Αχιλλέας ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: «Η τελειότητα βρίσκεται στους Aρχαίους Έλληνες»

Αχιλλέας ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: «Η τελειότητα βρίσκεται στους Aρχαίους Έλληνες»

Συνέντευξη

Ο ταλαντούχος γλύπτης, Αχιλλέας Βασιλείου, πριν παραχωρήσει τη συνέντευξη, επέμενε: «Δεν είμαι έτοιμος». Κι εννοούσε με αυτό ότι δεν έφτασε ακόμα εκεί που θέλει. Ενώ η συνέντευξη έγινε, απομαγνητοφωνήθηκε, πήρε σάρκα και οστά και κόντευε να δημοσιευθεί – εκείνος συνέχιζε να επιμένει: «Ότι είπαμε μήπως είναι καύχημα; Δεν είμαι εγώ ο ξεχωριστός γλύπτης…!».

Ερ: Από που κατάγεστε;

Απ: Από το Δέλβινο. Οι γονείς μου είναι από το χωριό Γέρμα. 

Ερ: Πώς γίνατε γλύπτης;

Απ: Γι’ αυτό που είμαι δεν αποφάσισα εγώ, μα αυτό που είναι μέσα μου. Από μικρός, όπως όλα τα παιδιά, έκανα σχέδια, αγνές παιδικές ζωγραφιές. Το θέμα είναι ότι συνέχισα να κάνω ζωγραφιές. Τα περισσότερα σχέδια ήταν αντιγραφές από τα βιβλία της ιστορίας. Άλογα, πολεμιστές, φρούρια…

Ερ: Ποιος είναι ο πρώτος δάσκαλός σας;  

Απ: Ο δάσκαλος ζωγραφικής, ο Αριστείδης Λιώλης. Κατάλαβε τι ήθελα και μου το έδωσε απλόχερα. Έφτιαχνα σχέδια και του τα έδειχνα. Μια μέρα πιάνει τον πατέρα μου και του λέει: «Ο γιος σας πρέπει να συνεχίσει καλλιτεχνική σχολή!». Πήγα, διαγωνίστηκα και περίμενα έξω αγχωμένος το αποτέλεσμα. Φίλος της οικογένειάς μας, με γνωριμίες, τότε, στο Υπουργείο Παιδείας, έφερε πρόωρα την είδηση ότι είχα πετύχει στο διαγωνισμό και ησύχασα.  

Ερ: Κάποιος άλλος που σας ώθησε;

Απ: Στο Λύκειο, είχα την τύχη να γνωριστώ με τον γλύπτη, Οδυσσέα Πασχάλη. Μου εμπιστευόταν το κλειδί του εργαστηρίου του. Την πραχτική μου, στη Σύνθεση, κανόνισε να την κάνω μαζί του. Και μόνο που τον έβλεπα να δουλεύει πάνω σε έργο, για μένα ήταν μεγάλο μάθημα. Τη μνημειακή γλυπτική του Οδυσσέα, όσο και να θέλει κανείς, δεν μπορεί να την φτάσει. Λαχταρώ τα έργα του. Είναι διαχρονικά, ανεκτίμητα. Σαν τα αρχαία.   

Ερ: Τι, συγκεκριμένα, διδαχτήκατε από τον Οδυσσέα Πασχάλη; 

Απ: Την πλαστικότητα στη γλυπτική, την ελευθερία έκφρασης, την εξπρεσιονιστική τεχνοτροπία, την ιμπρεσιονιστική αισθητική τάση, και βάλε… 

Ερ: Για ποια  ελευθερία έκφρασης, σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια;!

Απ: Ήταν ελευθερία έκφρασης στη μορφή, όχι στο περιεχόμενο. Δηλαδή το έργο που είχε φτιάξει ο Πασχάλης αν το πήγαινες στη Γαλλία δεν θα φαινόταν ότι ήταν φτιαγμένο από γλύπτη που ζει σε ανατολική χώρα. Θα μπορούσε να μπει άφοβα σε έκθεση στο Παρίσι, στη Ρώμη, παντού.  

Ερ: Βλέπω, ο Πασχάλης είναι το πρότυπό σας…

Απ: Τον εκτιμώ πολύ, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι τον έχω πρότυπο. Δεν μου αρέσει να έχω πρότυπα, που τα μπερδεύουν οι εποχές. Πρότυπο είναι ότι βγαίνει από τη σκέψη μου.

