Καμιά διευκρίνιση για το ποιος μεσολάβησε. Στην αίθουσα πολλά πρόσωπα, τα οποία δεν τα είχαμε δει ποτέ. Αφόρητη πίεση να γίνουμε ουρά του Κόμματος Εργασίας. Στην αντίστασή μου έμενα σχεδόν μόνος. Έσωσε την υπόληψη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ η παλιά μου φίλη από το Κλεισάρι. Επιτέθηκε με οργή στην προπαρασκευασμένη ομιλία για την πρώτη ολομελή συνεδρίαση της Βουλής. «Αυτή η ομιλία, είπε, είναι άξια της εποχής που πέθανε. Η ΟΜΟΝΟΙΑ δεν  πρέπει να ταυτιστεί με το Κόμμα Εργασίας. Θα μας γελάσουν και οι μύγες…». Αποφασίστηκε να μη υπάρξει χαιρετισμός, αλλά να παρευρεθούμε στη Βουλή.

Την επόμενη, όπως ιστορικά είναι γνωστό, ο  εκπρόσωπος του Κόμματος Εργασίας μίλησε «και εξ’ ονόματος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ». Δεν με κράτησε ο τόπος. Σηκώθηκα όρθιος, για να κάνω την γνωστή παρέμβαση, που καθιέρωσε την κατάρρευση της κομμουνιστικής απολυταρχίας και εντός της Αλβανικής Βουλής και κατέταξε την οργάνωσή μας στο πάνθεον των δημοκρατικών εξελίξεων στην Αλβανία. «Ποιος σας εξουσιοδότησε να μιλήσετε εξ’ ονόματος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ» –  είπα. Ακόμα νιώθω στο μανίκι μου το χέρι του Γ. Γιάννη, που ήθελε να με εμποδίσει…  

Ερ: Τι θέλεις να πεις με την έκφραση: «Το παιχνίδι αυτό έγινε απολύτως εφικτό όταν τα Τίρανα κατάφεραν να αναγκάσουν την Αθήνα να παίζει στους όρους ή με τους όρους τους;».

Απ: Δεν καταλαβαίνω γιατί επιμένετε. Υπομονή! Την κατάλληλη στιγμή θα εκδώσω ένα βιβλίο για όλα αυτά. Σας λέω μόνο τόσο. Όσα στελέχη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ ήταν ενοχλητικά για τα Τίρανα, τα αποκεφάλιζε η Αθήνα. Και αυτό συνέβαινε διότι και η Αθήνα ήθελε την ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ υπό τον πλήρη έλεγχο και πειθήνιο όργανο. Οι άνθρωποι των Τιράνων στην ΟΜΟΝΟΙΑ, ή οι καταδότες μας, δείχνοντας υπέρβαρο εθνικιστικό ζήλο στις   παρόμοιες ελληνικές δομές, είχαν καταφέρει να κερδίσουν την απόλυτη εμπιστοσύνη της Αθήνας. Συνεπώς, μέσω αυτών, τα Τίρανα διοχέτευαν στην Αθήνα «ενοχοποιητικά» στοιχεία κατά στελεχών της Ε.Ε. Μειονότητας, τα οποία τα Τίρανα ήθελαν να εξουδετερώσουν. Δλδ τα κατηγορούσαν στην Αθήνα για «ανθελληνισμό», «φιλοαλβανισμό», «κομμουνιστές», κλπ. Και η Αθήνα έδειχνε απαράμιλλο ζήλο στην εξουδετέρωση αυτών των στελεχών. Το σύστημα λειτούργησε άψογα κατά την ωμή παρέμβαση της Αθήνας στην αλλαγή της ηγεσίας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ το Φλεβάρη του 1992, στα γεγονότα του 1993 – 95, το 1997 και συνεχίζεται. Με τον τρόπο αυτό τα Τίρανα κατάφεραν να φέρουν δικούς τους ανθρώπους, μέχρι και την κορυφή της πυραμίδας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.

Όποιος διάβασε το μυθιστόρημα του Τηλέμαχου Κώτσια, «Στην απέναντι όχθη», μπορεί να καταλάβει εύκολα τα όσα λέω.     

Ερ: Ποια είναι η βασική σου διαφωνία με την ηγεσία της Ομόνοιας;

Απ: Είναι οι σχέσεις της ηγεσίας της οργάνωσης με το πρόγραμμά της. Το πολιτικό πρόγραμμα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, σε γενικές γραμμές, δεν ξεπεράστηκε από το χρόνο, αλλά δεν έγινε κάποια συστηματική προσπάθεια για την εφαρμογή του. Μετατράπηκε σε διακοσμητικό στοιχείο. Η ΟΜΟΝΟΙΑ από πολιτική οργάνωση, για συγκεκριμένη εθνική δράση, μετατράπηκε σε μια αφηρημένη εθνική έννοια, για να παρέχει προστασία και άσυλο στην εκάστοτε ηγεσία της και στα προσωπικά της συμφέροντα. Παραβιάστηκε βάναυσα η βασική της αρχή. Ότι όλοι οι Έλληνες, ανεξαρτήτως ιδεολογικού πιστεύω, ανήκουν στην ΟΜΟΝΟΙΑ. Επικεφαλής αναδεικνύονται, με δημοκρατικό τρόπο, οι καλύτεροι. Τότε διατυπώθηκε ότι στην εκκλησία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ χωρούν όλοι οι Έλληνες, στο ιερό οι καλύτεροι. Η εκάστοτε ηγεσία, μετά το 1992, μετατράπηκε σε μέσο ιδεολογικοποίησης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, βάσει των κομμάτων που εξουσίαζαν στην Ελλάδα και Αλβανία. Μετέτρεψε τα συμφέροντα της Ε.Ε.Μειονότητας: εθνικά, πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά, σε ανταλλάξιμο μέσο προς ικανοποίηση συμφερόντων τρίτων. Με τις συγκεκριμένες εξελίξεις, προσωπικά, δεν συμβιβάστηκα ποτέ.

Ερ: Πότε και πώς εξωκύλησε από τις βασικές αρχές της η Ομόνοια και ποιος είναι ο ρόλος της σήμερα;

Απ: Θεσμικά άρχισε από το 1992. Η αλλαγή του καταστατικού που ιδεολογικοποιούσε την ΟΜΟΝΟΙΑ, την κατέστησε σε μέσο και ρόλο διάσπασης της Ε.Ε. Μειονότητας. Προηγήθηκε η γνωστή πτέρυγα στη Νέα Δημοκρατία.  Συνέβαλε και η οδηγία της Αθήνας του ΠΑΣΟΚ, κατά το 1993 – 94, για την ίδρυση οργανώσεων του Σ. Κόμματος της Αλβανίας στη Δρόπολη. Την εκστρατεία ανέλαβε πυρήνας της σημερινής ηγεσίας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ – ΚΕΑΔ. Παράλληλα συνέβαινε και η αθέτηση σε σχέση με το πολιτικό πρόγραμμα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.

Ο εκτροχιασμός έγινε οριστικός, όταν τα πολλά ταξίδια του ύπατου αρμοστή του ΟΑΣΕ για τα εκπαιδευτικά, Βαν ντερ Στουλ, δεν έφεραν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η ΟΜΟΝΟΙΑ αποτελούσε ήδη τον ασθενή της Ε.Ε. Μειονότητας.

Η εκάστοτε ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, ανίκανη, αλλά περισσότερο δεσμευμένη, σκέφτονταν μόνο πως θα εξασφαλίσει τη συνέχιση του πολιτικού της βίου και των προσωπικών συμφερόντων.

Σήμερα, με όλη τη σημασία της λέξης, μπορώ να πω ότι ο ρόλος της ηγεσίας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ είναι προς πάσα κατεύθυνση καθαρά αντεθνικός. Στρέφεται κατά των συμφερόντων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.

Ερ: Τους ίδιους πολιτικούς που άδειασαν τον τόπο, δυστυχώς τους στηρίζει ο κόσμος με την ψήφο του. Πώς ερμηνεύεις την πράξη αυτή; 

Απ: Νομίζω ότι κάνετε λάθος εκτίμηση. Δεν υπάρχει πλέον δημοκρατία και ελεύθερη ψήφο. Στους πολιτικούς θεσμούς το έλλειμμα δημοκρατίας είναι  απόλυτο και προς πάσα κατεύθυνση. Μάλλον δεν μπορούμε πλέον να μιλούμε για δημοκρατικούς θεσμούς. Στο επίπεδο τοπικών αρχών θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο αριθμός εκείνων που ψηφίζουν, είναι περιορισμένος και απόλυτα ελεγχόμενος. Σε κάθε περίπτωση τη διαφορά την κάνουν μέχρι 300 ψήφοι, οι οποίοι είναι εύκολα να υπαγορευτούν, να  αγοραστούν, να αλλοιωθούν. Είδατε τι έγινε στις τοπικές εκλογές του 2011. Παράγοντες στην Ελληνική Αστυνομία, ευθυγραμμισμένοι με το κατεστημένο που λέμε, έφθασαν μέχρι σε απειλές κατά Βορειοηπειρωτών στην Ελλάδα, για να ψηφίσουν τις επιλογές τους. Επικαλέστηκαν παλιές ενοχές Βορειοηπειρωτών (ανοίγοντας μαύρους φακέλους), τους στοίβαξαν στα λεωφορεία και τους έστειλαν να ψηφίσουν τις επιλογές τους. Την ίδια στιγμή ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο γυρόφερνε τα χωριά σαν σερίφης και «εξ΄ ονόματος» της Ελλάδας, υπόδειχνε μεθοδεύοντας ποιον να ψηφίσουν και ποιον να καταψηφίσουν  οι Έλληνες. Στις επαρχίες των Αγίων Σαράντα και Δελβίνου τοπικοί μας άρχοντες πολιτογράφησαν και ενέταξαν στους εκλογικούς καταλόγους των Ελλήνων από 200 – 300 Αλβανούς ψηφοφόρους, με αποτέλεσμα να παίζουν εκείνοι τον ρυθμιστικό ρόλο. Σε βουλευτικό επίπεδο, τα πράγματα είναι απλά. Και το 2013 αποφάσισαν άμεσα τα Αλβανικά Κόμματα ποιοι θα είναι οι Έλληνες μειονοτικοί βουλευτές. Η εξαγορά των ψήφων απεδείχθη αποφασιστικός  παράγοντας εκλογής ελληνικής καταγωγής βουλευτών στα Αλβανικά κόμματα, ενώ για να βγάλει βουλευτή το ΚΕΑΔ χρειάστηκε η άμεση παρέμβαση για την ανεύρεση των απαιτούμενων ψήφων, μάλιστα την τελευταία στιγμή, του προέδρου του Σ. Κόμματος.    

