Πέτρος Μάρκος – Petro Marko. Τρεις ιστορίες
Γράφει
ο Φίλιππος Γιωβάννης
Α’. Ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκος γεννήθηκε στους Δρυμάδες της Χιμάρας το 1913. Σπούδασε στην παιδαγωγική σχολή των Τιράνων και διορίστηκε δάσκαλος της Αλβανικής γλώσσας στο χωριό Δούβιανη της Δρόπολης από την Κυβέρνηση του Ζόγκου. Πολέμησε εθελοντής στον Ισπανικό εμφύλιο. Για τον οποίο μετέπειτα έγραψε το αριστούργημα «Hasta la vista» («Καλή αντάμωση»), όπου καταθέτει τις εμπειρίες του ως εθελοντής των Δημοκρατικών δυνάμεων κατά την διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου. Είναι, επίσης, γνωστός ως ιδρυτής της μοντέρνας αλβανικής πρόζας. Συμμετείχε στον αντιφασιστικό αγώνα της Αλβανίας και μετά την απελευθέρωση πέρασε μια ταραχώδη ζωή με φυλακές και λογοκρισίες του έργου του. Την παραμονή του στη φυλακή περιγράφει στο έργο του «Συνέντευξή με τον εαυτό μου: Σύννεφα και πέτρες» ( Αλβανικά: «Intervistë me vetveten: Re dhe gurë» ). Στο ίδιο βιβλίο εκφράζει τα συναισθήματά για την αλβανική του ταυτότητα, λαμβάνοντας υπόψη την καταγωγή του από την Χιμάρα.
Πέθανε το 1991. Το 2003 ο Πρόεδρος της Αλβανίας, Άλφρεντ Μοϊσίου, του απένειμε το μετάλλιο «Τιμή του Έθνους» ( Αλβανικά: Nderi i Kombit). Το 2009 μια πλατεία στους Δρυμάδες αφιερώθηκε στη μνήμη του. Το θέατρο της Αυλώνας φέρει το όνομά του.
Β’. Δεκαετία του 1930 και στη Δρόπολη επικρατεί αναταραχή για την επιβολή της Αλβανικής γλώσσας στα σχολεία… Τελικά η αλβανική θα διδάσκονταν σαν γλώσσα και διορίστηκαν δάσκαλοι αλβανοί….
…. Το χωριό Δούβιανη, ξεχώριζε από τα άλλα του κάμπου για την μόρφωση των κατοίκων της, τα διώροφα και τριώροφα σπίτια, τους επιστήμονες, τεχνίτες και εμπόρους του (Αργυρο)Κάστρου, για την εκλεπτυσμένη ομιλία και φέρσιμο των γυναικών της («κραίνει σαν δουβιανίτισσα» λέγανε …) … για τις «βεγγέρες», τις ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές μαντολινάτες των νέων …
… Τότε στείλανε εκεί, για αλβανοδιδάσκαλο, έναν από τα χωριά της Λιαμπουριάς … Τα ελληνικά και τα άλλα μαθήματα τα δίδασκε «ο δικός τους» Πέτρος Παπαγεωργίου … ο Πέτρο Δάσκαλος όπως τον λέγανε …. Ο Λιάμπος δάσκαλος μετά και από κάποιες γκάφες φαίνεται δεν άντεξε τον δουβιανίτικο πολιτισμό και πολύ σύντομα ζήτησε μετάθεση … Στη θέση του διορίστηκε ένας όμορφος, ευγενικός νέος, που μητρική του γλώσσα ήταν τα ελληνικά και είχε τον τρόπο έτσι να μεταδίδει την ξένη γλώσσα … Ήταν χιμαριότης είπανε και τα ανοιξιάτικα βράδια μαζί με τον συνάδελφό του συμμετείχαν στις παρέες και τα τραγούδια … ήταν και καλλίφωνος και γνώριζε τραγούδια από την Κέρκυρα, αλλά και τα πολυφωνικά χιμαριότικα, που τα μετέφερε σε μονοφωνικά με την τενόρα φωνή του και έκανε τα παιδιά να ζηλεύουν τις κοπέλες να κοκκινίζουν και τους μεγάλους να απορούν ….
Γ’. … Μικρός ήμουν «αρρωστιάρης» … και μάλιστα από σοβαρές αρρώστιες που μάλλον τις «κολλούσα» στο γιατρείο του πατέρα μου … τη θανατηφόρο δευτερίτιδα ( απόντος του πατρός με «γλύτωσε» ο μακαρίτης Γ.Μελανίδης, φίλος και γείτονας )… επίσης την «λοιμώδη ηπατίτιδα» (θυμάμαι ακόμη τις 12/ωρες γυάλινες ενέσεις με τις μεγάλες βελόνες – «σακοράφες» – να βράζουν στο ιατρικό καμινέτο) … κάτι γρύπες με ψιλούς πυρετούς … και η ανάρρωση πολυήμερη …. Και η μητέρα πάντα επάνω από το κεφάλι … πολλές φορές οι δύο μας στο δωμάτιο για να με καθησυχάσει μου τραγουδούσε γλυκά ένα τραγούδι «του τόπου της και του καιρού της» που έλεγε: «Τον Απρίλη και τον Μάη τι χαρά – τραγουδούνε κελαηδούνε τα πουλιά – τραγουδούνε κελαηδούνε δυο και δυο – το ΄να λέει στ’ άλλο λέει σ’ αγαπώ.».
…. «Αυτό είναι χιμαριότικο» έλεγε, «είχε έρθει στο χωριό ένας όμορφος δάσκαλος χιμαριότης και το τραγουδούσε» … Την πειράζαμε εμείς για τον όμορφο χιμαριότη δάσκαλο όπως και για τον βασιλιά τον Ζόγκου, που τον είχε ερωτευθεί όλος ο γυναικείος πληθυσμός της Αλβανίας …
…. Τελικά με το άνοιγμα των συνόρων και με την σχεδόν ταυτόχρονη πληθώρα πληροφόρησης από το διαδίκτυο ο χιμαριότης δάσκαλος πήρε όνομα και επώνυμο ήταν ο Πέτρος Μάρκος, λογοτέχνης και επαναστάτης …. Ο μοναδικός που ταίριαξε στο «μικρό Παρίσι» της Δερόπολης …
… Του Αγίου Ελευθερίου σήμερα …. η ονομαστική γιορτή της μητρός μου και αναμνήσεις …
Υ.Γ. Τελικά … ο όμορφος χειμαριότης δάσκαλος ήταν ο πρώτος ξένος που «κατάκτησε» τις δουβιανίτισες … ο πατήρ μου ήρθε δεύτερος ….