Ερ: Σπουδάσατε και  εργαστήκατε στο πρώην σύστημα. Προσαρμοστήκατε εύκολα στο νέο;

 Απ: Κοίτα, το καλό ή το κακό του χαρακτήρα μου είναι, ότι ποτέ δεν μπήκα σε καλούπια. Δεν εγκλωβίστηκα. Με την έννοια ότι παρόλο που σπούδασα και εργάστηκα εκεί, δεν συμπάθησα, μα ούτε κι αντιπάθησα τους εκεί καλλιτέχνες. Εξαιρώντας τον Οδυσσέα Πασχάλη και τον Έκτωρ Ντούλε. Τα έβλεπα απλά τα πράγματα κι είχα την εσωτερική ελευθερία μου.

 Ερ: Έχετε αρκετά φιλοσοφημένη σκέψη. Τι επηρέασε σ’ αυτό;

Απ: Μια μέρα, τυχαία, συνάντησα στη λίμνη των Τιράνων έναν συνταξιούχο που έκανε τη βόλτα του. Ξεκινήσαμε κουβέντα: «Τι έχεις τελειώσει; – με ρωτάει». «Γλυπτική». «Κι εγώ. Σπούδασα φιλοσοφία και γλυπτική στην Ελλάδα. Πώς σε λένε;». «Αχιλλέα». «Κι εμένα Αχιλλέα». Ήταν ο  Αχιλλέας Παπαδημητρίου, σύζυγος της γνωστής ζωγράφου, κυρίας Τζέγγου και πατέρας του γνωστού βιολινίστα, Γιάννη Παπαδημητρίου. Πιάσαμε φιλία. «Έχω πολλά βιβλία για την τέχνη μας – μου λέει». Πήγα στο σπίτι του. Είχε γράψει σε μπλοκάκια αποκόμματα από Έλληνες φιλόσοφους. Μου διάβασε μερικά. «Όχι έξω αυτά, γιατί θα μας βάλουν μέσα, με συμβούλεψε!». Σαν να ήξερε τι είχα μέσα μου και πάει να βάλει τάξη. Σαν να ήμουν πηλός, άρχισε να με πλάθει. 

Ερ: Φιλοτεχνήσατε έργα στην Αλβανία; 

Απ: Μόλις τελείωσα το Λύκειο, μου εμπιστεύτηκαν τον ανδριάντα του «Ήρωα του Λαού» Κεμάλ Στάφα, ο οποίος στήθηκε στο μέρος όπου στα χρόνια της Αντίστασης έγινε η συνάντησή του με τους νέους της εποχής. Φιλοτέχνησα το κοριτσάκι που παίζει ξέγνοιαστα τένις κι είναι τοποθετημένο στο πάρκο της πόλης μου. Άλλα έργα μου, παρουσιάστηκαν σε εκθέσεις, μπήκαν σε διαδρόμους και σε αίθουσες σχολείων.

Ερ: Σας αρέσουν τα πρώτα σας γλυπτά;

Απ: Έφτιαξα μια σειρά από πορτρέτα, που δεν γίνονται πια. Αν θα τα είχα τώρα, θα ήμουν πολύ ευτυχής. Βγήκαν αυθόρμητα και με λίγη δουλειά κι ήταν τόσο ωραία. Έγιναν σε εποχή που είχα άλλο βρασμό μέσα μου. Πολλά, από τα πρώτα σχέδια μου, τα έδωσα σε φίλους κι έκαναν φτερά. Ήταν πορτρέτα και συνθέσεις με θέμα τη φύση και τον άνθρωπο. Πολλά ήταν γυμνά.

 Ερ: Δηλαδή, υπάρχουν και τα ερωτικά σκιρτήματα…!!!

Απ: Να σας πω μια ιστοριούλα: Όταν ήμουν στο λύκειο συμπάθησα ένα κοριτσάκι, που ήταν μαθήτρια στο σχολείο ζωγραφικής. Έκανα το κεφάλι της σε μικρό μπούστο. Από τη στιγμή που το είδαν και το άρεσαν οι φίλες της, πιάσανε σειρά να φτιάξω και το μπούστο τους. Το λέω αυτό όχι για να αποδείξω τα ερωτικά, αλλά τη σχέση μου με το ωραίο. 

