Οι καλλιτέχνες και η τέχνη της επιβίωσης

ΓΝΩΜΕΣ

Γράφει

ο Κώστας Γιαννακίδης

Οπως και αν το δεις, αυτές οι κινητοποιήσεις των νέων καλλιτεχνών έχουν μια αγνότητα, κάτι φρέσκο, ακόμα και όταν νοθεύονται με αναχρονισμούς και μπαγιάτικα υλικά. Διότι, πράγματι, βλέπεις νέα παιδιά που εξωτερικεύουν τη δυσφορία ή την απελπισία τους για τον δρόμο που παίρνει η επαγγελματική τους ζωή.

Διαβάζω συχνά αυτές τις ημέρες για τον πληθωρισμό ηθοποιών που, στο τέλος, όσοι δεν τα καταφέρνουν, καταλήγουν σερβιτόροι ή σε άλλες δουλειές του ποδαριού. Και όμως, έχει κάτι το δραματικά όμορφο όλο αυτό. Νέοι άνθρωποι, που αναγνωρίζουν ότι δεν θα έχουν στον ήλιο μοίρα, μπαίνουν στην περιπέτεια για να ακολουθήσουν το όνειρό τους. Και είναι μία συνειδητή επιλογή, αξίζει τον σεβασμό μας.

Θα μου πείτε το κάνουν και άλλοι. Ας πούμε τα παιδιά που ξεκινούν στη δημοσιογραφία και μπαίνουν στη γαλέρα όσα τα καταφέρουν. Είναι άλλοι που ονειρεύονται να γίνουν τραγουδιστές ή εικαστικοί με διακριτό αποτύπωμα και σπουδαίες εκθέσεις. Πετυχαίνει πάντα ένα μικρό ποσοστό από όλους αυτούς. Το ερώτημα είναι τι κάνουν οι υπόλοιποι. Και αν η κοινωνία, δια του κράτους, οφείλει να αναλάβει πρόνοιες.

Οι καλλιτέχνες διαμαρτύρονται επειδή δεν έχουν μοριοδότηση πανεπιστημιακού τίτλου όταν δίνουν εξετάσεις για να προσληφθούν ως δημόσιοι υπάλληλοι σε μη καλλιτεχνικές θέσεις. Δεν διαδήλωσαν όταν ο Κατρούγκαλος τους έβγαλε από τα ανθυγιεινά και τους έστειλε να παίρνουν σύνταξη όπως όλοι οι άλλοι. Τότε δεν είπαν ούτε λέξη. Αλλά υποθέτω ότι η συνδικαλιστική τους ηγεσία θα ήξερε τι κάνει. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Είναι η ισχύς του καλλιτεχνικού πτυχίου.

Ας πούμε, λοιπόν, ότι με ένα ταχυδακτυλουργικό χτύπημα των δαχτύλων το πρόβλημα λύνεται πριν ξανατραγουδήσει με πάθος η Τσανακλίδου. Και όποιος έχει περάσει έξω από κτίριο που φέρει πινακίδα δραματικής σχολής, θεωρείται απόφοιτος ΑΕΙ και μπορεί να πάει για τμηματάρχης Α’ στο Δημόσιο. Θα σηκωθούν τα αδιέξοδα από τον δρόμο αυτών των παιδιών; Ούτε για αστείο. Θα ξεσηκωθούν όλες οι άλλες επαγγελματικές κατηγορίες που έχουν μη πανεπιστημιακά πτυχία και διπλώματα, αλλά για τις προσλήψεις στο Δημόσιο ανήκουν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αλλά τα παιδιά της τέχνης πάλι ένα μεροκάματο της πλάκας θα ψάχνουν και, αν πουν κουβέντα, ο επιχειρηματίας θα τους απαντά ότι μπορεί να βρει και φθηνότερους. Αντε και κανένα σίριαλ με χαρτζιλίκι για αμοιβή. Και εκείνο το πικρό, ντεμοντέ, χιούμορ για τον ηθοποιό που σημαίνει φως, αλλά δεν έχει λεφτά να το πληρώσει.

Η τέχνη κάθε άλλο παρά ευγενής είναι για τους ανθρώπους της. Είσαι καλλιτέχνης; Θα φας ξύλο. Και αυτό που προσπαθώ να καταλάβω είναι τι στα αλήθεια περιμένουν όλα αυτά τα παιδιά που είναι στο Εθνικό ή στο δρόμο. Σοβαρά ρωτάω, τι πιστεύουν ότι θα κερδίσουν; Διότι τα πτυχία είναι η αφορμή. Εδώ έχει αναπτυχθεί μία ολόκληρη φιλολογία για την τέχνη που είναι υπό διωγμό και τους καλλιτέχνες που βρίσκονται στο στόχαστρο της φιλελεύθερης λαίλαπας. Ωραία, ας πούμε ότι είναι έτσι. Τι μπορεί να δώσει ελπίδα σε αυτόν τον κόσμο;

Νομίζω πως ούτε οι ίδιοι δεν μπορούν να το περιγράψουν. Ναι, φυσικά, υπάρχει μία αντίληψη που θεωρεί τον καλλιτέχνη είδος υπό προστασία το οποίο θα πρέπει να συντηρείται από το κράτος για να υπηρετεί την τέχνη του. Θα ήταν υπέροχο, συμφωνώ. Αλλά δεν μπορεί να συμβεί. Κάποιοι λένε ότι αν φορολογηθούν τα πάσης φύσεως υπερκέρδη θα επιδοτηθεί η τέχνη. Καλό, αλλά δεν γίνεται στον πραγματικό κόσμο. Ούτως ή άλλως σε ένα βαθμό η τέχνη επιδοτείται. Μακάρι να μπορούσαν να εξαιρεθούν οι καλλιτέχνες και να σταθούν ως μία ξεχωριστή κατηγορία. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει. Φυσικά το κράτος θα μπορούσε να μεριμνήσει περισσότερο για να μην τους κλέβουν ένσημα και εισφορές πονηροί επιχειρηματίες, να χαρτογραφήσει τον χώρο (όπως έγινε στην πανδημία), αλλά μέχρι εκεί. Υπάρχει η δοκιμασία της πραγματικότητας. Αδικο. Σκληρό. Αλλά έτσι είναι. Μετά, παιδιά, είστε μόνοι σας. Όπως τόσοι και τόσοι άλλοι που ασκούν την υψηλότερη και διόλου ευγενή των τεχνών, την τέχνη της επιβίωσης.

Protagon.gr