29 Νοεμβρίου 1944: Ημέρα Απελευθέρωσης της Αλβανίας από τους Ναζί, υπερβολή ή κομματικό ψεύδος;

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βαίνει προς το τέλος του τον Νοέμβριο του 1944. Στο μέτωπο των Βαλκανίων, η Ελλάδα έχει εκκενωθεί από τα γερμανικά στρατεύματα που μέσω της Γιουγκοσλαβίας υποχωρούν προς την Κεντρική Ευρώπη. Η Βουλγαρία, σύμμαχος του Άξονα μέχρι τότε, συγκλονίζεται από συμμαχικούς βομβαρδισμούς και ήδη με τα σοβιετικά στρατεύματα εντός του εδάφους της πολιτικές δυνάμεις ετοιμάζουν το πέρασμα στο συμμαχικό στρατόπεδο ενώ η Γιουγκοσλαβία εντείνει τον παρτιζανικό αγώνα της.

Η Αλβανία από το 1939 αποτελούσε ιταλικό φασιστικό προτεκτοράτο σε προσωπική ένωση με το ιταλικό βασίλειο μέχρι τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Το 1943, με τη συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές προσγειώθηκαν αστραπιαία και κατέλαβαν στρατιωτικά τα κέντρα εξουσίας στην αλβανική επικράτεια εγκαθιστώντας το κράτος-μαριονέτα με την επωνυμία “αλβανικό βασίλειο”, υπό την εξουσία των γερμανικών όπλων.

Η Αλβανία ως βασίλειο μεταξύ Σεπτεμβρίου 1943 και Νοεμβρίου 1944. Έχοντας λίγα στρατεύματα για να περιφρουρήσουν τις περιοχές που αποσπούσαν από τον ιταλικό έλεγχο το 1943, οι Γερμανοί ανέθεσαν σε αυτοσχέδια υποτελή κρατίδια, όπως το αλβανικό βασίλειο, την περιφρούρηση μεγαλύτερων περιοχών ενσωματώνοντας σε αυτό το γιουγκοσλαβικό Κοσυφοπέδιο και την δυτική “γιουγκοσλαβική” Μακεδονία.

Υπό γερμανική κυριαρχία, η Αλβανία έδειξε για μια στιγμή να απολαμβάνει το όνειρο της “Μεγάλης Αλβανίας” ενσωματώνοντας στα προπολεμικά σύνορά της και το Κοσυφοπέδιο από τη Γιουγκοσλαβία, καθώς και σημαντικό τμήμα των δυτικών εδαφών της Βόρειας Μακεδονίας επίσης από τα γιουγκοσλαβικά εδάφη. Μια νέα φιλο-γερμανική κυβέρνηση και χωροφυλακή δημιουργήθηκε για την τήρηση της τάξης. Μαζί της οργανώθηκε και μια ισχυρή δύναμη αντίστασης κομμουνιστών παρτιζάνων. Οι δύο τελευταίες δυνάμεις συγκρούστηκαν στη μικρής διάρκειας κατοχή της χώρας από τους Γερμανούς με αμφίβολα αποτελέσματα.

Ο Μέγας Μουφτής της Ιερουσαλήμ, Amin al Husseiniεπιθεωρεί τους Βοσνίους εθελοντές της 23ης Μεραρχίας Waffen-SS. Μεταξύ τους υπήρχαν και πολλοί Αλβανικής καταγωγής που λίγο αργότερα θα συγκροτούσαν τον πυρήνα της Μεραρχίας SS “Skandenbeg”.

Ταυτόχρονα, οι Γερμανοί προωθούσαν και την ιδέα στρατολόγησης Αλβανών σε μονάδες SS με σκοπό να τους χρησιμοποιήσουν στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι προσπάθειές τους μετουσιώθηκαν στη συγκρότηση της Μεραρχίας “Skanderbeg” (από τον μεσαιωνικό ηγεμόνα της περιοχής που πολέμησε κατά των Οθωμανών) γνωστής και ως 21ης Waffen SS Ορεινής Μεραρχίας ή 1ης Αλβανικής, με κυρίως αστυνομικά και αντιπαρτιζανικά καθήκοντα σε ορεινό περιβάλλον.

Η Μεραρχία “Skanderbeg” συγκροτήθηκε με πυρήνα 1000 περίπου άνδρες Αλβανικής καταγωγής που υπηρετούσαν στην 23η “Κροατική” Μεραρχία Waffen SS και είχαν στρατολογηθεί κυρίως από τις περιοχές της Βοσνίας, του Κοσυφοπεδίου και του Σαντζακίου.

Μουσουλμάνοι εθελοντές στα SS με Γερμανούς στρατιώτες σε κοινές αντιανταρτικές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια.

Φαίνεται πως ο αντιπαρτιζανικός αγώνας δεν ήταν τόσο έντονος αφού δεν επηρέασε τη συγκρότηση αυτών των μονάδων, που εξοπλίστηκαν με γερμανικές στολές, ιταλικά όπλα και μουσουλμανικά φέσια. Με την υποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από το αλβανικό έδαφος προς τα βόρεια, ενόψει της προέλασης του Κόκκινου Στρατού στην κεντρική Ευρώπη, οι κομμουνιστικές παρτιζανικές δυνάμεις αναλαμβάνουν την εξουσία στην Αλβανία και ανακηρύσσουν την απελευθέρωση της χώρας.

Αλβανοί παρτιζάνοι εισέρχονται στην πρωτεύουσα των Τιράνων στις 29 Νοεμβρίου. Η “επίθεση” για την απελευθέρωσή τους έγινε μετά την αποχώρηση των Γερμανών και μάλλον αποτέλεσε περίπατο.

Αντίστροφα, με την εκκένωση της χώρας από τα γερμανικά στρατεύματα το 1944, οι φιλογερμανικές αρχές διαλύθηκαν και οι αντάρτες κινήθηκαν και κατέλαβαν όχι μόνο τη χώρα αλλά και το Κόσοβο και σε συνεργασία με τον ομοϊδεάτη Τίτο συμμετείχαν στην εκκαθάριση του Μαυροβουνίου και της Βοσνίας. Η ακριβής ημέρα της ανεξαρτησίας δεν είναι σαφής. Πολλοί ως σήμερα λένε ότι η ημερομηνία της 29ης Νοεμβρίου επιλέχθηκε επίτηδες από την κομμουνιστική κυβέρνηση για να συμπέσει με την αντίστοιχη γιουγκοσλαβική επέτειο.

military-history.gr / Στάθης Βασιλείου