Ερ: Τι είναι η γλυπτική κι αν ερμηνεύεται ένα γλυπτό; 

Απ: Η γλυπτική είναι σιωπή. Πάντοτε ένας γλύπτης νιώθει σεμνός κι ανέκφραστος. Ο πόθος του είναι να εκφράζεται με σχέδια. Νομίζω ότι η ζωγραφική, η γλυπτική, ακόμα και η μουσική, απαιτούν τεράστια υπομονή. Ένα έργο γλυπτικής θέλει αρκετό χρόνο να διαμορφωθεί μέσα σου. Θα περάσει σε πολλές φάσεις, ώσπου να στηθεί κάπου και να συγκινήσει. Να δώσει χαρά στον κόσμο. Σε συναρπάζει ένα έργο, μα δεν μπορείς να το ερμηνεύσεις.

Ερ: Φιλοτεχνήσατε την προτομή του θανόντα πατέρα του πρόεδρου της Τανζανίας.

Απ: Έπεσε πάνω σε κάποια έργα μου ο πρόεδρος της Τανζανίας, του άρεσαν κι έκανε την παραγγελιά. Από φωτογραφία, που μου έδωσε, πήρα το ερέθισμα για την προτομή του πατέρα του. Ήταν σύμβολο ηρωϊσμού στη χώρα του. Σε DVD διέκρινα τον ηγέτη μέσα στο λαό, συνάμα και τον άξιο αγωνιστή. Η προτομή στήθηκε στην πρωτεύουσα, στο Νταρ ελ Σαλάμ.

 Ερ: Κάτι άλλο από τη δουλειά σας εκτός Ελλάδας;

Απ:Κάποιοι, σε έκθεση στην Αθήνα, είδαν το πορτρέτο του Μεγαλέξανδρου και μου το ζήτησαν σε μεγάλη προτομή. Το έργο τοποθετήθηκε στην Αλεξάνδρεια, στο χώρο του Ελληνικού Πανεπιστημίου με την ευκαιρία της ίδρυσής του. Έστησα αρκετά έργα στο εξωτερικό και κυρίως στο Βέλγιο. Εκεί γνώρισα από κοντά κι έναν άλλο, πλούσιο πολιτισμό.

 Ερ: Φιλοτεχνήσατε πολλά και σημαντικά έργα, όπως τον Πήγασο, κτλ.  

Απ: Μου δόθηκε η ευκαιρία να φτιάξω τον Πήγασο σε μπρούντζο, έργο 4.30 μ ύψος, που είναι σήμα κατατεθέν της Κορίνθου. (Λέει η μυθολογία ότι ο Πήγασος πήγαινε και ξεδιψούσε στις πηγές της Κορίνθου). Τοποθετήθηκε στην πλατεία κοντά στο λιμάνι. Για να πάμε το τεράστιο έργο επιτόπου, το φορτηγό πέρασε από παρακαμπτήριο δρόμο, επειδή εμπόδιζαν οι γέφυρες στην Εθνική Οδό.  

Ερ: Την έμπνευση, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, την απεικονίζουμε με τον Πήγασο. 

Απ:Μου αρέσει αυτή η εικόνα. «Αλλά πρέπει λίγο και να τον προκαλείς τον Πήγασο, λέει ο Μένης Κουμανταρέας. Γιατί δύσκολα θα ‘ρθει μόνος του. Κι αν έρθει, πρέπει να τον ταΐσεις για να κάτσει».

Ερ: Ποιο είναι το χρονικό περιθώριο παράδοσης ενός μνημείου;

Απ: Όλα τα έργα έχουν σύντομο χρονικό διάστημα παράδοσης, από έξι μέχρι εννιά μήνες το πολύ. Το μνημείο της Σαλαμίνας – δύο πολεμιστές με ακόντια, με ασπίδες πάνω σε πλεούμενο – που παριστάνει τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας του 480 π.Χ. – το δούλεψα όλο το χειμώνα. Το Γενάρη ξεκίνησε το έργο, το Σεπτέμβρη μπήκε στη θέση του, στον τύμβο. Αν συγκρίνουμε το χρόνο παράδοσης του Πήγασου και του μνημείου του ιππέα Γεωργίου Καστριώτη στα Τίρανα, έργο του Οδυσσέα Πασχάλη σε χαλαρή εποχή, εγώ παρέδωσα το μνημείο σε οκτώ μήνες, ενώ ο Πασχάλης σε δέκα χρόνια. 

