Η ύστερη βυζαντινή ιστορία των Ελλήνων Αρβανιτών και της Βορείου Ηπείρου

Άρβανον της Νέας Ηπείρου: Η ύστερη βυζαντινή ιστορία των Ελλήνων Αρβανιτών και της Βορείου Ηπείρου (κατά την κάθοδο στην νοτιότερη Ελλάδα και πριν την τουρκοκρατία)

Τα Άρβανα είναι όρη που εκτείνονται δυτικά της λίμνης Αχρίδας και των Πρεσπών, σχηματίζοντας την ομώνυμη οροσειρά, στα γεωγραφικά όρια της σημερινής Αλβανίας με το κράτος των Σκοπίων. Οι Αρβανίτες ήταν οι κάτοικοι της περιοχής από το ελληνικό, από αιώνων, Δυρράχιο και νοτίως αυτού, τους οποίους, μπορούμε να τους ταυτίσουμε ως ελληνικό βορειοηπειρωτικό φύλο. Οι ίδιοι πάντως έτσι αυτοχαρακτηρίζονταν, θεωρώντας εαυτούς, ως Έλληνες, με την ελληνική τους καταγωγή να χάνεται, κυριολεκτικά, στα βάθη της ιστορίας.

Ο Μιχαήλ Ατταλειάτης (έγραψε γύρω στο 1080) είναι ο πρώτος συγγραφέας της μεσοβυζαντινής περιόδου που χρησιμοποιεί τους δύο όρους (Αρβανίτες και Αλβανοί), αλλά για να περιγράψει διαφορετικούς πληθυσμούς. Ενώ ο όρος «Ἀρβανῖται» χρησιμοποιείται για τους Βυζαντινούς ορθόδοξους αλβανόφωνους πληθυσμούς γύρω από το Δυρράχιο, ο όρος «Ἀλβανοί» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους επήλυδες καθολικούς Νορμανδούς μισθοφόρους της νότιας Ιταλίας. Όπως εξηγεί πειστικά η Βρανούση, ο Ατταλειάτης χρησιμοποίησε τον όρο «Ἀλβανοί» για τους επήλυδες Νορμανδούς, μάλλον επειδή οι εγχώριοι Ιταλοί τους προσδιόριζαν με τον μεσαιωνικό λατινικό όρο albani = «ξένοι, επήλυδες» (λ.χ. γαλλικό aubain). Συνεπώς, όταν πρωτοεμφανίζονται στην μεσοβυζαντινή γραμματεία, οι όροι «Αλβανοί» και «Αρβανίτες» ΔΕΝ είναι ταυτόσημοι.

Ελληνική Ιστορία και Προϊστορία – Greek History and Prehistory