Οι πρόγονοί μας την βάπτισαν Αυτόνομη Πολιτεία, εμείς…;

Γράφει

η Ιωάννα Γ. Μπότση

Την ημέρα εκείνη το ημερολόγιο έδειχνε 17 Φε­βρουάριου 1914! Σημαδιακή και σημαντική μέρα. Και κρίσιμη για την πορεία του Βορειοηπειρωτικού Ελ­ληνισμού. Η τότε ασθενούσα Οθωμανική Αυτοκρα­τορία έπνεε τα λοίσθια και το καζάνι αυτό που λέγε­ται Βαλκάνια είχε αρχίσει ήδη να βράζει. Κράτη και κρατίδια ξεφύτρωναν παντού διεκδικώντας ανεξαρ­τησία και εδαφική ακεραιότητα. Ιδίως το τελευταίο επικράτησε ως εξής: εγώ το είδα πρώτος, δικό μου είναι (!) Και να ένας πονοκέφαλος πάνω από τα κεφάλια των αυτοκρατοριών που προτιμούσαν να συν­διαλέγονται με μία αυτοκρατορία, έστω και οθωμα­νική, παρά με εκατό κράτη και με εκατό διαφορετικά κεφάλια. Δυστυχώς, για τις αυτοκρατορίες, ούτε τον πονοκέφαλο απέφυγαν ούτε τάξη στα Βαλκάνια βά­λανε…. Ακόμη και σήμερα, με πολύ μικρές παραλλα­γές, επικρατεί η ίδια ακριβώς κατάσταση.

Στο δια ταύτα. Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου που υπογράφεται την 27η Ιουλίου 1913 (συνθήκη ειρή­νης των χριστιανικών χωρών της Βαλκανικής, όπως ενεγράφη επισήμως), μαζί με κάποιες άλλες που α­κολούθησαν, διευθετούσαν – τρόπον τινά – τις εκ­κρεμότητες της Ελλάδος (κι όχι μόνο) με την Τουρ­κία αφενός και με τους γείτονες αφετέρου. Ο Βενιζέλος «ήτο περιχαρής» που τελείωσε στα γρήγορα, συν των υπολοίπων, και μία ειρήνη εις διπλούν (Ελ­λάδα – Τουρκία). Ενθουσιασμός μεγάλος αλλά…. ή­ταν πολύ εύφορος για να ήταν αληθινός (το ’χουμε αυτό εμείς οι Έλληνες, ενθουσιαζόμαστε πολύ εύ­κολα). Τρομερή αυταπάτη! Η συνέχεια ήταν σωστός ολετήρας. Εξάλλου, οι Μεγάλες Δυνάμεις πάντα βρίσκουν τρόπο να «λύνουν» τα προβλήματα των μικρών με τις μεγάλες αδυναμίες… Το ίδιο «γράμ­μα» λοιπόν που μιλούσε για την ελληνικότητα του Αιγαίου (ω ναι, τα νησιά του Αιγαίου είναι πλέον ελ­ληνικά!), μιλούσε επίσης και για τη μη ελληνικότητα της Βορείου Ηπείρου. Αποφάσισαν να μην την κατα­κυρώσουν υπέρ της Ελλάδος στον «πλειστηριασμό». Βέβαια, ένα νεότευκτο κράτος σαν την Αλβανία, θα εξυπηρετούσε καλύτερα και αμεσότερα τα συμφέροντά τους στα Βαλκάνια. Κι έτσι είπαν στους Έλλη­νες με το φλογερό πατριωτικό ταμπεραμέντο: είτε τα νησιά είτε τη Βόρεια Ήπειρο. Και τα δύο μαζί δεν γίνεται. Στην ουσία γνωρίζανε ήδη την απάντηση (ιδίως όταν οι απαντήσεις λαμβάνονται υπό μορφή εκβιασμού). Αυτό που δεν γνώριζαν, όμως, ήταν η ανδρεία και η γενναιότητα των Βορειοηπειρωτών. Πως να δεχότανε κάτι τέτοιο: Πως αποφασίζανε άλ­λοι, ερήμην τους, για τις ζωές και το μέλλον τους; ΌΧΙ! Αυτό δεν μπορούσαν να το δεχθούν ούτε με σφαίρες!