Ερ: Τα περισσότερα θέματά σας σχετίζονται με την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας. Διαβάζετε ταχτικά… ; 

Απ: Ναι, διαβάζω, μα πιο πολύ φαντάζομαι. 

Ερ: Βιβλία που αφορούν την τέχνη;  

Απ: Με ένα σημείωμα από τον Πασχάλη, μπορούσα να πάρω από την Κρατική Βιβλιοθήκη των Τιράνων ακόμα κι απαγορευμένα βιβλία. Μου έκλεψαν μερικά και τα πλήρωσα αδρά, σε δεκαπλάσια τιμή. Θυμάμαι: μια φορά που η υπάλληλος της βιβλιοθήκης βγήκε να μου δώσει τα βιβλία, μόλις με αντίκρισε, τόσον δα μικρούλη, μου λέει: «καλά, για σένα έψαχνα τόση ώρα στα σκονισμένα ράφια;!».  

Ερ: Σε τι διαφέρει η γλυπτική από τη ζωγραφική;

Απ: Η γλυπτική θέλει πιο πολύ κόπο, πιο πολύ πάθος, πιο πολύ μέτρο. Όχι ότι η ζωγραφική θέλει λιγότερο. Αν σου έρθει μια έμπνευση στη ζωγραφική, πας αμέσως στο εργαστήριο, παίρνεις το τελάρο και την ρίχνεις. Στην γλυπτική αλλάζουν τα πράγματα. Χρειάζεται προεργασία: να ετοιμάσεις τα καβαλέτα, τα σίδερα, τα ξύλα, τον πηλό. Η γλυπτική σε θέλει δραστήριο, ακούραστο, σβέλτο. 

Ερ: Σε κάτι άλλο;  

Απ: Η γλυπτική θέλει περισσότερη φαντασία και προσοχή, γιατί το έργο φαίνεται από τριακόσιες εξήντα μοίρες. Από μπροστά, ίσως, να φαίνεται ωραίο, μα από πίσω να του λείπουν πράγματα. Τη ζωγραφική τη βλέπεις μόνον επίπεδα και υπάρχει τρόπος να κρύψεις πράγματα.  Έπειτα, στο γλυπτό, δεν γυρίζεις πίσω. Δεν διορθώνεις πιθανό λάθος, όπως στη ζωγραφική. 

Ερ: Πώς σχολιάζετε τον εαυτό σας;

Απ: Ένας καλλιτέχνης, δεν ξέρω πως σκέφτονται οι άλλοι, μπορεί να υπερεκτιμήσει τον εαυτό του, αλλά μπορεί και να τον υποτιμήσει. Μπορεί να τα δεχτεί και τα δύο μαζί. Να πει είμαι κάτι, μα και τίποτα. Είναι σχετικό το πώς βλέπει κανείς τον εαυτό του.  

Ερ: Δηλαδή δεν έχετε κάποια ιδέα για τον εαυτό σας;  

Απ: Αλίμονο σε εκείνον που δεν γνωρίζει τον εαυτό του. Δεν ξέρει το βάρος του. Ένας καθηγητής, που με έβλεπε να έχω κάποια ιδέα για τον εαυτό μου, προσπαθούσε να μου σπάσει τη μούρη, να μου ρίξει το ηθικό, να μου κόψει τα φτερά. Μου έλεγε συχνά: «Μη νομίζεις ότι θα κάνεις μεγάλα έργα!». Τότε εγώ ήμουν παιδάκι κι ονειροπολούσα. Κι ακόμα ονειροπολώ.

Ερ: Γιατί αντισταθήκατε στο τηλεφώνημά μου με το: «δεν είμαι ακόμα έτοιμος να δώσω συνέντευξη»;  

Απ: Επειδή δεν πέτυχα ακόμα το έργο που θα μου δίνει τη χαρά και την επιθυμία να το βλέπω κάθε μέρα. Να περνάω μπροστά του και να με εμπνέει διαρκώς. Να ερωτευτώ μαζί του.

 Ερ: Τι προσδοκάτε;

Απ: Ονειρεύομαι ένα έργο τέχνης στην τελειότητά του.

