Ο βλάμης

ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ

Γράφει

η Ανθούλα Διαμάντη – Κηπριώτη

Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας στο παρελθόν υπήρχε ο θεσμός των αδελφοποιτών ή αδελφοποιητών μεταξύ Χριστιανών καθώς και μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων.

Η αδελφοποίηση αναπτύχθηκε και επέζησε για πολλά χρόνια στις πόλεις και τα χωριά της Ηπείρου, κυρίως της Θεσπρωτίας.

Ο αδελφοποι(η)τός λέγεται και βλάμης από το αλβανικό βλα=αδερφός, ενώ η αδελφοποι(η)τή στους αλβανόφωνους λέγεται μότριμα κατά παραφθορά του ελληνικού ’ομότιμη’ ή ’ομομήτρια’.

Οι γυναίκες σπανιότερα γίνονταν ’μότριμες’, δηλαδή αλλόθρησκες γίνονταν αδελφοποιητές, που σήμαινε διά βίου πίστη και αλληλοβοήθεια. Θεωρείται μια σχέση ίδια ή και ανώτερη από του αδερφού.

Ένα παλιό έθιμο επέβαλε να ευλογηθεί από τον παπά. Όταν οι δεσμοί φιλίας είχαν δοκιμαστεί στο χρόνο, οι βλάμηδες πήγαιναν στην εκκλησία. Εκεί ο ιερέας τους έδενε μαζί με μια ζώνη, τους σκέπαζε με το πετραχήλι και τους διάβαζε ευχές, ώστε κανένα εμπόδιο να μη βλάψει αυτή τη σχέση. Λένε ότι τρυπούσαν λίγο το δάχτυλο, ώστε να ενώσουν το αίμα τους.

Η μάνα αποκαλούσε το βλάμη του γιου της ‘σταυρογιό’ κι εκείνος ‘σταυρομάνα’. Ο πατέρας του βλάμη ή της μότριμας, αποκαλείται σταυροπατέρας και η μητέρα του σταυρομάνα.

Οι αδελφοποιτοί ή οι βλάμηδες ή οι μότριμες δεν επιτρέπεται να μαλώνουν μεταξύ τους, ούτε να κακιώνουν και να διακόπτουν τη σχέση τους. Εννοείται ότι εξαιρέσεις πάντοτε υπήρχαν.

Αδελφοποιτός και σταυραδέλφι δεν κάνει να στεφανωθούν οι ίδιοι αλλά ούτε και τα παιδιά τους.

Όταν κάποιος από τα σταυραδέλφια παντρεύονταν, μια και ο βλάμης του ήταν ο καλύτερος φίλος του γαμπρού και ο πιο έμπιστός του, είχε ιδιαίτερη θέση στον γάμο και συμμετείχε ενεργά. Στον γάμο του πατέρα μου για παράδειγμα ο βλάμης του είχε το ’γενικό πρόσταγμα’ κάτι σαν τελετάρχης.

Με λίγα λόγια άνθρωποι, πολλές φορές αλλόθρησκοι, που εκτιμούσαν όμως και αγαπούσαν ο ένας τον άλλον, γίνονταν με τη θέλησή τους κάτι παραπάνω από στενοί συγγενείς! Αδέλφια.

Φωτογραφία από τον γάμο του πατέρα μου 1944 στη Δερβιτσάνη της Βορείου Ηπείρου. Τον συνοδεύουν η αδελφή του (με το μαντήλι), η αδελφή της γυναίκας του και ο βλάμης του, Μιχάλης Μάνος.