Ερ: Το 91, σε κρίσιμη στιγμή, ο κόσμος με την ψήφο του σε έστειλε στο Αλβανικό Κοινοβούλιο. Γιατί δεν σε επέλεξε ξανά, αφού επάξια τον εκπροσώπησες στην θητεία αυτή;

Απ: Στους Έλληνες Βορειοηπειρώτες δεν δόθηκε η ευκαιρία να με ψηφίσουν δεύτερη φορά. Γιατί δεν με επέτρεψαν να κατεβάσω υποψηφιότητα. Δεν είχα επιτρέψει να είμαι εργαλείο, τόσο των Τιράνων, όσο και της Αθήνας. «Στενοί» συνεργάτες μου, είχαν πλασάρει στην Αθήνα ότι είμαι «κομμουνιστής, συνεργάτης των Αλβανών» και ενάντια στα μεγαλόπνοα «εθνικά σχέδια», που δήθεν εκείνοι στοχάζονταν και προωθούσαν… Τι ειρωνεία!!

Η αλβανική πλευρά δεν μπορούσε να διανοηθεί από πού αντλούσαμε δύναμη και κάναμε άνω – κάτω τη Βουλή και την κοινή γνώμη στη χώρα.

Μας διέρρηξαν το δωμάτιο που μέναμε, μήπως βρουν «ενοχοποιητικά στοιχεία», για δήθεν ενορχήστρωση των πράξεών μας από την Πρεσβεία της Ελλάδας.

Με τη βοήθεια συναδέλφου βουλευτή, άντρες των μυστικών υπηρεσιών μας έστησαν παγίδα και μας απείλησαν.

Μια επόμενη φορά, στις 08.11.1991, στον ανήφορο της Μουζίνας μου έγινε απόπειρα δολοφονίας. Ταξίδευα με μηχανή μαζί με τη σύζυγό μου. Το ίδιο αυτοκίνητο, το οποίο είχαμε σκιά στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, αλλά και αργότερα, πάει να μας ρίξει στο γκρεμό. Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για τον Παναγιώτη Μπάρκα, τον γνωστό  βουλευτή της  ΟΜΟΝΟΙΑΣ. (!!!)

 Η Πρεσβεία δεν έκανε καμιά αναφορά στην Αθήνα. Είχε προηγηθεί προειδοποίηση από τον αρχηγό ασφάλειας της πρεσβείας: «Παιδιά να προσέχετε. Μας δόθηκε εντολή να μη σας παρέχουμε προστασία…!!»

Σιγά – σιγά η Αθήνα μας παραγκώνιζε, για να στηρίξει άτομα δευτερεύουσας σημασίας με ύποπτο παρελθόν, αλλά είχαν αναλάβει έναν δήθεν εξτρεμιστικό αλυτρωτικό ρόλο…

Φαίνονταν αυτό ξεκάθαρα από τη συμπεριφορά της Πρεσβείας μας στα Τίρανα. Δεν παραβρίσκονταν πλέον στη Βουλή όταν εμείς δίναμε σκληρές μάχες. Είχαμε περάσει το νόμο για την καλλιεργήσιμη γη (7051), που είναι ίσως η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική επιτυχία των Ελλήνων Βουλευτών. (Πρόκειται για τις ρυθμίσεις που έδωσαν στους αγρότες μας την καλλιεργήσιμη γη). Δεν δόθηκε καμιά συμπαράσταση  στην μεγάλη και γενική σχολική απεργία του 1991, με τα γνωστά αιτήματα για υποχρεωτική παιδεία στη μητρική γλώσσα και για ελληνικά σχολεία στα αστικά κέντρα όπου υπάρχει ο απαιτούμενος αριθμός μαθητών.

Προτείναμε σχέδιο νόμου στη Βουλή, για την εκπαίδευση των εθνικών μειονοτήτων και η Πρεσβεία μας ήταν απούσα. Η όλη εξέλιξη οδήγησε τον πρέσβη, Μαλικούρτη, σε παραίτηση.

Γνώριζα από πολύ νωρίς την απόφαση της Αθήνας για την πολιτική καθαίρεσή μου. Νιώθω ακόμα ντροπή όταν θυμούμαι που με κάλεσαν σε κρατικό γραφείο και μου ζήτησαν «συνεργασία». Κατ’ αυτούς μου προσέφεραν την «ευκαιρία» για να μου άνοιγε λαμπρός δρόμος και καριέρα. Ασφαλώς και απέρριψα την πρόταση. Στην ίδια συνάντηση με ρώτησαν και για τον διάδοχό μου, τον Κώστα Μακαριάδη. Μίλησα με πόνο, αλλά με τα καλύτερα λόγια.

Ερ: Μήπως η Αθήνα σχεδίαζε κάτι άλλο και σας έβλεπε ως εμπόδιο; 

Απ: Υπήρξε τότε διάσταση απόψεων. Εμείς επιμέναμε ώστε η ΟΜΟΝΟΙΑ να παραμείνει εκλογικός φορέας και να μετατραπεί από οργάνωση σε κόμμα. Η Αθήνα ζητούσε την κατάργηση του δικαιώματος του εκλογικού φορέα στην ΟΜΟΝΟΙΑ και την ίδρυση ενός νέου κόμματος, του ΚΕΑΔ, το οποίο, κατά την Αθήνα, θα εξασφάλιζε 15 – 17 βουλευτές στην αλβανική βουλή των 140 εδρών και θα έπαιζε έτσι το ρυθμιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της Αλβανίας. Όχι μόνο τόσο, αλλά ήθελε και όλους εμάς, που επιμέναμε στην πρώτη θέση, αποκεφαλισμένους.

Φάνηκε αυτό όταν η Πρεσβεία μας δεν ήρθε στις εργασίες της τελευταίας συνεδρίασης της πρώτης πλουραλιστικής Βουλής, την πρώτη Κυριακή του Φλεβάρη του 1992. Ήταν η συνεδρίαση που δώσαμε την γνωστή σκληρή μάχη, για να στηρίξουμε την εκδοχή, ώστε η ΟΜΟΝΟΙΑ να συνέχιζε να ήταν εκλογικός φορέας. Στην ουσία ήταν μια συνεδρίαση όπου το σώμα ξεσάλωσε κατά της Ελλάδας και η διαμάχη μεταξύ εμού και του γνωστού εθνικιστή Αμπντί Μπαλέτα διήρκεσε περισσότερο από τρεις ώρες, φτάνοντας τα άκρα.

 Ο προεδρεύον της Βουλής, Αλεξάντερ Μέξη,  μας συλλυπήθηκε λέγοντάς μας: «μη ζητάτε το πρόβλημα από μας. Είστε προδομένοι από χέρι…» Μόλις είχε επιστρέψει από Αθήνα. Επιβεβαίωση αυτού ήταν το γεγονός ότι, από τις πρεσβείες των χωρών μελών της σημερινής Ε. Ένωσης, μόνο εκείνες της Ελλάδας και Ιταλίας δεν δέχτηκαν την ανακοίνωσή μας διαμαρτυρίας κατά της απόφασης της Βουλής, για τη διαγραφή του δικαιώματος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ να είναι εκλογικός φορέας.  Επίσης, όταν η εκπρόσωπος του Συμβουλίου της Ευρώπης ζήτησε από τον Αλία να επαναφέρει το νόμο στη Βουλή, προς ικανοποίηση του αιτήματος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, η Αθήνα σιώπησε. Ετοίμαζε την ίδρυση του ΚΕΑΔ. Στην Κέρκυρα μετέβη κάποια στιγμή ο Υπουργός Δικαιοσύνης της Αλβανίας, πήρε τα δώρα του και έδωσε την υπογραφή ίδρυσής του.

Στις 10.02.1992, μια εβδομάδα μετά από τη διάλυση της Βουλής, οργανώθηκε η Γενική Συνδιάσκεψη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Ήμασταν οι σταυρωμένοι. Στην αίθουσα δεν ήταν εκλεγμένοι εκπρόσωποι, αλλά στρατιώτες του υπεύθυνου του Ιδρύματος Παλινοστούντων, ο οποίος κρατούσε συνεχώς μαζί του ένα χαρτοφύλακα γεμάτο με πεντοχίλιαρα και δεκαχίλιαρα δραχμές.

