Κοιμάσαι πατριώτης και ξυπνάς εθνικιστής;
Του Βασίλη Νιτσιάκου
(Με αφορμή τις υποψηφιότητες πάλι)
Πριν από δεκαπέντε περίπου χρόνια βρέθηκα στη Χαλκιδική καλεσμένος του τοπικού συλλόγου Βορειοηπειρωτών για μια ομιλία με θέμα την ανθρωπογεωγραφία και τον πολιτισμό της Βορείου Ηπείρου. Σε μια ταβέρνα παραθαλάσσια κι ενώ συνέτρωγα με φίλους με πλησιάζει ένας άγνωστος κύριος για να με συγχαρεί για την παρουσία μου εκεί αλλά κυρίως για το ότι, αν και πανεπιστημιακός, χρησιμοποίησα τον όρο Βόρειος Ήπειρος χωρίς εισαγωγικά. Η αλήθεια είναι ότι τα εισαγωγικά τα αφαίρεσαν οι διοργανωτές. Τον ευχαρίστησα δίχως να τον απογοητεύσω λέγοντάς του ότι κι εγώ είμαι ένας από αυτούς τους πανεπιστημιακούς…
Ευχαριστημένος ζήτησε να μας κάνει για λίγο παρέα. Μετά από κάποια ώρα συζήτησης για το βορειοηπειρωτικό με ρωτά με νόημα: ξέρεις ποιος είμαι εγώ; εγώ είμαι αυτός που μπήκα με ψεκαστικό ελικόπτερο της αεροπορίας παράνομα στην Αλβανία και πέταξα φυλλάδια “Μπερίσα και Μέξι φύγετε προτού να φέξει”. Μείναμε όλοι με ανοιχτό το στόμα. Συνέχισε να αφηγείται τη γνωστή ιστορία: στις 21 Αυγούστου του 1994 και ενώ διεξαγόταν η δίκη των 5 της Ομόνοιας έκανε αυτή την κατά τον ίδιο ηρωική πράξη. Η πατρίδα τον “επιβράβευσε”, πάντα κατά τον ίδιο, με καταδίκη και απόταξη από τη στρατιωτική αεροπορία.
Η συνάντηση αυτή υπήρξε για μένα μια από τις πιο σημαντικές της ακαδημαϊκής μου ζωής (μια άλλη ήταν ξανά με βουλευτές της Ομόνοιας, τους οποίους συνόδευσα στις Βρυξέλλες για το Βορειοηπειρωτικό επίσης). Υπήρξε σημαντική, γιατί μίλησα με έναν άνθρωπο από αυτούς που διαφωνούσα και διαφωνώ κάθετα με τις απόψεις και κυρίως με τη δράση τους (ΣΦΕΒΑ). Παρόλα αυτά, με καθήλωσε με την αφήγησή του και κυρίως με την αφοπλιστική ειλικρίνειά του. Τον άκουσα όχι μόνο με ενδιαφέρον αλλά με σεβασμό και συγκίνηση….
Πρέπει να πω ότι εγώ μίλησα ελάχιστα, φυσικά δεν διαφώνησα, για τον απλό λόγο ότι ήθελα να τον ακούσω και να καταλάβω τον ψυχισμό του. Δεν ήθελα επίσης να τον απογοητεύσω. Ήταν τόσο πειστικός άλλωστε που δεν άφηνε κανένα περιθώριο ούτε να τον διακόψεις ούτε να δείξεις κάποια δυσφορία με αυτά που άκουγες.
Φεύγοντας, μου υποσχέθηκε ότι θα ερχόταν την άλλη μέρα στη διάλεξή μου να με ακούσει και να με τιμήσει σαν πατριώτη.
Πράγματι, ήρθε και περίμενε στο τέλος να με συγχαρεί σφίγγοντάς μου με νόημα το χέρι. Εγώ πίστευα πως θα είχε αποχωρήσει ακούγοντάς με. Παρότι μπερδεμένος, χάρηκα ειλικρινά με την ευγένειά του.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Για να πω κάτι αυτονόητο αλλά που δεν είναι και τόσο αυτονόητο. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν αυτά που κάνουν από έναν αγνό πατριωτισμό. Αυτός ο πατριωτισμός, ωστόσο, όταν γίνεται φανατικός, περνά στη σφαίρα του επικίνδυνου επιθετικού εθνικισμού, που, αντί να κάνει καλό στην πατρίδα, δημιουργεί προβλήματα, μόνο και μόνο διότι αντιβαίνει στις αρχές της επίσημης εθνικής πολιτικής.
Ο απότακτος αξιωματικός της αεροπορίας μου άφησε την εντύπωση ενός ανθρώπου με αγνές πατριωτικές προθέσεις και τον συμπάθησα, παρά το γεγονός ότι απεχθάνομαι αυτού του είδους τους ηρωϊσμούς. Με εισαγωγικά ή χωρίς….
