Διαβάζοντας το βιβλίο:  «Ευλογημένα χώματα» του Μιχάλη Χαρ. Μάνου

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Γράφει

ο Μηνάς Λέκκας 

«Ένα καλό βιβλίο, είναι ένα παράθυρο απ’ όπου βλέπουμε καλύτερα τον κόσμο», λέει μια σοφή ρήση. Ένα τέτοιο μεγάλο και γεμάτο φως παράθυρο ανοίγει μπροστά μας, διαβάζοντας το νεοεκδοθέν βιβλίο του πολυδιάστατου διανοούμενου, του φλογερού αγωνιστή και ακάματου εργάτη του λόγου και της πένας, του συμπατριώτη μας Μιχάλη Χαραλάμπους Μάνου από τη Δερβιτσάνη της Κάτω Δρόπολης.

Αξιέπαινη και αξιόλογη η πρωτοβουλία του γνωστού δημοσιογράφου Γιώργου Μύτιλη, που σε συνεργασία με τις τρεις κόρες του συγγραφέα στην Αμερική, συγκέντρωσε όλα τα σκόρπια κείμενα και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, τα επεξεργάστηκε και επιμελήθηκε με ευθύνη τη σπουδαία και καλαίσθητη αυτή έκδοση, σημαντική προσφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα μας.

Στις 378 σελίδες του βιβλίου αυτού, λοιπόν, χτυπάει αδιάκοπα, σαν μεγαλόηχη καμπάνα, η μεγάλη καρδιά του συγγραφέα του, που επίσης αδιάκοπα την τρυπάει σαν πυρακτωμένο κοντάρι ο πόνος για τη σκλαβωμένη του γενέτειρα.

Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη-κεφάλαια.

Το πρώτο μέρος, φέρει τον τίτλο που φέρει και το ίδιο το βιβλίο «Ευλογημένα χώματα» και αποτελεί το ήμισυ του όλου συγγράμματος. Ο Μιχάλης Χαρ. Μάνος, το δεξί χέρι του Εθνομάρτυρα Βασίλη Σαχίνη, γαλουχήθηκε και ανδρώθηκε δίπλα του, στον αγώνα για τα δίκαια αυτού του τόπου κι αυτού του κόσμου. Μετά την άνανδρη, μπαμπέσικη εκτέλεση του αειμνήστου Σαχίνη, στις 18 Νοέμβρη του 1943 και αφού πληροφορείται πως το επόμενο θύμα ήταν αυτός, φεύγει για την Ελλάδα. Εγκαθίσταται στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, στα Γιάννενα.

Προικισμένος με αγωνιστικό πνεύμα, γεμάτος ενέργεια και διάθεση προσφοράς στην πατρίδα, ιδρύει στα Γιάννινα την «Επιτροπή Βορειοηπειρωτικού Αγώνος», το «Πρακτορείον Ηπειρωτικού τύπου» και γίνεται αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Βόρειος Ήπειρος». Κατέστη δε μόνιμος ανταποκριτής των εφημερίδων: Καθημερινή, Βήμα, Εθνικός Κύριξ, Ακρόπολις, κ.α. Το Μάιο του 1952, ανάμεσα σε πολλές άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδίδει το πολυσέλιδο ιστορικολαογραφικό και λογοτεχνικό περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία», που το 1955 τιμήθηκε με το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών από το ανώτερο πνευματικό ίδρυμα της Ελλάδας. Ιδρυτής και διευθυντής της ο κ. Μάνος.

Μετά την πενταετή πετυχημένη έκδοση της «Ηπειρωτικής Εστίας», πιεσμένος από οικονομικά και οικογενειακά προβλήματα, φεύγει για την Αμερική. Αφήνει, όμως, στα Γιάννενα και στην «Ηπειρωτική Εστία», γέννημα και θρέμμα του, τη σκέψη του και την ψυχή του. Μένει υποδιευθυντής της εν αποδημία.

Στην Αμερική, στην ομογένεια της Νέας Υόρκης και των άλλων μεγαλουπόλεων, βρίσκει πρόσφορο έδαφος και αναπτύσσει πλατιά πολιτικο-πολιτισμική και πατριωτική δράση. Συνεχίζει τη συνεργασία του με την εφημερίδα «Εθνικός Κύριξ» και διοργανώνει διαλέξεις και εκδηλώσεις. Η ρητορική του ευφράδεια και η βαθιά γνώση των προβλημάτων της λεύτερης και της σκλαβωμένης Ηπείρου και γενικότερα του Ελληνισμού, έλκουν την προσοχή των Ελλήνων της Αμερικής, που αναγνωρίζουν στο πρόσωπό του τον φλογερό αγωνιστή και τον ευαίσθητο και πολυεδρικό διανοούμενο.