Όταν ανέβηκα στο βήμα να μιλήσω ο όχλος φώναζε «προδότη, προδότη…!!!» Τον ίδιο χαρακτηρισμό δέχτηκα, μάλιστα και για τη θέση μου στη Βουλή, ότι η απόφαση για να μην είναι εκλογικός φορέας η ΟΜΟΝΟΙΑ μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε το στάτους της Ε.Ε. Μειονότητας στην Αλβανία. Νομίζω ότι αποτελεί την πιο ακραία ελληνική εθνικιστική τοποθέτηση στην Αλβανική Βουλή. Ζήτησα από το Σώμα της Συνδιάσκεψης να εγκρίνει την θέση αυτή, αλλά εκείνοι φώναζαν, προδότη, προδότη! Ακόμα και στενοί μου φίλοι φώναζαν εναντίον μου. Ο υπεύθυνος του Ιδρύματος Παλινοστούντων τους είχε δώσει φορτηγά με τρόφιμα, τα οποία, αντί να τα μοίραζαν στον κόσμο, τα πουλούσαν …  Κάποιοι απ’ αυτούς είχαν μπει στο σύστημα πώλησης της βίζας…

Κατέβηκα από το βήμα και έφυγα. Είχε προηγηθεί η αμετάκλητη παραίτηση του πρώτου προέδρου της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, Ανδρέα Ζαρμπαλά.

Δίπλα στην αίθουσα των συνεδριάσεων ο υπεύθυνος του Παλινοστούντων μετέδιδε στην Κέρκυρα μέσω ασύρματου: «Τους φάγαμε όλους»…

Κάποια μέρα μετά έγιναν «οι εκλογές στην ΟΜΟΝΟΙΑ» για τους υποψηφίους βουλευτές του ΚΕΑΔ. Το όνομά μου δεν προτάθηκε καν. Κέρδισε ο Κ. Μακαριάδης. Με είχαν εγκαταλείψει και τα μέλη του στενού μου κύκλου: Γ. Γιάννης, Ο. Μπέτσης και Β. Ντούλες. Τις επόμενες μέρες οι: Γιάννης και Μπέτσης μετείχαν στην ομάδα στήριξης των: Μακαριάδη και Μήτσιου, ετοιμάζοντάς τους τις αφίσες. Στη συνέχεια ανέλαβαν δημοσιογραφικό έργο στην εφημερίδα «Λαϊκό Βήμα» του Β. Ιατρού. Τουλάχιστον ο Γ. Γιάννης γνώριζε από την Πρεσβεία μας ότι ο Ιατρού είχε ένα πολύ ύποπτο παρελθόν, το οποίο έμελε να εξελίσσονταν σε βάρος της Ε.Ε. Μειονότητας.

Ερ: Και «οι πατριώτες»….;

Απ: Είχαν εισέλθει σε «αλυτρωτική» τροχιά. Η γραμμή τους, στα λόγια και μόνο, κινούνταν από την επαναφορά του καθεστώτος Αυτονομίας του 1914, μέχρι και την Ένωση με την Ελλάδα. Όλα γινότανε, για να αποκτούσαν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους συντηρητικούς ελληνικούς κύκλους, επίσημους και μη, οι οποίοι, επειδή δεν είχαν άλλες σύγχρονες  επιλογές και λύσεις για το εθνικό μας θέμα, επανέφεραν τις ίδιες ξεπερασμένες εποχές, ιδέες και καταστάσεις. Η συγκεκριμένη κίνηση μετατράπηκε σε λίθος δοκιμασίας. Όποιος στήριζε, έμενε. Όποιος εναντιώνονταν, έφευγε. Ήταν όμως, απλώς μια μπλόφα εν πλήρη γνώση των Αλβανών, οι οποίοι με τον τρόπο αυτό εξουδετέρωσαν πολλά ικανά στελέχη και πραγματικούς πατριώτες στην Εθνική Ελληνική Μειονότητα. Από την άλλη, πρόκειται για κίνηση, στην οποία θα γινότανε κουφές και πολύπορες δαπάνες, που κατέληξαν σε συγκεκριμένα χέρια.

Ερ: Η αποκορύφωση πότε ήρθε;

Απ: Το 1994 με το επεισόδιο της Επισκοπής. Και το ξεφούσκωμα με την δίκη των πέντε.

Ερ: Ποια είναι η εκτίμησή σου για τη «δίκη των πέντε»;

Απ: Θα πρέπει πρώτα να κάνουμε μια σύντομη ανάλυση. Οι προσωπικές μου εκτιμήσεις δεν αποκλείουν το γεγονός ότι, όντως διεθνείς παράγοντες δεν είχαν εγκαταλείψει το δικό μας εθνικό θέμα και ζητούσαν από μας, για μια ακόμα φορά, να δώσουμε το παρόν. Όχι άστοχα ανέφερα πιο πάνω το θέμα με τα αδέρφια Πράσο, την επίσκεψη Σαμαρά, τα γεγονότα της Βόδριστας και του Αλύκου. Δυστυχώς όμως, το ιστορικό αυτό παιχνίδι από δική μας πλευρά, το έπαιζαν κακά τσιράκια. Το δάκτυλο του διεθνή παράγοντα στη «δίκη των πέντε» και στην «αποκάλυψη» της δεύτερης «ΜΑΒΗ» στα ελληνο – αλβανικά σύνορα, ένα χρόνο μετά, κατ’ όλες τις εκτιμήσεις μου, σήμανε και το τέλος του παιχνιδιού αυτού. Το 1997 μπορεί να υπήρξε γήπεδο, αλλά όχι μπάλα…

Όπως πιο πάνω ανέφερα, «το αλυτρωτικό κίνημα», την αφετηρία του οποίου συναντούμε στα τέλη του 1991, φαινομενικά δείχνει ότι ξεκίνησε από μας. Όπως πάντα, ήταν σε έννοια όλων των κινήσεων, η αλβανική πλευρά. Μάλιστα, διοχέτευε στοιχεία και υπαγόρευε κινήσεις.

Μέχρι τους 6 όρους Μητσοτάκη, 1993, φάνηκε ότι «οι αλυτρωτικοί» έχαιραν την άμεση στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης. Η αναδίπλωση της  Αθήνας, σχετικά με τους έξι όρους, μέσα σε λίγες βδομάδες, άφησε την εξέλιξη του παιχνιδιού σε ανεπίσημους φορείς. Το επεισόδιο της Επισκοπής έδειξε ξεκάθαρα ποιος είχε τα ινία του παιχνιδιού στα χέρια του. Η αλβανική πλευρά έπαιζε με το κράτος. Η ελληνική με το παρακράτος. Η αλβανική πλευρά, γενικώς αξιοποίησε το επεισόδιο ως επιχείρημα, να ασκήσει πογκρόμ στην Ε. Ε. Μειονότητα, προκαλώντας τη δεύτερη μαζική φυγή προς την Ελλάδα. Πολιτικά εξελίχτηκε με την φυλάκιση «των πέντε». Θέλω να πιστεύω ότι συγκεκριμένοι κύκλοι στα Γιάννενα γνώριζαν πριν τη φυλάκισή τους τα ονόματα «των πέντε». Με την φυλάκιση, απόβλεπαν στην κλιμάκωση της διεθνικής έντασης και «την εξασφάλιση ηγετών», που δε θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς.

Με τη «δίκη των πέντε» η ελληνική πλευρά επιδίωκε να αποχτήσει το χαμένο έδαφος ή να δώσει νέα διάσταση στο παιχνίδι, ο κύκλος του οποίου έκλεινε. Επιδίωξε, τουλάχιστον, να μετατρέψει την «δίκη των πέντε» σε κολυμπήθρα «φυσικών» ηγετών του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.

Η Αλβανική πλευρά όταν είδε ότι έχανε έδαφος στο δεύτερο σκέλος, δλδ στο να προκύψουν οι πέντε, ηγετικά πρόσωπα στην Ε.Ε. Μειονότητα, πέρα από το δικό της σκήπτρο, τους αποφυλάκισε, αλλά καίγοντας κάποιους απ’ αυτούς. Απλώς αποκάλυψε τα ψευδώνυμά τους ως συνεργάτες των μυστικών υπηρεσιών της Αλβανίας! (Την Καρφίτσα και τους δυο Μπεσνίκ).

Δικαιώθηκε στις θέσεις της η ΟΜΟΝΟΙΑ, που έλεγε να δώσουμε την μάχη για την αποφυλάκισή τους, ως ομογενείς, αλλά μετά να πάνε σπίτι τους. Όντως, αυτή ήταν η αρχή της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Στην ουσία, η ηγετική κεφαλή συμμερίστηκε την συγκεκριμένη αρχή, επειδή φοβήθηκε την αντικατάστασή της από «τους ήρωες» της φυλακής. 

Οι πέντε, μόλις αποφυλακίστηκαν, έκαναν στροφή 180 μοιρών στις «αλυτρωτικές» τους θέσεις και κορώνες. Δεν μιλούσαν πλέον για «αυτονομία», αλλά για «ειρηνική συνύπαρξη και ένταξη στην αλβανική κοινωνία» (!!!)

Ήταν πλέον αργά γι’ αυτούς. 

