Η Δρόβιανη
Είναι το πιο ορεινό χωριό στην επαρχία Μεσοποτάμου, νομού Δελβίνου. Τοποθετημένη ανάμεσα σε δύο βουνά: της Καζάνιας και του Κοκινολιθαριού, ή «η φωλιά των αετών», όπως την αποκάλεσε ο κ. Κ. Στεφανόπουλος κατά την επίσκεψή του εκεί, το 2004, αναγνωρίζεται ως πολύ παλιός οικισμός και είναι ίσως το πρώτο χωριό που καλύπτει τόσο μεγάλη επιφάνεια. Όλες οι τοπωνυμίες, τόσο των συνόρων, όσο και μέσα στο χωριό, είναι όλες ελληνικές, μιλώντας μόνες τους για την ταυτότητα αυτού του τόπου.
Η Δρόβιανη ήταν οχύρωμα της τελευταίας περιόδου του V αιώνα π. Χ. Ονομάζονταν στην αρχαιότητα «Δρυόβης». Συμπερένουνε ότι από δω έχει την προέλευση και η ονομασία του χωριού ΔΡΟΒΙΑΝΗ. Δυτικά του χωριού, στην πλαγιά του βουνού Κοκινολιθάρι, έχουν ανακαλυφθεί τα ερείπια μιας αρχαίας κωμώπολις.
Το 1370 στη Δρόβιανη άνοιξε μια θρησκευτική σχολή κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Το 1431 το χωριό είχε 57 οικογένειες, το 1582 είχε 294 και το 1852 τα 220 σπίτια. Το 1898, ως αστικό κέντρο είχε 2100 κατοίκους, το 1913 είχε 1630 κατοίκους, το 1927 τους 1470 και το 1935 είχε 1210 κατοίκους. Στη δεκαετία του ’30 του ΧΧ αιώνα ήταν κέντρο επαρχίας. Οι κάτοικοι είναι όλοι ελληνικής καταγωγής και ορθόδοξοι στην πίστη.
Είναι, ίσως, το χωριό με τις περισσότερες εκκλησίες 15, δύο από τις οποίες σήμερα έχουν το «status» «Μορφωτικό Μνημείο» για τις αρχιτεκτονικές και κληρονομικές τους αξίες. Πολλές εκκλησίες έχουν καταστραφεί από το δικτατορικό σύστημα και έχουν ανακαινιστεί μετα το 1990 με τη μέριμνα του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας Μακαριοτάτου Αναστασίου.
Το ελληνικό σχολείο στη Δρόβιανη άνοιξε το 1777 και ερχόντουσαν, ακόμα, μαθητές από τη Λουτζεριά, το Βούρκο, και τη Δρόπολη. Το 1898 το σχολείο είχε 200 μαθητές. Από το σχολείο της Δρόβιανης έχουν βγει άξιοι διανοούμενοι και επιστήμονες για την προσφορά τους στην ιστορία του χώρου και γενικά της Ελλάδος. Αναφέρεται ο μεγάλος υμνογράφος της τελευταίας χιλιετίας, ο Μακρυγιαννίτης.
Από τη Δρόβιανη έχει τις ρίζες του ο τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, ενώ η μεγάλη ηθοποιός και τέως Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδος, Μελίνα Μερκούρη, ήταν ανηψιά των Λάππα από τη Δρόβιανη. Ακόμα και μερικά υψηλόβαθμα στελέχη του ελληνικής κρατικής πυραμίδας, έχουν την προέλευσή τους από τη Δρόβιανη.
Στη Δρόβιανη δεν έχει λείψει ποτέ η λεβεντιά και η περηφάνεια κι αυτό το μαρτυρούν πολλές ιστορίες και τραγούδια, ανάμεσά τους: «Ένα χωριό ειν’ η Δρόβιανη/φοβερέ Αλή Πασά», που υμνήει τους αγώνες της Δρόβιανης γα ελευθερία και μαρτυρεί την αντίσταση των Δροβιανιτών και του αείμνηστου Ιωάννη Πράτσικα, κατά του σατράπη των Ιωαννίνων Αλή Πασα, ο οποίος ήθελε να την κάνει τσιφλίκι του γύρω στα έτη ’90 του XVIII αιώνα. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού έχουν συμπεριληφθεί στην αντίσταση ενάντια στις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτι της Τουρκίας (1840-1847).
Το 1912 κάηκε από τους Τούρκους. Στις 14 Μαρτίου 1917 ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε πάρα πολλά σπίτια στο χωριό.
Οι κάτοικοί του πήραν ενεργό μέρος στον Αντιφασιστικό Αγώνα, προσθέτοντας στον κατάλογο των πεσόντων και τους δικούς τους: Γρηγόρη Μπερίτση, Κώστα Βάσο, Μαρία Νίνη, Κυριάκο Δρόσο, Θανάση Νένη, Θεμιστοκλή Γκουβέλη και Βαγγέλη Ζώγκα.
Κυριότερη κατεύθυνση της οικονομίας είναι η κτηνοτροφία, η αμπελοκαλλιέργεια και η οπωροκαλλιέργια. Τα τελευταία χρόνια έχουν πάρει ανάπτυξη και τα αμπέλια με μια παλιά κληρονομιά στην καλλιέργεια αυτή. Είναι γνωστή για την ποικιλότητα των φαρμακευτικών φυτών, ιδίως του φασκόμηλου (50-90 τόνους το χρόνο) καθώς και την παραγωγή του βαλανιδιού (30-50 τόνους το χρόνο).
Η Δρόβιανη είναι γνωστή για την μετανάστευση των κατοίκων της ιδίως στον ΧΧ αιώνα, στην Ελλάδα, Αμερική, Κωνσταντινούπολη, Αίγυπτο κι αλλού.
Η Δρόβιανη είναι ξακουστή και για τις στέρνες με πόσιμο νερό, χτισμένες με σκαλιστές πέτρες – μερικές από τις οποίες τις μεταχειρίζονται και σήμερα οι κάτοικοί της – όπως και οι δρόμοι που είναι κι αυτοί στρωμένοι με καλντερίμι. Τα χαρακτηριστικά αρχοντικά σπίτια είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό της Δρόβιανης.
Η Δρόβιανη έχει όλα τα προτερήματα για την ανάπτυξη του ορεινού και μορφωτικού τουρισμού για την τοποθεσία, τα πολλά μορφωτικά μνημεία κι άλλα αρχαία αντικείμενα.
Στην πάνω φώτο, μία από τις πολλές εκκλησίες της Δρόβιανης. Κάτω, το σπίτι του Μηνά Ζώτου (σχολείο Δρόβιανης).
ellinikigrammi.wordpress.com