Ερ: Πού φαίνεται το καλό έργο;

Απ: Το καλό έργο δεν φαίνεται μέσα στο εργαστήριο, μα όταν τοποθετείται δίπλα σε άλλο. Όταν έχει σημείο αναφοράς. Και το άλλο. Όταν γυρίζεις πίσω και βλέπεις ένα παλιό σου έργο, δεν σου φαίνεται καλό. Συμβαίνει αυτό, γιατί ψάχνεις συνέχεια το καλύτερο.   

Ερ: Σε ποια σημεία της Ελλάδας υπάρχουν έργα σας; 

Απ: Στη Φλώρινα είναι ο Ιερέας του ‘21, σε ανδριάντα.  Στην Ήπειρο, κοντά στα ακριτικά χωριά, είναι άλλος ιερέας, που πολέμησε στην περίοδο της οριοθέτησης των συνόρων, με στόχο πολλά χωριά να ανήκουν στην Ελλάδα. Στην Τρίπολη, μπροστά στο Δικαστικό Μέγαρο, είναι τοποθετημένος ο ανδριάντας του Τερτσέτη, του δικαστή που δεν επέγραφε τη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη. Στην Άμφισσα είναι το μνημείο του Ιωάννη Μητρόπουλου, που ύψωσε τη σημαία επί τουρκοκρατίας, ενώ στο Ρέθυμνο είναι δύο συνθέσεις αγωνιστών του ‘21. Το μεγάλο μνημείο στη Μακεδονία μιλάει για τον ποντιακό ξεριζωμό. Πολλές προτομές είναι τοποθετημένες σε μουσεία, σε σχολεία. 

Ερ: Βραβευτήκατε ποτέ;  

Απ: Σχεδόν ότι έργο έχω στήσει, είναι και βραβευμένο.

 Ερ: Ανοίξατε ατομική έκθεση;

Απ: Άνοιξα ατομική έκθεση στο Δήμο Αθηναίων. Στην Πλάκα είχα τον δικό μου εκθεσιακό χώρο. Τον παράτησα όταν ανέλαβα δουλειές στο Βέλγιο. Σε ομαδική έκθεση, που μόνο διαφημίζεσαι, πήρα μέρος με δύο έργα.

Ερ: Πώς κρίνει η κριτική τα γλυπτά σας; 

Απ: Έγραψε κάποια εφημερίδα για το μνημείο της Σαλαμίνας: «Δεν το ξεχωρίζεις από το αρχαίο». Η Ελευθεροτυπία το αποκάλεσε αριστούργημα. Άλλο έντυπο με έκανε ήρωα. Για μένα δεν μετράνε τα ωραία λόγια, μα το πόσο ικανοποιούμαι εγώ από το κάθε έργο μου. Διαφωνώ κάθετα με εφημερίδα που διαφημίζει έργο τέχνης: τηγανητά αυγά κι ένα μπουκάλι κρασί χυμένο πάνω στο τραπέζι. Συμφωνώ με την αντικειμενική κριτική, που σε βοηθάει για να προχωρήσεις. 

Ερ: Για σας τι είναι οι Αρχαίοι Έλληνες; 

Απ: Αν την τέχνη, που είναι η αντιγραφή της ζωής, τη φαντάζεσαι σαν μια πυραμίδα, η κορυφή της είναι οι Αρχαίοι Έλληνες. Η τελειότητα βρίσκεται στους Αρχαίους Έλληνες. Αυτοί ξέρανε τα πάντα. Δεν άφηναν πουθενά σκιές και κενά. Τα λέγανε όλα. Το λύνανε το πρόβλημα. Ήταν ιερά τέρατα.     

Ερ: Ποιους θεωρείτε κορυφαίους; 

Απ: Το Φειδία, το Λύσιππο, τον Σκόπα… Όλοι είναι κορυφαίοι. Βλέπεις τα αριστουργήματά τους και πείθεσαι ότι δεν ξαναγίνονται τα έργα τους.

Ερ: Διαπιστώνω συναίσθημα στα έργα σας. 

Απ: Ζω έντονα αυτό που θέλω να κάνω. Προσγειώνω τη φαντασία στην πραγματικότητα. Στη γλυπτική, σε σχέση με τη ζωγραφική, είναι πιο δύσκολο να πετύχεις το συναίσθημα, γιατί έχεις να κάνεις με ψυχρό υλικό. Παρόλα ταύτα, το παλεύω. 