Σε ραδιοφωνικό σταθμό της Νέας Υόρκης αναλαμβάνει την Ελληνική Εκπομπή. Ο ίδιος γράφει τα κείμενα και μαζί με την κόρη του τα εκφωνούν. Η ζεστή, μελωδική φωνή της Θάλειας και τα καλογραμμένα κείμενα, γεμάτα πατριωτισμό, αγάπη και νόστο για την πατρίδα, αναπτερώνουν το ηθικό των ομογενών και τους κάνουν να νιώθουν περήφανοι γι’ αυτό που είναι, για την καταγωγή τους.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, που τιτλοφορείται «Νοεροί περίπατοι στην Ελλάδα», διαμέσων του ραδιοφωνικού προγράμματος: «Κυριακάτικο Πρωινό» που επίσης εκφωνεί θαυμάσια η κόρη του Θάλεια, ταξιδεύοντας νοερά σε δεκαεφτά νομούς του Ελλαδικού χώρου, βλέπει με τα μάτια της ψυχής του και περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις χάρες και τις καλλονές του Ελλαδικού χώρου, περιγράφει ιστορικά γεγονότα και ιστορικά πρόσωπα του κάθε νομού, προκαλώντας βαθιά συγκίνηση και αναζωπυρώνοντας στους ακροατές την  αγάπη και το νόστο για την πατρική γη.

Το τρίτο μέρος, που περιλαμβάνει 26 πετυχημένα ποιήματα του κ. Μάνου, τιτλοφορείται «Απόηχοι της σκλαβιάς». Καβάλα στον φτερωτό Πήγασο τριγυρνάει στην αγαπημένη του, σκλαβωμένη γενέτειρα, εξυμνεί τον εθνομάρτυρα Βασίλειο Σαχίνη και με τις λυρικές χορδές της ψυχής του τραγουδάει τον αβάσταχτο πόνο της σκλαβιάς, αλλά και τον βαθύρριζο πόθο και την ελπίδα για τη λευτεριά. Τραγουδάει το νόστο του ξενιτεμένου Βορειοηπειρώτη και γενικότερα του Έλληνα, για την πατρική του γη.

Γράφει: 

Όσ’ άστρα έχ’ ο ουρανός,
τόσες ευχές θα κάνω.
Να πει ο Θεός και να γενή,
σκλάβος να μη πεθάνω.

Όλα του τα ποιήματα μαρτυρούν για μια ευαίσθητη, λυρική ψυχή και ένα μάστορα της πειθαρχημένης ποίησης, του οχτασύλλαβου, του δωδεκασύλλαβου στίχου και του σονέτου.

Στο τέταρτο μέρος, κάτω απ’ τον τίτλο: «Κοντά στην παράδοση», περιλαμβάνονται η ιστορία του χωριού του, της Δερβιτσάνης, ήθη και έθιμα, λαογραφικές μελέτες, δεισιδαιμονίες, ρητά και παροιμίες, προφητείες του Αγίου Κοσμά για τον τόπο μας, λαϊκά παιχνίδια και συνήθειες, κ.τ.λ.

Και το υπέροχο αυτό βιβλίο, κλείνει με το πέμπτο κεφάλαιο που τιτλοφορείται: «Αναμνήσεις, αποχαιρετισμοί…». Περιλαμβάνει αναμνήσεις και αποχαιρετιστήριους λόγους της οικογενείας του, συγγενών και φίλων και στενών συνεργατών του, υψηλών εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου από την Ήπειρο και την Ομογένεια.

Ο μεγάλος αυτός πατριώτης και λόγιος του τόπου μας, αποδήμησε εις Κύριον στις 19 Νοεμβρίου του 1973, αφήνοντας πίσω του ένα μεγάλο κενό κι ένα άξιο θαυμασμού έργο.

Σαν κατακλείδα, θα αναφέρω τη ρήση του γάλλου φιλόσοφου, Καρτίσιο: «Η ανάγνωση εκλεκτών βιβλίων είναι συνδιάλεξη με τους πιο τέλειους από τους ανθρώπους μας, που έζησαν κατά το παρελθόν η το παρόν.» Και το βιβλίο του συμπατριώτη μας, Μιχάλη Χαραλάμπους Μάνου, είναι ένα εκλεκτό βιβλίο.

22.01.2023