Κι έτσι, στις 17 Φεβρουάριου του 1914, στο Αργυρό­καστρο οι επικεφαλείς του Βορειοηπειρωτικού Αγώ­να και οι ιθύνοντες του τόπου, με αρχηγό τον Γεώρ­γιο Χρ. Ζωγράφο, κηρύσσουν την Αυτόνομη Πολι­τεία της Βορείου Ηπείρου. Πρόεδρος της κυβερνήσεως ο ίδιος ο Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος και μέλη της: ο Δημήτριος Δούλης, ο Αλέξανδρος Καραπάνος, ο Ιωάννης Παρμενίδης και οι Μητροπολίτες Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος, Κορυτσάς Γερμανός και Κονίτσης Σπυρίδωνας. Και ετοιμάζονται να καταλάβουν και την τελευταία σπιθαμή γης που βρίσκεται εντός των φυσικών ορίων της Β. Ηπείρου. Με το που το μαθαίνουν αυτό οι Μεγάλες Δυνάμεις, σπεύ­δουν ταχέως στην περιοχή να ηρεμήσουν τα πνεύ­ματα και να καθησυχάσουν τους εξεγερμένους Βορειοηπειρώτες. Αυτό τους χρειαζόταν τώρα: άλλο ένα επιπλέον μέτωπο. Γι’ αυτό, με το που πατήσανε το πόδι τους εκεί, φρόντισαν να καταλαγιάσουν τα πράγματα λέγοντάς τους πως το αίτημά τους θα επανεξετασθεί ευνοϊκά. Και επανεξετάσθηκε! Τρεις μήνες αργότερα, την 17η Μάί’ου του ιδίου έτους….

Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας ήταν κάτι σαν «τή­ρηση» λόγου των Μ.Δ. προς τους Βορειοηπειρώτες. Στη σύμβαση αυτή εξετάζεται πράγματι το αίτημα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου. Κι εξετάζεται ως εξής: προσάρτηση με την Ελλάδα αποκλείεται (πάει το όνειρο της ενώσεως…), αυτόνομη κυβέρνη­ση αποκλείεται κι αυτή (πάει κι η αυτονομία… ήταν πολύ καλή για να ήταν αληθινή) και, γενικώς, από τούδε και στο εξής θα θεωρούνται τμήμα του νεοσύ­στατου αλβανικού κράτους. Θα έχουν την μάνα μιαν ανάσα δίπλα τους και δεν θα μπορούν να την αγκα­λιάζουν. Τουλάχιστον όπως θα ήθελαν. Και αυτό που τους αναγνώρισαν ήταν: αναγνωρισμένη ελληνική μειονότητα, με θρησκευτική και γλωσσική αυτονο­μία! Τόσο απλά! Ενσωμάτωση μεν, αλλά διατήρηση των εθνολογικών και θρησκευτικών γνωρισμάτων. Τι καλά! Το μέλλον αυτού του τόπου και των κατοί­κων του έχει ήδη εξασφαλιστεί….και κανονιστεί με τον πλέον «δημοκρατικό» τρόπο… Μερική Αυτονο­μία. Δηλαδή, πάρτε τώρα αυτά κι αργότερα βλέπου­με. Κι όντως, αργότερα είδαν… πολλά τα μάτια τους. Θυμάμαι ένα σχόλιο του Β. Ραφαηλίδη παρεμφερές με το περιεχόμενο του άρθρου που γράφω: «… Αυτά είπαν οι Μεγάλες Δυνάμεις, αυτά έκαναν οι μικρές. Όλα πλέον είχαν κανονιστεί στα Βαλκάνια. Όποιος ήταν παρόν στη μοιρασιά, πήρε τα εδάφη που έκρι­ναν οι Μ. Δ. πως του αναλογούσαν. Έλα, όμως, που πάντα φυτρώνουν παλούκια όταν, χράτσα-χρούτσα, τραβάς στο χάρτη όπως σου κατέβει τις γραμμές που παριστάνουν τα σύνορα, χωρίς να ρωτάς τους λαούς που κατοικούν απ’ τη μια κι απ’ την άλλη με­ριά των «γραμμών» αυτών και που είναι φυσικό να είναι μπερδεμένοι εκεί γύρω. Οι μεθοριακές περιο­χές είναι κληρονομιά εξ αδιαιρέτου κι όταν πας να τη διαιρέσεις δυσαρεστείς όλους τους κληρονό­μους, που πάντα θα τρώγονται. Όχι εσύ πήρες πε­ρισσότερα, όχι εγώ πήρα λιγότερα, και δώσ’ του σφαγές και λεηλασίες…«