Ερ: Με την σύγχρονη τεχνολογία πώς τα πάτε; 

Απ: Καθόλου καλά. Με συνάδελφο περάσαμε τους Δελφούς και επήγαμε να δει τη «Ναυμαχία της Σαλαμίνας». Όταν αντίκρισε το μνημείο λέει: «Ωραίο το βλέπω, όμως δεν ξέρω αν το προβάλετε σε ιστοσελίδα;». Για το ίδιο πρόβλημα – έλλειψη διαφήμισης – συλλέκτης μου λέει: «Πρέπει να το παραδεχτείτε ότι σφάλετε». Μετά λύπης διαπιστώνω και το άλλο άκρο: Την ψεύτικη διαφήμιση. Φίλος μου, που είναι στη Γαλλία, έχει την άποψη: «Αν δεν το παίζεις Μπριτζίτ Μπαρντώ σήμερα, στην τέχνη, δεν είσαι τίποτα». Φαντάσου τι γίνεται!  

Ερ: Η γλυπτική σου εξασφαλίζει οικονομική άνεση; 

Απ: Η γλυπτική, στην Ελλάδα, δεν πληρώνεται όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Εδώ, όπως σε όλα τα πράγματα και στη γλυπτική, γίνονται εκπτώσεις. Αν σε κάποια άλλη χώρα ένα καλό έργο σου βγάζει τα λεφτά μιας δεκαετίας, εδώ δεν σου βγάζει ούτε τα λεφτά μιας χρονιάς. 

Σε μια γωνιά (του εργαστηρίου) διακρίνω ένα γυμνό.

Ερ: Ποια είναι αυτή η καλλονή; 

Απ: Είναι η Σκλεναρίκοβα, το γνωστό μοντέλο, που είχα την τύχη να μου ποζάρει. Το άγαλμα που βλέπετε είναι αντίγραφο. Το πρωτότυπο είναι επίχρυσο και βρίσκεται στα χέρια ενός τρελού Έλληνα. Είναι προσωπικό το θέμα, για να ρίξεις τόσα λεφτά για ένα γλυπτό! Καταλαβαίνεις…!!!  

Ερ: Τι είναι για σας το μέτρο του ωραίου;

Απ: Θα σας το εξηγήσω με ένα περιστατικό: Πήγα με παρέα σε καλλιστεία. Περάσανε στην πασαρέλα δέκα καλλονές, η μια καλύτερη από την άλλη. Αυτά, πριν βγει η Σκλεναρίκοβα. Μόλις πέρασε από μπροστά μας το μέτρο του ωραίου, τις προηγούμενες καλλονές τις ξεχάσαμε εντελώς. 

Ερ: Συχνά «σκοντάφτουμε» και πάνω σε μοντέρνα έργα σας. Τι σας οδήγησε στη μοντέρνα τέχνη;

Απ: Από το σχολείο είχα αυτή την τάση. Ας την πω, καλύτερα, μανία. Η μοντέρνα τέχνη, αν δεν έχεις χωνέψει καλά όλες τις προηγούμενες, δεν πετυχαίνεται εύκολα. Επειδή είναι η συμπυκνωμένη μορφή έκφρασης. Τώρα «απλοποιήθηκε» το θέμα της μοντέρνας τέχνης. Καταφεύγουν σε αυτή, όσοι καλλιτέχνες δεν μπορούν να κάνουν τέχνη. Το μοντέρνο, χωρίς σταθμά και μέτρα, σου καλύπτει τις αδυναμίες. Στην πειθαρχημένη γλυπτική, αν γίνει έναν πόντο μακρύτερο το ένα χέρι από το άλλο, θα φανεί.   

Στο εργαστήριο βλέπω πάνω σε ένα τραπέζι σμίλες, σπάτουλες, λάμες…

Ερ: Ποιο είναι το βασικό σας εργαλείο;  

Απ: Η σκέψη και τα χέρια. Ό,τι κάνουν αυτά, δεν τα κάνει κανένα εργαλείο.

Ερ: Πώς οργανώνετε τη δουλειά σας;

Απ: Δουλεύω σε δύο ή και σε περισσότερα έργα ταυτοχρόνως. Το ένα σε τρώει, συνήθως, με τη μονοτονία και δεν αποδίδεις. Όταν σε πιέζει ο χρόνος, είσαι αναγκασμένος να δουλεύεις στο ίδιο έργο κι ακατάπαυτα. Για να παραδώσω τον Πήγασο, πολλά μεσάνυκτα με βρήκαν πάνω στη σκαλωσιά. Είναι και έργα που με κουράζουν! 

