Δυο λόγια για τον Μιχάλη Μάνο εκ Δερβιτσάνης και το έργο του στην «Ηπειρωτική Εστία»

Γράφει

ο Παναγιώτης Μιχ. Λέζος

Στην εκδοτική προσπάθεια της Εταιρείας Ερευνών Ελίκρανον, που έχει τάξει σκοπό ζωής, την δημιουργία μιας πλήρους ηπειρωτικής βιβλιοθήκης πηγών, για τους αυριανούς ερευνητές, οι οποίοι θα ανασκάπτουν την ιστορική αλήθεια, αναφορικά με τον ηπειρωτικό χώρο, αναμφισβητήτως και έπιασε θέση και, μάλιστα από τις πρώτες, η αναζήτηση του μακρόβιου περιοδικού «Ηπειρωτική Εστία».

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, άρτι αφιχθέντες  στην Αθήνα ως «νεομετανάστες», αρχίσαμε αγοράζοντας κάποια ελάχιστα τεύχη από τα παλαιοβιβλιοπωλεία της Αθήνας, δύσκολη, όμως, η προσπάθεια να βρούμε ολόκληρη τη σειρά των περιοδικών, που από την αρχή του εγχειρήματος, πληροφορηθήκαμε πως υπήρχαν 40 ολόκληρη τόμοι του περιοδικού.

Από τα πρώτα τεύχη που συναντήσαμε, μάθαμε πως ο αρχιτέκτονας της μνημειώδους έκδοσης ήταν ένας Έλληνας Βορειοηπειρώτης, ένας δικός μας άνθρωπος από την Δερβιτσιάνη, ο Μιχάλης Μάνος που, το 1945 διωκόμενος από την ιδιαίτερη πατρίδα του, λόγω της εγκαθίδρυσης εκεί του σιδηρού παραπετάσματος, είχε εγκατασταθεί στα Ιωάννινα, όπου και ανέπτυξε την πατριωτική και εθνική του δράση.

Μετά από 20 χρόνων προσπάθεια, καταφέραμε, εκ δαπανώμενοι, να έχουμε στα χέρια μας ολόκληρη τη σειρά των περιοδικών «Ηπειρωτική Εστία» που συμπληρώνουν 40 πανόδετους τόμους και δεκάδες-εκατοντάδες σελίδες.

Με την απόκτηση όλων των τόμων «ήρθαμε αντιμέτωποι» με το μεγαλείο της περιοδικής αυτής έκδοσης και, ταυτόχρονα δημιουργήσαμε μια πλήρη εικόνα για τον εκδότη της προσπάθειας αυτής, τον αείμνηστο Μιχάλη Μάνο.

Είχαμε, νωρίτερα, έλθει σε επαφή με την «Ανθολογία βορειοηπειρωτικής ποίησης» του ιδίου και είχαμε συμπεράνει από τότε πως ο Μιχάλης Μάνος δεν ήταν μόνο ένας αγνός πατριώτης, η όλη ύπαρξη του οποίου ανέβλυζε καθημερινά τη μοίρα και τα πάθη του τόπου του, αλλά ήταν από τις πιο δεινές πέννες του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.

Ασφαλώς και η απόκτηση των 40 τόμων της «Ηπειρωτικής Εστίας» μας ώθησε να ερευνήσουμε περαιτέρω, όχι μόνο τα κείμενα του Μιχάλη Μάνου, αυτού καθ’ εαυτού, αλλά και την όλη σύνθεση, το στήσιμο της όλης αυτής εκδοτικής προσπάθειας που διήρκησε για 37 ολόκληρα χρόνια. Και στην ερευνητική αυτή προσπάθεια των 40 τόμων, βρήκαμε παντού τη σύνταξη του Μιχάλη Μάνου σε όλα τα κείμενα.

Ομολογουμένως πως, στους τόμους αυτούς δεν βρήκαμε τόσα πολλά ενυπόγραφα κείμενά του όμως, σε κάθε κείμενο του περιοδικού, σε κάθε θέμα και σε κάθε παράγραφο βρήκαμε το άοκνο εθνικό έργο, την αλύγιστη πατριωτική ψυχή που δεν καταλάγιαζε και το λογοτεχνικό πνεύμα του Μιχάλη Μάνου.

Θεωρούμε πως ο Μιχάλης Μάνος, μαζί με τους συνεργάτες του, δημιούργησαν με την «Ηπειρωτική Εστία» μία μοναδική ιστορική περιοδική έκδοση με σπανιότατες πληροφορίες για όλο το θεματολογικό εύρος που απλώνεται στην Ήπειρο της εθνολογίας, της ανθρωπολογίας, της λαογραφίας, της ιστορίας, της γλωσσολογίας, της αρχαιολογίας, κ.λπ.

Η νηφαλιότητα και το βάθος, με το οποίο παρουσιάζονται όλα τα θέματα, καθιστούν το έργο του Μιχάλη Μάνου στην «Ηπειρωτική Εστία», ένα πολύτιμο εργαλείο επιστημονικής έρευνας στην καταλληλότερη δυνατή ιστορική εποχή.

Αθήνα 29 Μαΐου 2023