Η παράδοση της σκεπτόμενης Ελλάδος

Γράφει

Ο Μιχάλης Χαρ. ΜΑΝΟΣ

Ο συγγραφικός και εκδοτικός οργασμός που χαρακτηρίζει την πνευματική δραστηριό­τητα της χώρας μας το χρόνο που πέρασε, δεν νομίζουμε και εμείς ότι συμβαδίζει, σε ποσοστό που θα ‘πρεπε, με την ποιοτική αξία της πνευματικής αυτής προσφοράς. Μ’ όλο τούτο αξίζει να χαιρετισθεί ιδιαίτερα το γε­γονός αυτό σαν ξεκίνημα για κάποιες υψηλό­τερες κατακτήσεις της Ελληνικής διανόησης, σαν μια βέβαιη μεταπήδηση από την ταρα­χώδη περίοδο της τελευταίας δεκαετίας στην περίοδο της απερίσπαστης από εξωτερικές ε­πιδράσεις δημιουργικότητας.

Με τέτοια προ­διάθεση απέναντι στον πλούτο των εκδόσεων που σημείωσε το τέλος του χρόνου που έφυ­γε, ξεφυλλίσαμε τον πρώτο τόμο της «Εγ­κυκλοπαίδειας της Σύγχρονης Λογοτε­χνίας», που οι εκδόσεις «Ημέρας» κυκλοφό­ρησαν τελευταία με τη φιλοδοξία να παρουσιάσουν στο Ελληνικό κοινό μια συνολική και Ολοκληρωμένη εικόνα της παγκόσμιας πνευματικής και καλλιτεχνικής πραγματικότητας στον τομέα του λόγου και σταθήκαμε με κάποια έκπληξη, που κατέληξε γρήγορα σε απογοήτευση, σ’ ένα κεφάλαιο, που αναφέρεται στη λογοτεχνία μιας μικρής γειτονικής χώρας που από τον καιρό της σύστασής της καταδυναστεύει ένα μεγάλο αριθμό Ελλήνων; Στο κεφάλαιο «Αλβανική Λογοτεχνία».

Πιστεύουμε, φυσικά κι’ εμείς πως, στο στρατόπεδο των ελευθέρων χωρών, τα ζητήματα που ανάγονται στη σφαίρα του πνεύ­ματος και της τέχνης -όταν αυτά δεν βρίσκονται στην υπηρεσία της πολιτικής- δεν πρέ­πει να εξετάζονται με προκατάληψη, πολύ δε περισσότερο να συγχέονται με τις διαθέσεις μας απέναντι άλλων λαών και ιδεολογιών. Όταν, όμως, πρόκειται για τους βωμούς και τις εστίες μας, για την απόδειξη μιας λυτρω­τικής ιστορικής αλήθειας και την απαλλαγή ατόμων ή λαών από το άγχος της καταπίε­σης, τότε το πνεύμα κι’ η τέχνη, σαν από αυτοεπιταγή, τίθενται στην υπηρεσία των υ­ψηλών αυτών επιδιώξεων. Η φυγή θα σήμαινε αυταπάρνηση και λιποταξία και η αντίθετη θέση ή ενέργεια, προδοσία προς τα «πιστεύω» των ελευθέρων συνειδήσεων.

Και ακριβώς μια τέτοια πνευματική «προδοσία» απέναντι στο μαρτυρικό πληθυσμό μιας ελληνικότατης περιοχής, επιχειρεί ασυνείδητα η σύνταξη της «Εγκυκλοπαίδειας της Σύγχρονης Λογοτεχνίας» (σελ. 81, 82, Τομ., Α’), παραδίδοντας στην ιστορία και διδάσκοντας τη νέα γενιά πως η πρωτεύουσα της Ελλη­νικής Βόρειας Ηπείρου, το Αργυρόκαστρο και η Ελληνική Κορυτσά είναι «τα κυριότερα πολιτιστικά κέντρα της Νότιας Αλβανίας».

Η Ελληνική διανόηση πρέπει να είναι -και είναι- η ηγέτιδα τάξη του λαού μας, σαν τέτοια, όταν δεν μπορεί να εξαρθεί στον ιδεα­τό κόσμο των εθνικών ονείρων, έχει χρέος να μη πληγώνει τα προαιώνια λυτρωτικά του αισθήματα και η παράδοση της σκεπτόμενης Ελλάδος είναι τόσο ξένη προς κάθε τι που αντιστρατεύεται στα ιδανικά της φυλής μας!

Από την «Ηπειρωτική Εστία», αρ.23/1954