Ερ: Τι θα πει κούραση στη γλυπτική;

Απ: Μόνον να σκεπάσεις και να ξεσκεπάσεις ένα έργο, για να μην σου στεγνώσει ο πηλός, σου φεύγουν, συνολικά, δύο και δυόμισι ώρες την ημέρα. Αυτό είναι κούραση, αγγαρεία. Και βοηθό να έχεις, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την εργασία από μόνος του. Θέλει κι εσένα από πάνω, σαν εργάτη. 

Ερ: Φτιάχνετε και γλυπτά από λευκό μάρμαρο… 

Αρκετά. Το μάρμαρο εκπέμπει φως. Όμως, η επεξεργασία του είναι δύσκολη. Θέλει χειρονακτική εργασία – γερό μπράτσο, να χτυπάει ακατάπαυτα τη σμίλη με το ματρακά. Σε γεμίζει σκόνη. Άμα τύχει κάτι σε μάρμαρο, τη χοντρή δουλειά τη δίνω, εννοείται, έναντι αμοιβής, σε άλλους, που ξέρουν και αντιγράφουν πιστά το γύψινο δείγμα μου. 

Ερ: Πώς παίρνετε ένα έργο; 

Απ: Μέσω πανελλαδικού διαγωνισμού. Για τον Πήγασο, π.χ., διαγωνιστήκαμε 33 γλύπτες. Παρουσίασε ο καθένας τη μακέτα του. Πέρασε η επιτροπή και τις εκτίμησε. Κι έβαλε το δάχτυλο σε μία. 

Ερ: Λένε ορισμένοι ότι ο Αχιλλέας με αλισβερίσι παίρνει δουλειές.  

Απ: Να τους πείτε ο πατέρας του γεννήθηκε στο Κολωνάκι κι έχει φίλο το Γερουλάνο. Ήρθα από μια χώρα, από το πουθενά και προχωρώ. Παίρνω αρκετά έργα όταν ντόπιοι δεν μπορούν να σταυρώσουν έργο. Άμα παλεύεις κι έχεις και ήθος, προχωράς.

Ερ: Από πότε ξεκινάει η πάλη;

Απ: Όταν λέω «παλεύω», δεν εννοώ ότι ξεκίνησα χθες τον αγώνα. Όταν ήμουν στο Λύκειο και πηγαίναμε για Χριστούγεννα στα σπίτια μας, οι φίλοι μου κουβαλούσαν από τα Τίρανα μήλα και πατάτες. Εγώ, κουβαλούσα στην ξύλινη βαλίτσα μου, πηλό. Το καλό αποτέλεσμα δεν έρχεται από τη μια μέρα στην άλλη. Στο σπίτι μου, με έξι αδέρφια, κάποτε το ένα δωμάτιο το γύρισα σε εργαστήριο, για να φτιάξω ανδριάντα. Είπα σε κάποιους φίλους την τρέλα μου. Όταν τον είχα έτοιμο, τους προσκάλεσα να έρθουν να του ρίξουν μια ματιά. «Έκανες ανδριάντα(;!) μου είπαν. Πού το βρήκες τόσο θάρρος (;!)»  

Ερ: Αν αποτύχατε ποτέ;  

Απ: Αρκετές φορές. Μόνο σε μακέτες έργων. Τις ετοίμαζα, κι όταν τις κοιτούσα μετά από μέρες κι έπιανα λάθη, τις εξαφάνιζα. Η αποτυχία, λέει ο Kevin Costner, είναι όταν συνειδητοποιείς ότι κάτι δεν πήγε καλά. Κι επιθυμείς διαρκώς να το βελτιώσεις.

Ερ: Τι απ’ όλα δε θα ανεχόσασταν…;

Απ: Ορισμένους που, ενώ ξέρουν ότι δεν έχουν τα κότσια, επιχειρούν να τραβήξουν το κάρο. Και το χειρότερο, όταν προσπαθούν να φανούν αυτοί κι όχι το έργο τους.

Ερ: Κάποιο ελάττωμα; 

Απ: Είμαι πεισματάρης. Θέλω να τρέχω. Ακόμα και στη γυμναστική στο σχολείο προσπαθούσα να τρέχω πολύ. Οι συμμαθητές με αποκαλούσαν «ελικόπτερο». Μου αρέσει να με κυνηγούν, για να τρέχω περισσότερο. Να πηγαίνω πιο μπροστά. Όμως, δεν νιώθω λιγούρης για οποιονδήποτε καλύτερό μου. Όχι, όμως, και για κάθε κουτσή Μαρία, που μας το παίζει γλύπτης. Που προσποιείται το βαρύ πεπόνι. 