Ερ: Μιλάς για ισοπέδωση και ανύπαρκτη παιδεία στη μητρική μας γλώσσα. Συγκεκριμενοποίησε με αποδείξεις αυτό το γεγονός;

Απ: Νομίζω πως απαιτείται η συνέχιση στο ερώτημα. Ποιος ευθύνεται και γιατί; Για να έρθει άμεσα και η απάντηση: Η ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Το «γιατί» θα το απαντήσω στη συνέχεια. Δεν μπορεί η ηγεσία αυτή «στα δικαιώματα της να είναι ανένδοτη», δλδ στο να καταναλώνει τόσες ενέργειες, για να δείξει ότι αποτελεί τον μόνιμο και νόμιμο εκπρόσωπο της Ε. Ε. Μειονότητας. Και στις υποχρεώσεις, δλδ, για την έμπρακτη εφαρμογή και υπεράσπιση των δικαιωμάτων της, να είναι πέρα από ενδοτική.

Ερ: Συγκεκριμένα;

Απ: Το 1998, μετά από την τρίτη μαζική φυγή των Ελλήνων προς Ελλάδα (1991 – 92, 1994 – 95, 1997), ο αριθμός των Ελλήνων μαθητών στα ελληνικά σχολεία του αλβανικού δημοσίου μειώθηκε στο 50 – 55 τοις εκατό. Διαφαίνονταν ξεκάθαρα η τάση ότι, αν δεν παρεμβαίναμε, τα σχολεία μας θα έμεναν χωρίς μαθητές και θα έκλειναν. Εντός και εκτός ΟΜΟΝΟΙΑΣ προτείναμε την συγκρότηση σχολικών κέντρων, τα οποία να μετατρέπονταν σε πρότυπα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ αντέδρασε με το εθνικό σλόγκαν: «Δεν θα κλείσουμε με τα χέρια μας τα σχολεία μας. Θα αποτελέσει εθνική προδοσία»!! Στο πίσω μέρος του κεφαλιού της υπήρχαν συγκεκριμένα σχέδια, για ιδιωτική παιδεία στη μητρική γλώσσα. Τότε άνθισε το σλόγκαν, ότι η εθνική ισχύ της ταυτότητάς μας έγκειται στο δίδυμο «Ορθοδοξία και Ελληνισμός» και η προβολή της δυναμικής του εκπαιδευτικού έργου της Εκκλησίας.

Ερ: Μετά απ’ όλα αυτά τι προέκυψε;

Απ: Πρόβαλαν τα αρνητικά αποτελέσματα. Ο αριθμός των μαθητών μειώθηκε κατά 70 – 80 τοις εκατό σε σχέση με το 1990. Ένα μετά το άλλο, τα σχολεία έκλεισαν. Εκείνα που έμειναν ανοικτά, δεν ήταν σχολεία αλλά υπολείμματα εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, με από έναν μέχρι 10 μαθητές και κάποιους δάσκαλους. Στην ουσία, μια ευκαιρία επιπλέον, για να ισχυρίζεται η Αλβανία ότι, κάνει θυσίες για τα σχολεία μας.

Την ίδια περίοδο, 1999,  η ΟΜΟΝΟΙΑ έκανε πολύ θόρυβο, σχετικά με το άνοιγμα Δημόσιου Ελληνικού Μειονοτικού Σχολείου στη Χιμάρα. Μόνο θόρυβο, διότι ποτέ δεν παρουσίασε επίσημο αίτημα.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 2005 – 2006, έγινε πόλεμος διεκδίκησης της κυριότητας του ιδιωτικού δίγλωσσου Σχολείου της Χιμάρας. Συγκρούστηκαν ανοιχτά τα συμφέροντα των δικών μας πολιτικών εκπροσώπων με το Ντούλε στην κορυφή και των ελληνικών.

Τα ιδιωτικά σχολεία, στην ουσία δίγλωσσα, με το ίδιο πρόγραμμα όπως τα ελληνικά σχολεία στο αλβανικό δημόσιο, άρχισαν να περιορίζουν το χώρο όπου υπήρχαν ανέκαθεν τα ελληνικά σχολεία.

Η ΟΜΟΝΟΙΑ, κατηγόρησε ομαδικά τους ελληνοδιδάσκαλους, ότι δήθεν είναι προδότες, επειδή δεν τη στήριζαν στις πολιτικές της επιλογές. Κατάφερε να πείσει  γι’ αυτό την Αθήνα, η οποία με τη σειρά της κατάργησε το στοιχειώδες επίδομα προς τους δασκάλους. Οι δάσκαλοι έγιναν μέρος του πολιτικού παιχνιδιού και διαμάχης στην Ελληνική Μειονότητα και εύκολος στόχος δίωξης (απόλυσης από τη θέση εργασίας). Η εξέλιξη αφαίρεσε από τους δασκάλους κάθε ίχνος αγωνιστικότητας προς τα εθνικά συμφέροντα.

Δέκα χρόνια, στη συνέχεια, τα ελληνικά σχολεία στο αλβανικό δημόσιο δεν είχαν (και δεν έχουν) βιβλία. Οι μαθητές έπαιρναν τα μαθήματα στα ελληνικά με σημειώσεις, όπως τον ΧΙΧ αιώνα. (Ενώ είχαν άριστα αλβανικά βιβλία). Η ΟΜΟΝΟΙΑ τηρούσε σιωπή ιχθύος. Τα λεφτά από το αλβανικό   δημόσιο έτρεχαν, όμως βιβλία δεν εκδίδονταν. Η ΟΜΟΝΟΙΑ αρέσκονταν την υποβάθμιση των ελληνικών σχολείων στο αλβανικό δημόσιο, για να προωθήσει τα δικά της ιδιωτικά. Ή της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας. Εκείνη τα είχε ανάγκη, για να δείξει προς τον διεθνή ελληνικό παράγοντα ότι ήταν ο «σωτήρας» του Ελληνισμού στην Αλβανία. Στο έργο αυτό είχε ανάγκη τη στήριξη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Τόσο για την «επιβεβαίωση του έργου της», όσο και για την δημιουργία εκπαιδευτικού κενού. Η ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, για την πολιτική επιβίωσή της και όχι μόνο, είχε ανάγκη από την υποστήριξη της ελληνικής κεφαλής στην Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας.

Εντελώς παράλογη και άκρως εθνικά επικίνδυνη, ήταν η μάχη που έδωσαν οι ίδιοι κύκλοι, για την υποβάθμιση και διάλυση του Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας  και Ελληνικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου.

Ερ: Στο χώρο μας βλέπουμε να ελέγχει αρκετά σχολεία η Εκκλησία. Αυτό του Αργυροκάστρου, του Μεσοποτάμου, κλπ.

Απ: Ναι. Το πρώτο βιολί στα ιδιωτικά Σχολεία έπαιζε και παίζει η Αλβανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία. Το πρώτο χτύπημα δόθηκε στην Κάτω Δρόπολη. Η Εκκλησία, ανταγωνιστικά, (με την άμεση στήριξη της Ελλάδας) έθεσε εκτός λειτουργίας το μοναδικό νηπιαγωγείο της περιοχής. (Δερβιτσιάνη). Λίγα χρόνια αργότερα, 2008 – 09, η Εκκλησία θα ανταγωνιστεί τα Δημόσια Σχολεία στη μητρική γλώσσα στο Αργυρόκαστρο, ανοίγοντας δικό της ιδιωτικό δίγλωσσο Σχολείο.

 Στις μειονοτικές ζώνες έχει, επίσης, άλλα τρία ιδιωτικά Σχολεία, τα οποία απορροφούν κυριολεκτικά την όλη στήριξη της Ελλάδας: σε μεταφορικά μέσα, βιβλία, δασκάλους, σε  συνθήκες εκμάθησης.

Η παιδεία αποτελεί, ουσιαστικά, το ενδεικτικότερο στοιχείο της συνεργασίας ανάμεσα στην εκκλησία και την ΟΜΟΝΟΙΑ, σε βάρος των σχολείων στην μητρική γλώσσα στο αλβανικό δημόσιο.

Ερ: Επανειλημμένα γράφεις για τις ανυπεράσπιστες περιουσίες, τη δημογραφική, οικονομική, πολιτιστική και εθνική αλλοίωση ακόμα και των περιοχών με αμιγή ελληνικό πληθυσμό. Επίσης και για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων μας στην Ελλάδα… Οι αρχές γιατί παριστάνουν τον κωφάλαλο;

Απ: Να ξεκινήσουμε, για την απάντηση, από ένα αποτέλεσμα. Όσο περισσότερο αυξάνουν τα περιουσιακά στοιχεία αυτών, που επίσημα μας εκπροσωπούν, τόσο περισσότερο «κωφάλαλοι» θα γίνονται για το ευρύτερο κοινοτικό περιουσιακό ζήτημα. Είναι νταλαβερτζήδες. Τα κέρδη τους ανεβαίνουν, όσο περισσότερα και πολυτιμότερα έχουν να πουλήσουν άμεσα ή έμμεσα από τον τόπο μας. Τώρα που χάθηκαν χιλιάδες στρέμματα δάση και βοσκοτόπια, θυμήθηκε η ΟΜΟΝΟΙΑ να βγάλει λαλιά, αλλά ποτέ δεν ανταποκρίθηκε με συγκεκριμένα στοιχεία  στα επανειλημμένα αιτήματα των ελληνικών διπλωματικών αρχών, δλδ με συγκεκριμένους φακέλους.

Όσο για την Ελλάδα. Ποτέ η Αθήνα δεν ήθελε τίποτε περισσότερο απ’ αυτό που μας εκπροσωπεί. Και συμβάλλει άμεσα σ’ αυτό. Δεν είχε και δεν έχει θέσεις, πολιτική και στρατηγική για μας, τόσο για εδώ, όσο και για την παρουσία μας στην Ελλάδα. Την ικανοποιεί, να είμαστε εθνικά ένα είδος υπό εξαφάνιση. Οι δικές μας αρχές πληρούν στο ακέραιο το κενό αυτό. Και έχω υπόψη μου την ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και τα παράγωγά της.

Ερ: Τι ήταν το «Κίνημα για Εθνική Ενότητα»;

Απ: Δεν ήταν. Συνεχίζει να παραμένει η μοναδική εθνική και πολιτική λύση, για να εξέλθει ο πολιτικός, εθνικός και κοινωνικός βίος του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, από το τέλμα στο οποίο έχει καταποντίσει η ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Είναι η αναβαθμισμένη ιδέα της ίδρυσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, γι’ αυτό και κάτω γράφει «ΟΜΟΝΟΙΑ Άτυπη Βουλή». Σημαίνει ότι η ΟΜΟΝΟΙΑ αποτελεί την κεντρομόλο πολιτική και εθνική δύναμη, αλλά πρώτα αποτελεί στέγη όλων των δυνάμεων, ανεξαρτήτως ιδεολογικού πιστεύω. Το Κίνημα έχει καθορίσει σκληρούς δημοκρατικούς κανόνες παιχνιδιού, υψηλούς εθνικούς στόχους, προσφέροντας στον καθένα και στην κάθε πολιτική ή ιδεολογική παράταξη, να τους εξυπηρετήσει καλύτερα από τη θέση που βρίσκετε. Οι κατευθυντήριες πολιτικές και εθνικές συνιστώσες, είναι θέμα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.

Ερ: Για το ΚΕΑΔ κάνατε εκτενέστατη ανάλυση. Για το ΚΑΔΕ καθόλου!

Απ: Καλύτερα ας μη μιλήσουμε. Ξεκίνησε στο πλαίσιο της λογικής και επιθυμίας, για αλλαγή του πολιτικού κατεστημένο στην Ε.Ε.Μειονότητα. Όμως, το πραγματικό κίνητρο ήταν οι προσωπικές κόντρες. Δεν έπαιξε κανένα σημαντικό ρόλο. Αποτέλεσε έναν επιπλέον «ηττημένο» του κατεστημένου. Σήμερα, με την επιστροφή στο ΚΕΑΔ, προσφέρει το άλλοθι και το επιχείρημα στην ηγεσία ΟΜΟΝΟΙΑΣ – ΚΕΑΔ να λένε σε όλους τους αντιπάλους –  θα το πάθετε σαν το ΚΑΔΕ  

Ερ: Μα για την οργάνωση ΠΥΡΡΟΣ…;

Απ: Ήταν μια αγνή προσπάθεια, μικρής εμβέλειας, με μεγάλους και υψηλούς στόχους. Νομίζω, έδειξε ότι εκεί που δεν υπάρχει επιμονή, ας υπάρχουν καθαροί και υψηλοί στόχοι, τίποτε δεν μπορεί να προκόψει. Έδειξε ότι οι Έλληνες, έστω και οι πιο μορφωμένοι, αδρανούν για τα κοινά και εθνικά και η δύναμη της εξουσίας του κατεστημένου δεν επιτρέπει να ευδοκιμήσει τίποτε, που κινείται έξω απ΄ αυτό και όταν έχει πραγματικούς στόχους και οραματίζεται κάτι θετικό για το κοινό.

Ερ: …το ΜΕΓΚΑ;

Απ: Έχει μια φυσιολογική συνέχεια της αποτυχημένης προσπάθειας του Ελληνικού ΥΠΕΞ το 2007, να αλλάξει τα δρώμενα στην ΟΜΟΝΟΙΑ. Γεννήθηκε ως σπίθα της αλλαγής σε έναν τόπο που την περίμενε σαν το στεγνό μπαρούτι. Ήρθε ως εκπλήρωση της προσδοκίας και του οράματος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ του 1991, αναβαθμισμένης πλέον σε κόμμα. Προσπάθησε να εφαρμόσει δημοκρατικούς θεσμούς στις αρχαιρεσίες.

Ερ: Και όμως…

Απ: Έχασε πολύ χρόνο και δεν κατάφερε να μετατρέψει σε φωτιά τη σπίθα στο μπαρούτι. Την στιγμή που έπρεπε να έδινε μάχες για διάφορα καυτά εθνικά θέματα, τα οποία τα είχε αμελήσει εσκεμμένα η ΟΜΟΝΟΙΑ – ΚΕΑΔ. Ύψωσε σημαία αναμονής, διότι εμφανίστηκε το θέμα των πολλών γαμπρών για την ηγεσία. Την στιγμή που έπρεπε να χτυπούσε τη γροθιά στο μαχαίρι, δίστασε και δείλιασε, αφήνοντας όλο το χρόνο στο κατεστημένο να αντιδράσει και λάβει τα μέτρα του. Στις τοπικές εκλογές έχασε ακριβώς για το λόγο αυτό. Στις βουλευτικές του 2013 η ήττα ήταν αναμενόμενη.

Επειδή δεν κατόρθωσε να καθοδηγηθεί σε  προγραμματική πολιτική δράση, καταπιάστηκε, επί το πλείστον, από τον αντι – Ντουλεϊσμό. Συχνά, επειδή δεν είχε άλλα πρότυπα συμπεριφοράς, δανείστηκε τα πολιτικά βιώματα της ηγεσίας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Εντόπισε γρήγορα «εχτρούς», η δημοκρατία περιστράφηκε στα τυπικά, αδράνησε  στα εθνικά προβλήματα.

Ερ: Τώρα θα πετύχει;! Να γκρεμίσει το κατεστημένο…, κλπ, κλπ;

Απ: Το κατεστημένο πέφτει, αν επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι και το ΜΕΓΚΑ έχει όλο το πεδίο δράσης μπροστά, ελεύθερο, χέρσο… Στην ηγεσία εναπόκειται η επιτυχία. Όποτε στη συγκεκριμένη του μορφή, μπορεί να βρει τον εαυτό του στα πλαίσια της ιδέας του Κινήματος Εθνικής Ενότητας και της ΟΜΟΝΟΙΑΣ Άτυπης Βουλής.       

Ερ: Ορισμένοι δικοί μας άνθρωποι πουλάν χωράφια, οικόπεδα σε αλλοεθνείς. Πώς πρόκειται να εμποδιστούν τέτοιου είδους επικίνδυνες πρωτοβουλίες;

Απ: Στο Γεωργουτσάτι υπάρχουν ακόμα απόγονοι μιας οικογένειας, που τους δείχνουν με το δάχτυλο. Προσπαππούδες τους, πριν 200 χρόνια, τόλμησαν να δώσουν γη σε Τούρκους. Σήμερα των ημερών και έναντι σε μια μετωπική έφοδο αγοράς ακινήτων από αλλοεθνείς στις περιοχές μας, δεν καλλιεργήθηκε παρόμοιο κλίμα, προσβολής προς όσους τολμούν να προβούν σε τέτοιες ενέργειες. Απεναντίας! Κρυφά και φανερά, αναζητούμε αλλοεθνείς πελάτες, για να πουλήσουμε γη. Δεύτερο. Υπάρχει η Σύμβαση Πλαίσιο για την προστασία των Μειονοτήτων, που απαγορεύει την δημογραφική και οικονομική αλλοίωση μειονοτικών περιοχών με αμιγή πληθυσμό. Και το φαινόμενο, που περιγράφομε, αυτό προϋποθέτει. Οι δικοί μας πολιτικοί εκπρόσωποι σιωπούν. Μάλιστα, υπάρχουν και στελέχη της Ομόνοιας, άμεσα μπλεγμένα σε τέτοιες υποθέσεις.

Το πρόβλημα, πάντως, έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και μελλοντικά θα δούμε τους Έλληνες χωρίς καλλιεργήσιμη γης και χωρίς λιβάδια και βοσκοτόπια. Συνεπώς, χωρίς πόρους διαβίωσης. Θα επανέλθουν στο καθεστώς της τουρκοκρατίας και της μοναρχίας. Μεροκαματιάρηδες σε αλλοεθνείς, στα δικά τους χωράφια. 

Ερ: Τι σημαίνει το γεγονός της κατάργησης της εθνικότητας στα πιστοποιητικά για μια μειονότητα;

Απ: Θα απαντήσω με μερικά ερωτήματα. Ποιος  μπορεί να μας πει σήμερα πώς επιβεβαιώνεται η ύπαρξη της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία; Ποια είναι τα νούμερά της; Από πού θα προκύψουν οι υποχρεώσεις του αλβανικού κράτους προς αυτήν; Βάσει ποιας αρχής θα χαραχτούν οι πολιτικές του κράτους προς την Εθνική Ελληνική Μειονότητα και βάσει ποιων στοιχείων θα διεκδικήσει δικαιώματα, εθνικά ή ανθρώπινα, αυτή;

Γνωρίζετε ότι de jure, δεν είναι κατοχυρωμένο το καθεστώς της μειονότητας, ως «Εθνική Ελληνική Μειονότητα» στην Αλβανία, ούτε από διεθνή φόρουμ, ούτε σε μονομερή ή διμερή συμφωνία.

Από το Γενάρη του 2013, το Γενικό Προξενείο Αργυροκάστρου, εφαρμόζει την διαδικασία πολιτογράφησης για τους Έλληνες της Αλβανίας. Ξέρετε τι αποδειχτικό ζητάει για να αποδείξει ένας Έλληνας την εθνικότητά του; Την παλιά ταυτότητα του Χότζα. Το ίδιο θα κάνουν και οι υπόλοιπες ελληνικές αρχές στην Ελλάδα.

Ερ: Περίεργο το γεγονός.

Απ: Κι όμως αληθινό. Το 2011 αποτέλεσε τριπλό χτύπημα προς την κατεύθυνση αυτή, χωρίς καμιά  αντίδραση. Το Μάιο, μπήκε σε ισχύ κυβερνητική απόφαση του Γενάρη, που αφαιρούσε την αναγραφή της εθνικότητας στα πιστοποιητικά. Τον Αύγουστο, το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, αποφάσισε την αφαίρεση της εθνικότητας ως ληξιαρχική ιδιότητα, που σημαίνει ότι στα νέα ψηφιακά ληξιαρχικά μητρώα δεν θα αναγράφεται η εθνικότητα ως ληξιαρχικό στοιχείο, δλδ καταργείται με νόμο και η ιστορική διάσταση της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Τον Οκτώβριο, η απόφαση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ να απέχει η Ε.Ε.Μειονότητα στην απογραφή και η έκκληση άλλων φορέων για το αντίθετο, έδωσε το δικαίωμα στις αλβανικές αρχές να δηλώσουν ότι μόνο 1% του πληθυσμού απείχε στην απογραφή. Αυτό σημαίνει ότι, κατ΄ εκείνους, απείχαν μόλις 28 χιλιάδες άτομα. Τα «αποτελέσματα» από την «καταγραφή» της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, ναι μεν …αλλά. Βγάζουν υψηλά νούμερα, αλλά ούτε πείθουν, ούτε είναι βιώσιμα και λειτουργικά, δλδ, ποιος θα τα λάβει υπόψη του…

Εύκολα κατανοητές οι συνέπειες. Μια μειονότητα, η οποία αποδεκατίστηκε, λόγω μαζικής φυγής προς Ελλάδα, που σημαίνει ότι πραχτικά δεν ζει στα πατρώα της εδάφη, όταν δεν υπάρχει ούτε στα χαρτιά γραμμένη, τι σημαίνει αυτό; Ότι, και de facto, και de jure δεν υπάρχει. Μια επόμενη σφραγίδα επί αυτού θα βάλει η νέα διοικητική διαίρεση, για την οποία δυστυχώς καμιά ελληνική μειονοτική αρχή δεν έχει άποψη. (!!!). Τώρα, στην Αλβανία φοβούνται τις αντιδράσεις, διότι αυτές οι αποφάσεις στατιστικού αφανισμού, είναι νωπές. Σε μια επόμενη φάση θα είναι πολύ εύκολο να το φωνάξει και πράξει κανείς. Να πει ότι αυτή η Ε.Ε. Μειονότητα μόνο ιστορικά υπήρχε και οφείλεται στην καλοπροαίρετη πολιτική του Χότζα. (!!!)

Ερ: Ντοκιμαντέρ με δική σας πρωτοβουλία: «Ήπειρος: Μύθος στην πραγματικότητα». Ποιος είναι ο σκοπός και ποιος ο χρηματοδότης;

Απ: Το ντοκιμαντέρ ανατρέπει με στοιχεία και επιχειρήματα τους μέχρι τώρα ισχυρισμούς, για τις σχέσεις των σημερινών Ελλήνων Βορειοηπειρωτών με τον τόπο τους και τον πολιτισμό του. Μέσα από την γεωγραφία και την ουσία της μυθολογίας, από αρχαιολογικά ευρήματα, ιστορικά ντοκουμέντα, μύθους, παραδόσεις, αποδεικνύει ότι οι σημερινοί Έλληνες Βορειοηπειρώτες είναι οι ζωντανοί αυτόχθονες, μόνιμοι και νόμιμοι κληρονόμοι του πάμπλουτου αρχαίου και  διαχρονικού πολιτισμού σ’ αυτό το κομμάτι της Ηπείρου. Ότι δύο είναι τα βασικά στοιχεία, που καθορίζουν τη γεωγραφική, εθνική και πολιτιστική ταυτότητα του Ηπειρώτη. Το δέντρο, που σε οδηγεί στο μαντείο της Δωδώνης και το πολυφωνικό τραγούδι που σε οδηγεί σε μουσικά ανάγλυφα των Δωριέων και πριν αυτών.

Είναι έργο ολόκληρων χρόνων έρευνας, μελέτης, παρακολούθησης σε όλη τη γεωγραφία της Ηπείρου. Το θεωρήσαμε ένα αναγκαίο και πολύτιμο εργαλείο αυτογνωσίας. Το ντοκιμαντέρ δέχτηκε αλλοπρόσαλλη επίθεση από το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο, από την Εκκλησία και την ΟΜΟΝΟΙΑ. Η κοινότητά μας το αγνόησε. Είναι τιμή, για μένα προσωπικά και την ομάδα εργασίας, οι ευχαριστίες από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας, καθώς και το Υπουργείο Πολιτισμού και Παιδείας της Κύπρου, αλλά δεν αρκεί.

Το έργο, από κοινού με το λεύκωμα «Οι Έλληνες ζωγράφοι του Αργυροκάστρου από τον 16ο αιώνα», προκάλεσε πολλούς πονοκεφάλους, κυρίως στους Ιταλούς και Αλβανούς.  Οι Ιταλοί λόγου χάρη, αφού πήγαν και αφαίρεσαν στοιχεία, που αποκαλύπτει το ντοκιμαντέρ και καταργούν τους ισχυρισμούς περί ρωμαϊκού πολιτισμού στο αμφιθέατρο των Σωφρατίκων, αναγκάστηκαν, γενικότερα, να αναδιπλωθούν, όσον αφορά την αυθεντικότητα του ρωμαϊκού πολιτισμού στη κοιλάδα της Δρόπολης.

Ασφαλώς, έφερε πονοκεφάλους και σε μένα. Ένα τέτοιο έργο, ήταν παράτολμο, όταν δεν έχεις τουλάχιστον την δική σου κοινή γνώμη με το μέρος σου. Πλήρωσα αρκετά, μέχρι και την ακαδημαϊκή μου καριέρα.

Τα δύο έργα, βγήκαν με τη σφραγίδα του      Τμήματος Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ελληνικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου και από κοινού με τέσσερις εκδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου, αποτελούν χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Παιδείας της Κύπρου, ύστερα από προσωπική προσπάθεια.

Θέλω να τους ευχαριστήσω θερμά τους Κύπριους επισήμους, όπως και τους λίγους συνεργάτες μου, τον σκηνοθέτη, Βασίλη Τσούκλα, τον κάμεραμαν, Άρντι Ρέτζιο, τον διευθυντή φωτογραφίας και μοντάζ, Αριστομένη Μάντη και τον ακούραστο ζωγράφο, Σταύρη Τσάτη. Όλοι τους ελληνικής καταγωγής.

Ερ: Πώς γεννήθηκε το βιβλίο «Αλβανία – 1997, η προδοσία της προσδοκίας»;

Απ: Στα γεγονότα του 1997 στην Αλβανία δύο φορές πέρασα τη γραμμή της δημοσιογραφικής αποστολής. Την πρώτη με παρέσυραν οι φοιτητές στην απεργία πείνας, τέλη Φλεβάρη – αρχές Μάρτη. Με την επιβολή της έκτακτης κατάστασης και όντας υπό την απειλή επέμβασης αστυνομικών δυνάμεων στο Πανεπιστήμιο, έπρεπε να διαλύσουμε την απεργία, τη νύχτα, χωρίς όμως πανικό, αλλά ούτε και θόρυβο. Κάποια στιγμή, κοντά τα χαράματα έπρεπε και εγώ να πήγαινα σπίτι. Στην πόλη οι πυροβολισμοί δεν σιγούσαν. Η νύχτα φεγγαρόλουστη και, για να φθάσω σπίτι έπρεπε να περνούσα από σκιά σε σκιά, που άφηναν οι πολυκατοικίες. Όταν πήγα σπίτι, βρήκα τον τρίχρονο γιό μου να καθόταν στην καρέκλα του γραφείου μου και να με ζητούσε επίμονα «να σκοτώσω εκείνους που έκαναν μπαμ – μπαμ» Είχαν πυροβολήσει στους τοίχους του σπιτιού για πολύ ώρα και ο μικρός, μαζί με τη σύζυγο, είχαν φοβηθεί. Πολύ. Δεν θα λησμονήσω όμως ποτέ τον μικρό. Εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε και η πρώτη ιδέα της συγγραφής του βιβλίου.

Ερ: Και η δεύτερη «παρέκκλιση»;

Απ: Όταν πληροφορήθηκα πως τα ελικόπτερα που μετέφεραν κυβερνητικές δυνάμεις, ερχόταν δήθεν για να υπερασπιστούν τους Έλληνες από τις λεηλασίες Αλβανών, έτρεξα μέσα στο πλήθος και ανέλαβα δράση, για να αποδείξω ότι δεν αληθεύουν οι ισχυρισμοί. Χωρίς να καταλάβω, έγινα βασικός παράγοντας στην ίδρυση των Επιτροπών Σωτηρίας του Νότου. Από τα χέρια μου περνούσαν όλες οι ανακοινώσεις και θέσεις των Επιτροπών αυτών. Λοιπόν, δεν μετέδιδα απλώς ειδήσεις, αλλά γνώριζα από πρώτο χέρι κινήσεις γεγονότα, πρόσωπα, παρασκήνια, στόχους και αντιστόχους. Πολλές φορές έπρεπε να συντονίσω τα ασυντόνιστα, όσο και περίεργο να ακούγεται…

Ήταν η πρώτη φορά που έγραφα ένα βιβλίο. Μιλούμε για το πρώτο ήμισυ του 1998. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα αλβανικά ως χρονικό γεγονότων. Όμως, τα γεγονότα που ακολούθησαν, όχι μόνο στο Νότο της Αλβανίας και την επικράτειά της, αλλά  και ευρύτερα στην περιοχή, είχαν την αφετηρία και άμεση επικοινωνία με το 1997. Στο χρονικό χρειάζονταν αναλύσεις. Ξανάγραψα το βιβλίο στα ελληνικά, κάνοντας τις απαιτούμενες αναλύσεις και συμπεράσματα. Ήταν αμέριστη η βοήθεια του Σταύρου Λυγερού και Τάσου Τέλογλου, οι οποίοι και προλογίζουν το βιβλίο, όπως και του Βασίλη Μπορνόβα. Ο εκδοτικός οίκος Λιβάνη ανέλαβε δωρεάν την έκδοση και τον ευχαριστώ ιδιαίτερα. Το συμπέρασμα ήταν ότι ο Νότος στα γεγονότα του 1997 αποτέλεσε, για μια ακόμη φορά, την μέτρηση του σφυγμού για διάφορα σενάρια. Εμείς οι Έλληνες, από την μία, τραπήκαμε σε φυγή, από την άλλη, οι κάποιοι που δήθεν έβλεπαν την υπόθεση ως ιστορική ευκαιρία, επωφελήθηκαν να τα οικονομήσουν   

Ερ: Πολλές οι αιχμηρές κριτικές σου. Μήπως μετάνιωσες για κάποια;

Απ:  Όχι, σε καμιά περίπτωση. Διότι, δυστυχώς, δικαιώθηκα πλήρως. Υπάρχει όμως κάτι. Συχνά, λόγω των αρχών και των πιστεύω μου ή και επειδή, για να πετύχεις ένα σκοπό χρειάζεται να κάνεις και συμμαχίες, έτυχε να στηρίξω πολιτικά πρόσωπα. Νιώθω απογοήτευση. Δεν ήταν απλώς αχάριστα έναντί μου. Εκμεταλλεύτηκαν τη στήριξη αρχών μου, για να επωφεληθούν προσωπικά και συχνά σε βάρος των κοινών συμφερόντων. Όπως, επίσης, αν κρατούσα μια πιο ήπια στάση ή αν επικαλούμουν την παροιμία που λέει: «Από πίτα που δεν τρως, τι σε μέλει και αν καεί», δεν θα είχα τόσους «εχτρούς».

Ερ: Η Λαογραφία, τι μέρος κατέχει μέσα στο συνολικό ερευνητικού σου έργο;

Απ: Το ερευνητικό μου πεδίο αφορά κυρίως τη Λαογραφία και την παρουσία της στα κοινωνικά δρώμενα. Αποτελεί το κλειδί ερμηνείας της κοινωνιολογικής ανθρωπολογίας και σου επιτρέπει να  ερμηνεύσεις τις αντοχές και το μεγαλείο του Ηπειρωτικού χώρου και γίγνεσθαι. Αν κάνουμε μια σύγκριση ανάμεσα στον πολιτισμό των πόλεων στην αρχαία Ελλάδα και εκείνου της Ηπείρου, ο οποίος στηριζόμενος στη δύναμη του πολιτισμού της Δωδώνης ήταν κυρίως λαογραφικός, θα δούμε ότι ο δεύτερος, ο πολιτισμός της Ηπείρου, ήταν ισχυρότερος και έδινε στο Γένος τις λύσεις στα κρίσιμα σταυροδρόμια της ιστορίας. Πρόκειται για έναν πολιτισμό, που δεν έσβησε ποτέ. Η Αθήνα, λόγου χάρη, έκανε τον κύκλο της στην αρχαιότητα και έσβησε. Ο πολιτισμός, στην Ήπειρο, δεν είχε ποτέ κλειστό κύκλο και οφείλεται ακριβώς στον πολιτισμό της, που ταυτίζεται με την ίδια τη φύση. Στο πλαίσιο αυτό μόλις τελείωσα σε χειρόγραφο και αναμένεται σύντομα να κυκλοφορήσει ένα τρίτομο βιβλίο μου με γενικό τίτλο, «Τα ταξίδια της Φηγός».

Ερ: «Η λογοτεχνία στην Εθνική Ελληνική Μειονότητα» ίσως είναι το πρώτο έργο αυτού του είδους στο χώρο μας. Πώς τόλμησες να κρίνεις λογοτέχνες;

Απ: Σε ανύποπτο χρόνο, στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, οι θέσεις μου ότι οι Έλληνες μειονοτικοί αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του Ελληνικού Έθνους με ιδιαίτερο πολιτισμό, ήθη και έθιμα, προκάλεσε σκληρές αντιδράσεις στον Αλβανικό τύπο. Ισχυρίστηκαν ότι η Ε. Ε. Μειονότητα, δεν διακρίνεται για προσωπικότητες στο χώρο των γραμμάτων και ότι «ας είναι καλά ο Χότζα, που ανάδειξε κάποιες τέτοιες φυσιογνωμίες». Η επίθεση γινότανε στο πλαίσιο των γνωστών ισχυρισμών, ότι ο Ελληνισμός στην Αλβανία είναι πολύ όψιμος, με πολιτισμό που το δανείστηκε από τους Αλβανούς. Οπότε ανέλαβα να αποδείξω το αντίθετο. Όχι μόνο να αναδείξω και προβάλλω αυτές τις προσωπικότητες, αλλά και να φέρω σε πέρας την ιδέα ότι ο χώρος αυτός αποτελεί διαχρονικά αναπόσπαστο τμήμα της ενιαίας Ηπείρου, ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε φυσιολογικό κομμάτι του Ελληνικού Έθνους και ότι ήταν ακριβώς ο Χότζα που θέλησε να μας κόψει αυτές τις ρίζες και να μπολιάσει και κλαδέψει την πραγματική ταυτότητά μας.

Ερ: Φαντάζομαι τις τριβές που προκάλεσε αυτή η προσπάθεια, τα εμπόδια που προέκυψαν, μα και τη δυσκολία της αποπεράτωσης του έργου.

Απ: Το πρώτο εμπόδιο το συνάντησα στο Τμήμα Ελληνικών. Ο προϊστάμενος Γ. Γιάννης επί τρία χρόνια εμπόδισε την ένταξη του μαθήματος στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος. Δέχτηκε να ενταχτεί μόνο ως μεταπολεμική λογοτεχνία στην Ε. Ε. Μειονότητα. Συνέχεια της παρακαταθήκης Χότζα. Το δεύτερο εμπόδιο αφορά τις αντιδράσεις των αρμοδίων στο μάστερ, για τον τρόπο προσέγγισης του θέματος.

Το έργο ήταν αρκετά δύσκολο. Πρώτο, επιστημονικά. Τι σημαίνει η λογοτεχνία μιας κοινότητας, όταν σήμερα η προσέγγιση της λογοτεχνίας γίνεται με οικουμενικούς όρους. Δεύτερο, δεν υπήρχαν πηγές και ένα ερευνητικό έργο, χωρίς πηγές δεν είναι εύκολο να σταθεί. Τρίτο, δεν μπορείς να κρίνεις ενεργούς συγγραφείς στο πλαίσιο μιας ιστορίας λογοτεχνίας.

Το αντικείμενο, αποτέλεσε στη συνέχεια, θέμα διδακτορικής διατριβής. Αξιολογήθηκε με άριστα και θεωρήθηκε η σπουδαιότερη διατριβή στο Τμήμα Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Τιράνων. Δεν υπήρχε μεγαλύτερη ικανοποίηση, όταν ο καθηγητής λογοτεχνίας και συγγραφέας, Νάσιο Γιωργάκη, έκλεισε την ομιλία του, στην κριτική επιτροπή, λέγοντας ότι «πρόκειται για μια αποκάλυψη και υποκλίνομαι με σεβασμό σ’ αυτόν τον πολιτισμό, που δεν γνωρίζαμε και είναι τόσο πλούσιος».

Αυτά συνέβαιναν στο Πανεπιστήμιο Τιράνων, ενώ στο Αργυρόκαστρο, όταν επιδίωξα να οργανώσω την παρουσίαση του συγκεκριμένου βιβλίου σε δύο γλώσσες, ελληνικά και αλβανικά, καθώς και του βιβλίου «Λαογραφικά», οι συνάδελφοι καθηγητές του Τμήματος, δεν παρευρέθηκαν. Ταυτόχρονα, άτομα από την ΟΜΟΝΟΙΑ και την εκκλησία, είχαν στηθεί στις σκάλες του Πανεπιστημίου, για να εμποδίσουν την προσέλευση του κοινού.

Οι συνάδελφοι αποφάσισαν, τα βιβλία να μη επιτραπούν στη βιβλιοθήκη του Τμήματος.    

Ερ: «Κόντρα στο ρεύμα», ποιο μήνυμα θέλεις να περάσεις με αυτό το δράμα;

Απ: Το 1989, το Δημοτικό Θέατρο Αργυροκάστρου ανέβασε στη σκηνή ένα δράμα, νομίζω του Ρ. Κιόσε, το οποίο μιλούσε για την αντίδραση των Κοσοβάρων στις προσπάθειες των Σέρβων να αλλοιώσουν την ταυτότητά τους.

Από τότε, λοιπόν, άρχισα να σκέφτομαι ότι το ίδιο δράμα ζούμε και εμείς. Αναζητούσα στο μυαλό μου να βρω τον δραματικό μύθο, ώστε μέσα από συμβολισμούς και αλληγορίες, να έλεγα την αλήθεια της αλλοίωσής μας. Είχα, βέβαια, την εμπειρία συγγραφής ενός δράματος.

Ο μύθος με ακολουθούσε στην περίοδο της μεταπολίτευσης στην Αλβανία. Διαπίστωνα ότι, ενώ η αλλοίωσή μας αποτελούσε πλέον απτή πραγματικότητα, βασικοί υπαίτιοι γι’ αυτό ήμασταν εμείς. Όποτε και ο μύθος μετατοπίστηκε. Η σύγκρουση εντοπίζεται στους κόλπους μας, όπου χρειάζεται να αντιμετωπιστεί ένα πλέγμα συμφερόντων, καταστάσεων, μειοδοτών, καταδοτών, μέσω των οποίων ελέγχουν οι αλλοεθνείς την κοινότητα της Εθνικής Μειονότητας και εφαρμόζουν τα σχέδια αλλοίωσης. Στο δράμα οι δυνάμεις αυτές αποτελούν πλειοψηφία, ρεύμα. Για να πεις την αλήθεια, πρέπει να πας κόντρα στο ρεύμα. Ο τίτλος μπήκε πολύ αργά. Όταν εγώ αποφάσισα να αποτελέσει το δράμα μέρος του προγράμματος εκδηλώσεων για τα 15χρονα του Τμήματος Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου και οι αντιδράσεις ήταν πολλές, σκληρές και πολυμέτωπες. Αποτελούσαν ένα ρεύμα, που έδειχνε ακατανίκητο… Ασφαλώς το περιβάλλον μου, δεν μπορούσε να δεχότανε να ανέβαινε στη σκηνή ένα δράμα μου. Προτιμούσαν οτιδήποτε άλλο, αλλά όχι ένα δράμα από ένα συνάδελφο. Έτρεξαν αμέσως στο Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας τον Ριζόπουλο, λέγοντάς του ότι ο Μπάρκας έγραψε δράμα εναντίον σου και θέλει να το ανεβάσει στη σκηνή. Εκείνος, με τη σειρά του, αποφάσισε να μη χρηματοδοτήσει τις εκδηλώσεις και  αύξησε τις πιέσεις και υπονομεύσεις. Πιέσεις ασκήθηκαν και προς τους φοιτητές ηθοποιούς. Έτσι αναγκαστήκαμε «να δανειστούμε» φοιτητές από άλλα τμήματα και εκτός Πανεπιστημίου, κάποιοι λόγω συμμετοχής στο δράμα δεν μπόρεσαν ή δυσκολεύτηκαν να αποφοιτήσουν.

Το δράμα, τελικά, ανέβηκε στη σκηνή και έπαιξε με πολύ επιτυχία και στην Κύπρο, στο 12-το  Διεθνές Φεστιβάλ, που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο της Κύπρου.

Βρίσκεται σε DVD ως το μοναδικό δράμα, γραμμένο από Έλληνα Βορειοηπειρώτη στη μητρική γλώσσα και ανεβασμένο στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Αργυροκάστρου. Κι αυτό όμως πέρασε απαρατήρητο…     

Ερ: Μελλοντικά σχέδια…

Απ: Μόλις τελείωσα μια έκδοση με έργα του Γιάννη Λίλλη στην αλβανική. Περιλαμβάνει το οδοιπορικό «Μεθυσμένα Βαλκάνια» σε μετάφραση, καθώς και μερικές δεκάδες άρθρα για τη λογοτεχνία και την τέχνη δημοσιευμένα στον αλβανικό τύπο, πριν και κατά την περίοδο του Πολέμου, τα οποία τον κατατάσσουν στην αφρόκρεμα της αλβανικής διανόησης της εποχής. Το τρίτο μέρος, το αποτελούν μερικά σύντομα διηγήματα, που ο Λίλλης δημοσίευσε στον αλβανικό τύπο με ψευδώνυμο, την ίδια περίοδο. Κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 2012. Την ίδια μέρα που πήρα το βιβλίο από το τυπογραφείο, η κόρη του κυρίου Λίλλη μου έστειλε κάποια από τα αδημοσίευτα έργα του προς έκδοση… Μετέφρασα ταυτόχρονα στην ελληνική το βιβλίο του Αλβανού ακαδημαϊκού Βασίλ Τόλε «Γιατί έκλαψαν τα άλογα του Αχιλλέα», μια σκόπιμη μετάφραση, για να δουν οι Έλληνες το μεγαλείο ιδιοποίησης του ελληνικού πολιτισμού από την αλβανική επιστήμη και φιλολογία προς υποστήριξη των ισχυρισμών τους περί αρχαίας καταγωγής των Αλβανών.

Τα δύο βιβλία, μπήκαν ξανά στη μέση στη μονογραφία, για τις διαχρονικές σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών στο Βόρειο Τμήμα της Ηπείρου. Είναι κι’ αυτό ένα έργο πολυετούς εργασίας και έρευνας. Μέρη και ιδέες του βιβλίου, παρουσιάστηκαν ως ξεχωριστά άρθρα, σε διάφορα επιστημονικά συνέδρια και έτυχαν ενδιαφέρουσας εκτίμησης και θετικής αντιμετώπισης. Παράλληλα, συνεχίζω τη συστηματοποίηση του υλικού για το πολιτικό βιβλίο, σχετικά με τους παράγοντες που οδήγησαν στον αφανισμό του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού. Θα αποτελεί μια συνέχεια του πρώτου.   

Ερ: Συνεχίζεις να διαμένεις με την οικογένειά σου στα πάτρια εδάφη. Πώς τα καταφέρνεις;

Απ: Δουλειά, φίλε μου, πολύ δουλειά. Βασική μου εργασία να πουλάω ειδήσεις. Κάποτε είχα δημοσιογραφική συνεργασία με Ελλάδα, Κύπρο, Γερμανία, Αμερική. Άρθρα, μεταφράσεις, έρευνες, προγράμματα. Κανένας πόρος χρημάτων από σχέσεις με θέματα που αφορούν την κοινότητά μας ή να κάνω κάποια κατάχρηση εκπροσώπησης κάποιου συλλογικού φορέα.

Δεύτερη πηγή εσόδων, η δουλειά του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο. (Επί τρία χρόνια τώρα έχασα τη θέση αυτή εργασίας. Μια ανάλυση ουσίας επιβεβαιώνει ότι, όταν αγαπάς τον τόπο σου πολύ, πληρώνεις ακριβά). Η εργασία της συζύγου μου και τελευταία η προσπάθεια του γιου μου να αναλάβει μόνος του τις προσωπικές οικονομικές ευθύνες. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο.

Ερ: Χάθηκε το παιχνίδι της παραμονής μας στα πάτρια εδάφη ή η σημερινή κρίση στην Ελλάδα, θα αποτελέσει ευκαιρία για επαναπατρισμό;

Απ: Νομίζω ότι ούτε την Κασσάνδρα θα πρέπει να κάνουμε, ούτε να δανειστούμε την παροιμία που λέει: «Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία».

Η κρίση στην Ελλάδα κάνει για μας, πολλαπλά δύσκολα τα πράγματα. Εκεί που διαπιστώνεις ότι αυτή θα φέρει κόσμο πίσω, όπως ήδη διαφαίνεται, εκεί το πρόβλημα περιπλέκεται. Η δικτύωση στην ελληνική κοινωνία των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών επί χρόνια ολόκληρα, δεν επιτρέπει την επιστροφή στα πάτρια εδάφη. Προκύπτει όμως ότι πολλοί Βορειοηπειρώτες να είναι χρεωμένοι στην Ελλάδα, κυρίως σε δάνεια. Βρίσκουν ως εύκολους πόρους εισοδήματος την πώληση της καλλιεργήσιμης γης στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Μπορεί και σπίτια ή άλλη ακίνητη περιουσία, προς την οποία σπεύδουν με ρευστό και πολύ χρήμα πλούσιοι αλλοεθνείς. Έσπασε πρόσφατα η αντίσταση της Δερβιτσιάνης. Ο χώρος από τις δύο πλευρές  του δημοσίου δρόμου, από Δερβιτσιάνη μέχρι Κακαβιά, ελέγχετε από αλλοεθνείς, όπως και τα παραδοσιακά κέντρα των περιοχών.

Οι Έλληνες παραγωγοί και έμποροι στο χώρο μας, εργάζονται υπό άνισες συνθήκες ανταγωνισμού. Άρα, θέλω να επισημάνω ότι υπάρχει μεγάλο δίλημμα. Η Ελλάδα μας διώχνει. Εμείς θέλουμε να μείνουμε εκεί και για να το πετύχουμε, είμαστε έτοιμοι να πουλήσουμε τα πάντα εδώ. Η επιστροφή εδώ προϋποθέτει δυσκολίες εργασίας, ξεκινήματος από την αρχή, ανασφάλεια, πιέσεις.

Και σε όλη αυτή την κρίσιμη και δύσκολη κατάσταση, δεν βγήκε κάποιος να  προσανατολίσει, να ενθαρρύνει προοπτικές… 

Σχετικά άρθρα: