Όπου κι αν πας, η ιστορία του τόπου σε αγγίζει
Του Δημήτρη ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ – πρώην πρέσβη της Ελλάδος στα Τίρανα
Όταν ο ταξιδιώτης αντικρίζει το Αργυρόκαστρο από μακριά, συνειδητοποιεί την ορθότητα του ορισμού που του έδωσε το διάσημο λογοτεχνικό του τέκνο, ο Ισμαήλ Κανταρέ: πέτρινη πόλη. Στην αρχή νομίζεις ότι είναι ένα μολυβδένιο βουνό πίσω του και μόνον σιγά – σιγά, όπως πλησιάζεις, αρχίζεις να ξεχωρίζεις το φοβερό του Κάστρο και μετά τις σκεπές των σπιτιών που καλύπτουν πέτρινες πλάκες. Είναι ένα τιτάνιο καταδρομικό που βγαίνει από τα έγκατα της γης, για να θυμίζει στους ανθρώπους τη δύναμη των αρχαίων θεών.
Είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις το παρελθόν από το παρόν αυτής της μοναδικής πόλης-μουσείο, όσο κι αν προσπαθούν όσοι χτίζουν καινούρια σπίτια χωρίς να σεβαστούν τα σχήματα, τα χρώματα, την ύλη μέσα στην οποία μεγαλώνουν, χωρίς να λογαριάσουμε τους ξενόφερτους που κατέκλυσαν το σύμπαν. Σίγουρα η πόλη μπορεί να ζήσει και χωρίς τις καφετέριες και χωρίς όλους τους κακότεχνους νεωτερισμούς.
Όπου κι αν πας, η ιστορία του τόπου σε αγγίζει. Εκεί όπου δόθηκαν αναρίθμητοι αγώνες για επικράτηση της μιας φυλής πάνω στην άλλη. Όσοι υπέφεραν στα μπουντρούμια του Κάστρου, ή πάνω στις αγριεμένες επάλξεις του. Το καλύτερο σύμβολο του παραλογισμού της ιστορίας είναι το παρατημένο αμερικανικό πολεμικό αεροσκάφος, που ξεχάστηκε πάνω σε μια πρασιά του Κάστρου, για να θυμίζει μια εποχή που όλοι εύχονται να λησμονήσουν.
Το Αργυρόκαστρο αποτελεί την πύλη σε πολλούς δρόμους, που μπορείς να αγναντέψεις σαν ανέβεις ψηλά τα καλντερίμια του. Είναι τα ελληνικά χωριά της Δρόπολης, αλλά και απέναντι, η είσοδος προς το ορεινό Πωγώνι, ο δρόμος δίπλα στο ποτάμι που οδηγεί στο άλλο κάστρο του Τεπελενίου. Και η ελληνική παρουσία παντού αισθητή, παρά τους διωγμούς και τις πιέσεις. Σίγουρα ο τόπος αυτός δεν θα ήταν ο ίδιος χωρίς το ελληνικό πνεύμα να υπερίσταται, να αναμιγνύεται με την γκρίζα πέτρα και να μεγαλουργεί από αρχαιοτάτων χρόνων.
Είναι χρέος όλων αυτή την κληρονομιά που είναι συνυφασμένη με την τύχη της πόλης, όλοι να την σεβαστούν και να την προστατεύουν.
(Από το λεύκωμα «Θρύλοι και πραγματικότητα»)