Ερ: Ετοιμάσατε μήπως, κάποια προτομή επιζώντα για χρήση μετά θανάτου;  

(Γελάει).

Απ: Ναι. Δύο μάλιστα. Ενός ηλικιωμένου ζευγαριού. Ενός εφοπλιστή και της γυναίκας του. Πότε – πότε μου έριχνε κανένα τηλέφωνο ο υπερήλικος και μου έλεγε: «Φίλε μου Αχιλλέα, ζω ακόμα!». Και γελούσαμε κι οι δύο. 

Ερ: Ποια θεωρείτε καλύτερα έργα σας;

Απ: Αισθάνομαι σαν δύο κολόνες μέσα στην ψυχή μου τη «Μάχη της Σαλαμίνας» και τον «Πήγασο». Χωρίς, ασφαλώς, να υποτιμώ τα άλλα έργα… Το καθένα είναι κι ένα κομμάτι της ψυχής μου.

Ερ: Λείπουν γλυπτά από τις πλατείες της Ελλάδας;

Απ: Ένα σωρό. Πολλοί επισκέπτες έρχονται από την άκρη του κόσμου, για να βρουν σε κάποιο σημείο της Αθήνας, είτε αλλού, π.χ., το άγαλμα του Διογένη, που είναι γνωστός και από την φιλοσοφική του έκφραση: «Από τα άγρια θηρία, πιο πολύ φοβάμαι τους συκοφάντες και από τα ήμερα τους κόλακες», και δυστυχώς δεν το βρίσκουν πουθενά. Σε ανοικτό χώρο δεν βρίσκουν ούτε την προτομή του Όμηρου. Ούτε, ούτε, ούτε…

Ερ: Σας βλέπω αγχωμένο, τι τρέχει…;

Απ: Επειδή βρίσκομαι πάνω στη δουλειά για την προετοιμασία της προτομής του Παναγούλη, που συμβολίζει την ελευθερία και τη δημοκρατία. Προσπαθώ να συνδυάσω αυτές τις δύο φοβερές έννοιες. Αισθάνομαι μεγάλη ευθύνη, γιατί το έργο θα πέσει στο μάτι όλης της Ελλάδας. (Θα τοποθετηθεί στην καρδιά της Αθήνας, στην πλατεία Δικαστηρίων, ανάμεσα στην Οδό Αρσάκη και Σανταρόζα,  απέναντι στο Μουσικό Θέατρο Rex). 

Ερ: Συμμετέχετε σε συναντήσεις Βορειοηπειρωτικών Σωματείων;

Απ: Συχνά – πυκνά με προσκαλούν φίλοι και γνωστοί. «Δεν τους λέω ούτε ναι, ούτε όχι». «Μα έλα, επιμένουν, γιατί θα είναι και ο Βαρβιτσιώτης ή ο Παντούλας ή ο Βορίδης…». «Τώρα δεν θα έρθω, τους το κόβω με το μαχαίρι». Δεν μου αρέσει να μετέχω σε πολιτικοποιημένες εκδηλώσεις.

Ερ: Όταν περνάτε από την Χαιρώνεια, πάντα σταματάτε στο κολοσσιαίο πέτρινο Λιοντάρι. Γιατί το κάνετε αυτό;

Απ: Για να θαυμάσω το τεράστιο και καλοφτιαγμένο γλυπτό, να θαυμάσω αυτούς που το σμίλευσαν.

Ερ: Βλέπω ότι έχετε και κλουβιά με καναρίνια στο εργαστήριο. Τα ταΐζετε, τα ποτίζετε κανονικά ή καμιά φορά και τα ξεχνάτε; 

Απ: Τα φροντίζω. Πότε – πότε τα αφήνω ελεύθερα, να κάνουν τη βόλτα τους μέσα στο εργαστήριο. Ξεχνάω καμιά φορά την πόρτα ανοικτή και φεύγουνε. Χάνονται μέσα στα δέντρα του «Φιλοπάππου», απολαμβάνουν την ελευθερία τους…

Σχετικά άρθρα: