«Η Ελλάς δεν έσωσε μόνον την ψυχή της…»

 – κάθε κορφή και φλάμπουρο, κάθε κλαρί και κλέφτης-

Ο ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι στα απομνη­μονεύματά του έγραψε τα ακόλουθα για την δραματική συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ιωάννη Μεταξά, στις 3 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940: «… Μου έδωσε το χέρι και με οδήγησε σε ένα μικρό σαλόνι. Μόλις καθίσαμε του είπα ότι έχω εντολή της Κυβέρνησής μου να του κάνω μια ανακοίνωση και του έδωσα το έγγραφο. Άρχισε με προσοχή να το διαβάζει…Όταν τελείωσε την ανάγνωση, σήκωσε το κεφάλι του και κάρφωσε τα μάτια του πάνω μου. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα μου είπε: Αυτό σημαίνει πόλεμο. Του απάντησα αργά και χαμηλόφωνα ότι τούτο θα ήταν δυνατό να αποφευχθεί εάν η Ελληνική Κυβέρνηση έδινε διαταγή να επιτραπεί στα τμήματα του ιταλικού στρατού που θα κινούνταν στις 6 το πρωί να περάσουν. Μου απάντησε: Όχι. Διότι και τεχνικώς ακόμη θα ήταν τούτο αδύνατο να γίνει. Του πρόσθεσα: Αν ο στρατηγός Παπάγος μπορούσε μέσω του ασυρμάτου να διαβιβάσει μια διαταγή στις Διοικήσεις των Μονάδων να μη παρεμβάλουν εμπόδια στα τμήματα του ιταλικού στρατού. Ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: ΟΧΙ! Αδύνατο. Η ευθύνη του πολέμου βαραίνει απολύτως την Ιταλική Κυβέρνηση…Έφυγα ταπεινωμένος και με σφιγμένη την ψυχή μου από το μίσος για το επάγγελμά μου».

Ο ιταλός δικτάτορας, ο Μουσολίνι σε μια συγκέ­ντρωση επίλεκτων αξιωματούχων του φασισμού στη Ρώμη, στις 18 Νοέμβρη 1940 είπε: «Τα άγρια βουνά της Ηπείρου και οι λασπωμένες χαράδρες τους δεν προσφέρονται για τον «ΜΠΛΙΤΣ ΚΡΙΝΓΚ», όπως ισχυρίζονται οι αθεράπευτοι εκείνοι ερασιτέχνες της στρατηγικής με τις καρφίτσες και τα σημαιάκια που τοποθετούν επάνω στους χάρτες». Και «δεν μπορούμε πλέον να κάνουμε τίποτα. Είναι τρελό και γελοίο, αλλά έτσι είναι. Ανάγκη να ζητήσουμε ανακωχή με τη μεσολάβηση του Χίτλερ είπε ο Μουσολίνι του Τσιάνο στο Παλάτσιο Βενέτσια μετά την κατάληψη του Πόγραδετς από τον ελληνικό στρατό.

Ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, πρόεδρος των ΗΠΑ έχει πει: «Για πολλούς από εμάς…το 1940 φαίνεται πολύ μακριά ήδη. Και όμως, κατά το έτος εκείνο σημειώθηκε ένα γεγονός, το οποίο θα διατρανώνει αιωνίως ότι η βία δεν αρκεί για να καταπνίξει τον πόθο και την αφοσίωση του ανθρώπου προς την Ελευθερία. Και περισσότερο ακόμη: την προθυμία του ανθρώπου να θυσιάσει την ζωή του για να ζήσει η λευτεριά.

… Η ιστορία θα κηρύξει ως ημερομηνία του γεγονότος αυτού την 28 Οκτωβρίου 1940. Εις το λαό και την Κυβέρνηση της Ελλάδας παρασχέθηκε προθεσμία 3ωρών και όχι 3ημερών ή 3εβδομαδών. Αλλά και 3 χρονιά εάν τούς είχαν δοθεί η απάντησή τούς θα ήταν η ίδια…»

Ο Ουίνστων Τσώρτσιλ, πρωθυπουργός της Αγγλίας: «…Από τα αναρίθμητα παραδείγματα ηρωισμού που σημειώ­θηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου σπάνια θα βρει κανείς ευγενέστερες πράξεις από εκείνες που έγιναν στην Ελλάδα προς υπεράσπιση των Αρχών της Ελευθερίας. Τον Οκτώβριο του 1940 συνέβηκε κάτι το θαυμάσιο. Ο Μουσολίνι επιτέθηκε εναντίον της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα ήταν να καταδιωχθεί επαίσχυντα από τον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος αναβίωσε μπροστά στα βλέμματά μας την δόξα που από τούς κλασικούς χρόνους στολίζει τη γενέτειρά ιούς».

Ο κρατικός Ραδιοφωνικός Σταθμός της Μόσχας τον Ιούνιο του 194 I εκφωνούσε: «Έλληνες εις τον ιερό αγώνα που διεξάγομε εναντίον του φασισμού το παράδειγμά σας δυναμώνει την ψυχή μας, τονώνει την θέλησή μας και ζεσταίνει τις καρδιές μας. Ο ηρωικός σας αγώνας ξέρουμε καλά ότι δεν τελείωσε. Σύντομα το υπέροχο δημοτικό τραγούδι – κάθε κορφή και φλάμπουρο, κάθε κλαρί και κλέφτης– θα γίνει νέα σκληρή και ανυπολόγιστη πραγματικότητα για τυράννους Γερμανοϊταλούς».

Ο συγγραφέας Μακένζυ στο βιβλίο του «Άνεμος ελευθερίας» γράφει: «Οπωσδήποτε η Ελλάς είχε το δικαίωμα να διακηρύξει ότι δεν έσωσε μόνον την ψυχή της, αλλά και την Ελευθερίαν υπέρ του κόσμου όλου».

Η «Τάιμς Νέας Υόρκης» (23.11.1940) έγραφε: «θα είναι η δόξα της νεότερης Ελλάδας ότι διέλυσε τον μύθο δια το αήττητο του Άξονα και ότι έδωσε εις όλους τους ελεύθερους ανθρώπους απόδειξη της αξίας της Δημοκρατίας».