Η Ήπειρος είναι η «αρχέγονος Ελλάς» που γέννησε τον ελληνικό πολιτισμό και άνδρωσε την Ελλάδα. Όταν, όμως, την κόβεις στη μέση, με το έτσι θέλω, και δίνεις το ένα κομμάτι σε ένα άλλο μόρφωμα για να δημιουργήσεις «κράτος» της αρεσκείας και των συμφερόντων σου, τότε είναι φυσικό στο νεότευ­κτο κρατίδιο να δημιουργείται και να σφυρηλατείται η πεποίθηση πως και το υπόλοιπο κομμάτι της Ηπεί­ρου, είναι δικό του και το κρατούν «παράνομα» οι άλλοι. Κάτι ανάλογο με την Μακεδονία. Με την Κύ­προ. Με την Μικρά Ασία. Χαμένες Πατρίδες! Δεν ξέ­ρω αλλά θέλω να πιστεύω πως… στη δική μας περί­πτωση, «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα’ ναι»…

* * *

Σήμερα το ημερολόγιο δείχνει 17η Φεβρουάριου 2010. Η Βόρειος Ήπειρος άντεξε. Άντεξε όλα αυτά τα χρόνια χάρη στην αντρειοσύνη, στο πείσμα, στην λεβεντιά και στην… υπομονή κάποιων Βορειοηπει­ρωτών.

Βέβαια, όλα αυτά είχαν κόστος. Κόστισαν δάκρυα, πόνο, ιδρώτα και πολύ αίμα. Αλλά, απ’ όλα αυτά δεν γεννάτε θέμα για τους εκάστοτε πολιτικούς που συ­νηθίζουν να φωνασκούν με «έντονο πατριωτικό ύ­φος» κάθε φορά που χρειάζονται τις «μάζες» για να αναρριχηθούν και να εδραιωθούν πολιτικά. Δυστυ­χώς, οι γνήσιες βορειοηπειρωτικές φωνές λείπουν. Όπως κι οι γνήσιες ψυχές. Αλλά ακόμη κι αν υπάρ­χουν πού ν’ ακουστούν; Πού να φανούν; Είναι λίγες μπροστά στα στίφη των «πατριωτών» και των «ηρω­ικών νεολαιών» που «αγωνίζονται» από την πλατεία Ομονοίας και μέχρι αυτή του Συντάγματος. Κι έτσι η κάθε γνήσια φωνή καταλήγει να είναι μεμονωμένο πρόβατο. Και το πρόβατο που ξεκόβεται από το κο­πάδι, το τρώει ο λύκος. Αιώνες τώρα….

Δεν θέλω να αναφερθώ στην κατάσταση της Πατρί­δας μας σήμερα. Κι αυτό γιατί δεν έχω κάτι ευχάρι­στο να γράψω. Θλίβομαι σαν την σκέφτομαι έτσι μο­νάχη της να πορεύεται στα χρόνια, ξεχασμένη απ’ όλους, και ν’ αγωνίζεται ν’ αποδείξει αυτό που στην ουσία την χαρακτηρίζει: την ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ της. Ελπίζω οι γενιές του μέλλοντος να πετύχουν, εάν δεν είναι ήδη αργά, αυτό στο οποίο απέτυχαν οι μέ­χρι τώρα γενιές. Για ευνόητους ή μη λόγους… Φίλει την Πατρίδα, καν άδικος η! (Πλάτων).

Ελληνισμός 1-15 Φεβρουαρίου 2010