Ο Φώτος Κυριαζάτης, ο ατίθασος εκπρόσωπος της «φυλακισμένης» λογοτεχνίας της Βορείου Ηπείρου

Γράφει

ο Γιώργος Κρεμμύδας

– Με την αφορμή μιας ωραίας εκδήλωσης που αξίζει να έχει και συνέχεια –

Στις μέρες εορτασμού, τιμής και δόξας τους έπους ‘40 ακριβώς την επομένη, έλαβε χώρα στο πολιτιστικό κέντρο της Λιβαδειάς και μια στιβαρή λογοτεχνική παρουσίαση του συγγραφικού έργου του συντοπίτη μου κ. Φώτου Νικόλα Κυριαζάτη. Ο συντονισμός και οι τοποθετήσεις των ομιλητών ήταν άξιων συγχαρητηρίων. Ενθουσιώδεις ήτανε και οι τοποθετήσεις παρεβρισκόμενων. Κάποιες συγκίνησαν.

Ο Φώτος ο Κυριαζάτης είναι μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία στην ιστορία της λογοτεχνίας. Είναι ο «ερωτιάρης» με την Ελευθερία. Και την οδύνη. Και επειδή ήταν πολιορκημένες, την «οδύνη» δεν μπορούσε να την μετριάσει.

Το «οδυνόμενο» και «ελευθέρως πολιορκημένο» είναι εν τέλει το τοπίο της ψυχής του που ενυπάρχει στον βαθύτερο πυρήνα του. Διακαιόμενος από την φλόγα της ελευθερίας. Είναι μια βαθιά εσωτερική αλήθεια. Γι’ αυτό και η μοίρα «έπαιξε» τη ζωή του «κορώνα – γράμματα». Δεν πτοήθηκε ποτέ.

Πεισματάρης και Θησέας για τον μεγάλο έρωτα με την «ελευθερία». Από νωρίς πολιορκημένη η κραυγή του. Το έργο «Κραυγή τη νύχτα» θαμμένο στο χώμα το 1970 με την αφιέρωση: «Αγαπητέ μου φίλε, όποιος και να ‘σαι κάνε λίγη υπομονή να διαβάσεις αυτές τις γραμμές. Εδώ θα βρεις τα κουρέλια μιας ζωής να στάζουν αίμα». Κάποιος του «διάβαζε» και τις ανείπωτες σκέψεις;!!.

Δικάστηκε 15 χρόνια κάθειρξη, ακριβώς, για την ελευθερία και τα δικαιώματα του ελληνισμού στην Αλβανία. Από τις φυλακές «δραπέτευσαν» και βρήκαν την ελευθερία μέσα από άδεια σωληνάκια οδοντόκρεμας οι ιδέες του, ποιήματά του όταν πήγαινε επίσκεψη η σύζυγός του η Σταμάτω.

Το ίδιο και ο άλλος μεγάλος ποιητής, ο Βαγγέλης Γιοβάνης (Βασιλείου) όλο του το έργο «Τραγούδι για την Κατερίνα» το κράταγε κρυμμένο στους τοίχους μέσα σε σωληνάκια. Είδε το φως της δημοσιότητας μετά το 1990. Κι αυτός φυλακίσθηκε μετά την θαρραλέα απάντηση στον εισαγγελέα όταν του είπε ότι είναι φιλέλληνας: «Λάθος κύριε εισαγγελέα! Είμαι Έλληνας σωστός. Φιλέλληνας μπορεί να είναι ένας Ιταλός ή κάποιος άλλος».

Και ο άλλος λογοτέχνης και δημιουργός, ο γνωστός ποιητής από το Λαζάταις ο Ανδρέας Ζαρμπαλάς θα έκρυβε «τα 101 ποιήματα για μια χούφτα χώμα».

Και οι τρεις δρουν μεμονωμένοι. Τι συνέβαινε; πως και οι τρεις «έκρυψαν» στο χώμα τη δημιουργία τους, τις ιδέες τους, για να δουν το φως στις μέρες της ελευθερίας; Κατανοητό!

Οι μεγάλοι λογοτέχνες στην πολιορκημένη λογοτεχνία είναι και μεγάλοι οραματιστές. Οι πρώτοι που καταλαβαίνουν πως οι μνήμες και οι αξίες του παρελθόντος πρέπει να επανέρθουν «ιερές» για να «αναπαράγονται» οι ιδέες.

Πιστεύω πως οι ποιητές της Ελληνικής Μειονότητας της Αλβανίας συνεπώς και ο Φώτος Κυριαζάτης, στους μικρόψυχους καιρούς ήταν οι «προάγγελοι» που πήρανε πάνω τους την ευθύνη να βγάλουν τον άνθρωπο από την πνευματική μιζέρια και να αναστήσουν μια νεκρή εποχή. Να φέρουν τις μνήμες σαν εσπέριοι καρποί, με την ουσία τους που είναι το νόημα ελεύθερης ζωής.

Ο Φώτος Κυριαζάτης είναι ο σμιλευτής του λόγου, ο πραγματικός τεχνίτης του, έχει γράψει μερικές από τις καλύτερες σελίδες της νέας ελληνικής διηγηματογραφίας. Χαρακτηρίζεται ως λογοτέχνης που «διεκδικεί μία θέση στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία».

Λιβαδειά, 29.10.2022