«Είναι ανεπανόρθωτη η ζημιά που υπεστήκαμε»

Δύο τοποθετήσεις από τον κορυφαίο ποιητή και συγγραφέα Ανδρέα Ζαρμπαλά για το βιβλίο του Μιχάλη Χαρ. Μάνου «Ευλογημένα χώματα». Η πρώτη διατυπώθηκε όταν πήρε το βιβλίο, ενώ η δεύτερη μετά το διάβασμα.   

Αγαπητέ Γιώργο, σε χαιρετώ και σε συγχαίρω!

Μόλις το πήρα. Είναι βαρύ βιβλίο. Ελπίζω να είναι έτσι βαρύ και από το περιεχόμενό του. Το ξεφύλλισα και μου άρεσε αισθητικά.

Θα το διαβάσω με ξεχωριστό ενδιαφέρον. Γιατί αυτοί, είναι οι πνευματικοί πατέρες και παππούδες, που μας λένε το παραμύθι του τόπου πέρα από τους τάφους. Ομολογώ πως αν, με το που πέρασα το κατώφλι του «Λαϊκού Βήματος» θα είχα διαβάσει Λίλλη, θα ήμουν εντελώς άλλος. Το θεωρώ μέγα κενό να έχεις ένα τέτοιο δημοσιογραφικό μέγεθος και να το αγνοείς.  Είναι ανεπανόρθωτη η ζημιά, που υπεστήκαμε.

Αγαπητέ Γιώργο!

Τον διάβασα τον Μάνο και σε συγχαίρω για την προσπάθεια. Ξέρεις την αδυναμία μου προς τη γενιά αυτή, που μας της κρύψανε. Αυτό είναι μεγαλύτερο δράμα κι από την σιχαμερή γραμμή της κρατικής μεθορίου. 

Πιστεύω ότι έργο ζωής του Μιχάλη Μάνου είναι η ίδρυση της «Ηπειρωτικής Εστίας». Τα Γιάννενα αρέσκονται να λένε ότι ήταν πόλη των γραμμάτων. Και τι βλέπω; Πάει εκεί ένας δικός μας και με πείσμα δερβιτσιώτικο τους λέει:

«Σας έφτιαξα ναό των γραμμάτων, ελάτε οι πιστοί με τις πνευματικές λαμπάδες στα χέρια σας!»

Έψαξα στο διαδίκτυο και μπήκα με δέος στο ναό του Μάνου. Είδα τη βυζαντινή γραφή του τίτλου. Είδα τον Δία και τη Διώνη. 

Δεν μπόρεσα να βρω το πρώτο τεύχος του περιοδικού, για να ιδώ αν αυτά ήταν οι πέτρες που διάλεξε ο πρωτομάστορας ο Μάνος ή μπήκαν αργότερα; Μήπως τα κορίτσια ή τα εγγόνια του διαθέτουν το πρώτο τεύχος από το μακρινό 1952;