«Πέτρα να μη ραγίσει»

ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

Γράφει ο Βασίλης Γ. ΛΑΧΑΝΑΣ

Οι ποιοτικές εργασίες με την πέτρα μας, σκαλισμένη από τους κτίστες μας στην περιοχή μας τη Δερόπολη, ξεκίνησαν από τη χρονική περίοδο που άρχισαν να χτίζονται τα χωριά μας.

Άνοιγαν λατομεία (μαντέμια) οι ακούραστοι συμπατριώτες μας κι έβγαζαν από αυτά την καλή πέτρα, την κουβαλούσαν κι έχτιζαν με ξερολιθιά τα σπιτάκια, τους απλούς μαντρότοιχους, τις καλύβες…

Στην πορεία εξελίχθηκε η αρχιτεκτονική. Οι πρωτομάστορες κτίσαν, χτίσαν … χωρίς τέλος, τα ωραία γραφικά χωριά μας, τις εκκλησίες μας με τα θαυμάσια καμπαναριά, τα σχολεία, επένδυσαν δρόμους και σοκάκια με καλντερίμια, έφτιαξαν πλακόστρωτες αυλές, στέγες με πέτρινη πλάκα, μνημεία σε νεκροταφεία με καλλιτεχνικούς πέτρινους σταυρούς…, όλα χειροποίητα, με απλά εργαλεία, φτιαγμένα στα καμίνια των φημισμένων παλιών σιδεράδων.

Στις μέρες μας διαπιστώνουμε την τελειότητα στο χτίσιμο, στο σκάλισμα… Στα χωριά μας βλέπουμε το μεγαλείο της εξέλιξης στην επεξεργασία της πέτρας. Τα πανέμορφα πέτρινα χωριά της Δρόπολης, έγιναν όμορφα με την σκληρή, ακούραστη, μερακλίδικη εργασία των καλών μαστόρων μας.

Η λαϊκή Ηπειρώτικη αρχιτεκτονική στα χτισίματα, είναι αποτέλεσμα της σοφίας και των γούστων των προγόνων μας, των ταλαντούχων μαστόρων μας, προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες του τόπου μας: του εδάφους και του πλούσιου και ποιοτικού δομικού υλικού της περιοχής (συνδυασμός πέτρας – ξύλου).

Τα έργα των λαϊκών αρχιτεκτόνων (έτσι λέγονταν οι παλιοί πρωτομάστοροι) τα αποτυπώματα της τέχνης τους στα διαφορά χτισίματα, μαρτυρούν την καλλιτεχνία, την σχολαστικότητα, το πάθος και το μεράκι τους.

Όλα αυτά τα έργα, είναι μέρος της παραδοσιακής ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής. Η Ήπειρος είναι κοιτίδα των μαστόρων – λιθοπελεκητών, κομμάτι της οποίας είναι και η Δερόπολη.

Βλέπεις να κτίζονται πέτρινα σπίτια κι ο νους σου πάει στη λαϊκή έκφραση: «Πέτρα να μη ραγίσει».

Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε τάσεις απομάκρυνσης από τη ηπειρωτική αρχιτεκτονική παράδοση, που τη θαύμαζε και τη θαυμάζει ο ξένος επισκέπτης.

Αμαρτία είναι, τα τέλεια λιθόκτιστα σπίτια – παράδοση αιώνων – να χάνουν τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία ολοκληρωτικά ή μερικός. Να παραδίδονται στην σύγχρονη οικοδόμηση, με μπετό και κεραμίδια.

Τα παλιά παραδοσιακά σπίτια, που παραμένουν ακόμα άθικτα, είναι οι σιωπηλοί μάρτυρες ενός ζωντανού παρελθόντος, που σήμερα κινδυνεύει να εκλείψει.

Είναι ευχάριστο, όταν βλέπεις να χτίζεται κάτι καινούργιο ή να γίνονται ανακαινίσεις, προσπάθεια για τη διατήρηση της παράδοσης στα χτισίματα…  Έχουμε πληθώρα από τέτοια θετικά παραδείγματα, σχεδόν σε όλα τα χωριά μας.

06.02.2021